Жарық бірліктері

1) Жарық күшінің бірлігі — Кандела (қысқаша кд). Өлшеуіштер мен таразылар жайындағы XIII Бас конференцияның ұйғаруы бойынша: «Кандела дегеніміз платинаның қату температурасында толық сәуле шығарғыштың жарықтылығы оның әрбір квадрат сантиметр бетіне 60 канделадан келген жағдайдағы жарық күші». Басқаша айтқанда, кандела дегеніміз платинаның қату температурасында, 2046,6° К-да, абсолют қара дененің 1 квадрат сантиметр бетінің оған жүргізілген нормаль бағыты бойынша шығаратын жарық күшінің — үлесі болады.

2) Жарық ағынының бірлігі — люмен (қысқаша лм). Люмен дегеніміз жарық күші 1 кд-ға тең жарық көзінен шығып 1
стерадианға тең денелік бұрыш ішінде таралатын жарық ағы-
ны. Сонда (1.4) формула бойынша:

1 лм = 1 кд • 1 стер.

3) Жарықталыну бірлігі — люкс (қысқаша лк). Люкс деге-
німіз 1 квадрат метр бетке 1 люмен жарық ағыны келген беттің
жарықталынуы. (1.6) формула бойынша:

Төменде, 1-таблицада, жиі кездесетін жағдайлардағы жарықталыну шамалары келтірілген:

4) Жарқырау бірлігі ретінде әрбір квадрат метр бетінен 2π стерадианға тең денелік бұрыш ішінде барлық жаққа 1 люмен жарық ағыны таралатын беттің жарқырауы қолданылады (1.8) формулаға сәйкес жарқырау бірлігінің атауы болады.

1-таблица

5) Жарықтылық бірлігі ретінде 1 квадрат метр ауданы нормаль бағыт бойынша күші 1 кд-ға тең жарық беретін беттің жарықтылығы алынады; ол (1.11) формула бойынша мынаған тең:

Жарықтылық стильб (қысқаша сб) деп аталатын бірлікпен де өлшенеді.

Әр түрлі жарқырауық денелердің жарықтылықтары түрліше болады. Оны 2-таблицада келтірілген мысалдардан байкауға болады.

2-таблица

Жарық ағынының орнына сәулелік энергия ағыны деген ұғымды пайдаланып, осы айтылған жарық шамаларына сәйкес энергетикалық жарық күші (I_э), энергетикалық жарықталыну (Е_э), энергетикалық жарқырау (R_э), энергетикалық жарықтылық (В_Э) деп аталатын шамалар да қолданылады. Бұлар механикалық бірліктермен өлшенеді. Мысалы, сәулелік энергия ағыны Вт-пен, энергетикалық жарық күші -пен, энергетикалық жарықталыну -пен өлшенеді.