Тіршіліктің жаратылу деңгейлері

2.Жер бетінде тіршіліктің пайда болуы жөніндегі мәселе — биологиядағы ең бір күрделі мәселе. Ерте заманнан бастап күні бүгінге дейін тіршіліктің пайда болуы туралы шексіз көп жорамалдар, пікірлер айтылып келеді. бұл жорамалдар бір-біріне қарама-қайшы келетін бірқатар теориялардың шығуьша себеп болды. Ол теориялардың ішіндегі негізгілері мыналар: 1. Идеалистік теория. Жер бетіндегі тіршілікті аса құдіретті ерекше күш жаратты деп түсіндіретін креационизм теориясы. Бұл теорияны қолдаушылар биологияға идеалистік ұғымның енуіне жол ашты.

2. Материалистік теория. Тіршілік өлі денелерден өздігінен пайда болады деген пікірді қуалайтын теория. Мұндай пікірді ертедегі греция философы Аристотель, көрнекті голландия ғалымы Ван Гельмонт, ағылшын философы Ф. Бэкон, т. б. қолдады. Алайда тіршіліктің өздігінен пайда болуы жайлы пікірге қарсы шыққан Ф. Реди (1688). Л. Спалланцани (1765) және Л. Пастер (1860) өте мұқият жасалған тәжірибелерінің нәтижесінде кез келген ағза тек өзіндей тірі ағзалардан ғана пайда болады деп дәлелдеді. 3. Тіршілік мәңгі бар деп есептейтін тұрақты жағдай теориясы. Бұл теория бойынша Жер еш уақытта да жаңадан пайда болған жоқ, ол әуел бастан мәңгі, олай болса, жер бетіндегі тіршілік те мәңгі — өзгермейді — деп түсіндірді. 4. Тіршілік жер бетіне басқа жақтан (ғарыштан) келіп түсті деген болжау ұсынған панспермия теориясы. Мұны жақтаушылар жер мен басқа ғаламшардың арасында үнемі материя алмасу болып тұрады. Сондықтан басқа ғаламшардан жерге өсімдіктің тозаңы, споралары, тіпті ұсақ ағзалар да келіп түседі деген ойда болды.

5. Тіршілік жер бетінде химиялық және физикалық заңдылықтарға сай жүретін әрекеттер нәтижесінде қалыптасты деп тұжырымдайтын биохимиялық эволюция теориясы.

3.Мониторинг түрлері және олардың байланысы. Мониторинг түрлері – фондық мониторинг: көп мезгілді және қысқа мезгілді; мониторинг тенденциялары мен нысандары; геожүйелік мониторинг – геоэкологиялық немесе табиғи – шарушылық, биоэкологиялық – санитарлық – гигиеналық; биосфералық – глобальды. Мониторинг жіктелуі. Климаттық мониторинг. Ластауының алыс ауысуының мониторингі. Мониторингтің жалпыланған схемасы: экологиялық мониторинг биосфералық мониторингтің жүйешігі, бәрақ геофизикалық мониторингпен бірге. Интегралдық көрсеткіштердің өзгеруі, сипаттамалардың жалпы сипаты. Климаттық мониторинг – геофизикалық мониторингтің бөлімң. Климаттың өзгеру тенденциясын және атмосфералық құбылыстардың негізгі метеорологиялық көрсеткіштердің өзгеруі. Әлемдік гляциологиялық ақпарат торы және атмосфераның фондық ластану торы. Алыстанған нысандарға ластаушы көздерден ластаушы заттардың және ауа массаларын жылжуын талдау (Европа мониторинг бағдарламасы, басқа мемлекеттердің мониторинг торы).

Дистанциондық зондылаудың технологиялары мен әдістері. Космос ақпаратқа қойлатын шарлар, жердің зондылау космос жүйесі. Спутник бақылауының авиациялық тәсілдері. Ландшафт-көрсеткіш әдістер. Дешифрирования ерекшілері. Ғылыми – зерттеу полигондар. Космос ақпараттың өңдеу және қабылдау жер жүйелері. Сканер және оптико-электронды жүйелермен зондылау – пасивтік микротолқындар, радиолокациондық активтік зондылау. Атмосферадағы газдық ластаушылардың дистанциондық бақылау. Радиоактивтік, антропогендік, табиғи аэрозольдарды зондылау.Жер бақылау әдістері. Жер суреттеу, тест-полигон әдістері, стационарлық бақылау әдістері – ландшафт – геофизикалық, бақылау станциялар. Техникалық қамтамасыз ету мүмкіндігі – техникалық тәсілдердің автоматталған сынақ алу үшін, лабораториялық жұмыстар стационарлық және жүргізілу лабораториясы ақпаратты беру жинау жүйесі. Өндеу мәлеметтік әдісі және олардың унификациясы. Мұхит ортасының мониторингі. Жер ресурстарының мониторингі. Ашық мұхитпен аймақтық теңіз мониторингі. Бақылау станцияларының орналасу ерекшеліктері және зерттелу ресурстарға космостық ақпараттарды қолдануы, ауылшаруашылық және орман ресурстарын зерттеуде, технологиялық ландшафтқа тигізетін әсерін, алдын – ала зерттелген инженерлік жұмыстар, шельфты тану, теңіз және мұхит су қоймаларын картографиялық және мұхит су қоймаларын картографиялық диеамика жүйелерін зерттеу. Жер ресурстарын жанарту, қорғау және жалпылай қорғау мониторингі. Топырақ диградациясының тропикалық ормандар ресурстық базасын оптималды зерттеу. Шөлденуі конвенциясы.

Қоршаған ортаның аумақ және локальдық мониторингі. Қоршаған ортаның сапасының баға критериялары. Табиғи ортаның жағдайын бақылау қызметінің жалпы мемлекеттік жүйешіктері: ластану көздерінің мониторингі, атмосфералық ауаның ластануының мониторингі; құрлық суларының ластану мониторингі; трансшекаралық өзендердің және атмосфераның ластануын тоқтату туралы халықаралық конвенцияларындағы Қазақстанның болуы; фондық мониторинг; стратосфера жағдайының мониторингі.

Билет