Зерттеу нәтижелерін жұртшылыққа жеткізу

Социологиялық зерттеу нәтижелері жабық сипатта болмаса, оларды жұртшылыққа жеткізу қажет. Сонымен бірге бұқаралық ақпарат құралдары пайдалануы мүмкін әрі тиіс.

Соңғы кездері баспа, электронды сияқты әр түрлі бұқаралық ақпарат құралдары социологиялық сұраудың нәтижелерін пайдалануға талпынады. Әдетте, БАҚ социологиялық сұрауларды дәлел келтірудің немесе иллюстрацияның белгілі бір құралы ретінде пайдаланады. Кейбір БАҚ социологиялық сұрау көмегімен өзінің рейтингін көтереді. Адамдар әдетте сұрау нәтижелерін қызығушылықпен түсіне отырып, көптеген БАҚ-дың өздері социологиялық зерттеудің жүргізілуіне тапсырыс жасайды. Мұндай тәжірибе қазақстандық бұқаралық ақпарат құралдарында бар. 90-жылдары “Гиллер институты” деген атпен белгілі қоғамдық пікірді зерттеу орталығы “Караван” газетінің құрылтайшыларымен құрылғаны белгілі. Караван газеті өзінің беттерінде осы институттың зерттеу нәтижелерін апта сайын жариялап отырды (мысал, мақала фрагментінің көшірмесі).

“Панорама” газеті құрамына кәсіби социологтар кіретін сарапшылар тобы (VІP Problem тобы) бірнеше жылдар бойы сараптамалық сұраулардың нәтижелерін жариялайтын айдарды жүргізуде (мысал, мақала фрагментінің көшірмесі).

Хабар агенттігі талдамалық бағдарламаларында, сондай-ақ жаңалықтар топтамасында “КОМКОН-2 Еуразия” зерттеу компаниясы жүргізген социологиялық зерттеудің нәтижелерін жиі пайдаланады.

2002 жылы “Казахстанская правда” республикалық апталық газеті елдің әлеуметтік-экономикалық, қоғамдық-саяси өмірінің ең өзекті мәселелері, сыртқы саясат мәселелері және т.б. бойынша сараптамалық сұраулар өткізу “Социоөлшеу” жөніндегі жобасының бастамасы болды. Бұл жобаны “Казахстанская правда” газетінің саясат бөлімі “ЦЕССИ-Қазақстан” салыстырмалы әлеуметтік зерттеулер институтымен бірлесе жүзеге асырады.

Жоғарыда аталған жағдайлардың барлығында социологиялық зерттеулердің нәтижелері туралы есептердің өзі олардың тапсырыс берушілері болған басылымдар материалдары түрінде болады.

Сонымен бірге, өткізілген социологиялық зерттеу туралы есепте баяндалған нәтижелер БАҚ-тағы тиісті басылымдар арқасында қалың жұртшылыққа жеткізілетіні жөнінде мысалдар көп (мысал, мақала көшірмесі).

Осымен қатар, барлық белгілі социологиялық компаниялар өз зерттеулерінің нәтижелерін (тапсырыс берушінің келісілуімен) өз сайттарында жариялайды, бұл ақпаратты олар әрдайым жаңартып отырады. Социологиялық зерттеу нәтижелері берілген социологиялық орталықтар шығаратын электрондық жаршылар да бар. Қазақстанда осы бірегей тәжірибе социологиялық және маркетингтік қызмет көрсету нарығында белгілі “БРИФ” Агенттігімен енгізілген. Көптеген мемлекеттік және мемлекеттік емес ұйымдар “Караван” жаршысын алады (мысал, мақала көшірмесі).

МАЗМҰНЫ

КIРIСПЕ..................................................................................................................

I бөлім. СОЦИОЛОГИЯНЫҢ ҰҒЫМДЫҚ АППАРАТЫ.................................

1-тарау. СОЦИОЛОГИЯ ҒЫЛЫМЫ.............................................................

Социологияның объектiсi мен пәнi.........................................................

Социологиялық бiлiмнiң құрылымы........................................................

Социологияның функциялары.................................................................

2-тарау. СОЦИОЛОГИЯ ҒЫЛЫМЫНЫҢ НЕГIЗГI КАТЕГОРИЯЛАРЫ

МЕН ҰҒЫМДАРЫ...........................................................................................

Социологияның категориялары мен ұғымдарын жiктеу.....................

Қоғам жүйе ретiнде....................................................................................

Әлеуметтiк iс-әрекеттер, өзара iс-қимылдар және

қарым-қатынастар......................................................................................

Қоғам құрылымындағы тұлға...................................................................

Әлеуметтiк мәртебелер және рөлдер....................................................

Әлеуметтiк стратификация.......................................................................

Әлеуметтiк топтар......................................................................................

Әлеуметтiк институт..................................................................................

Әлеуметтiк ұйымдар..................................................................................

3-ТАРАУ. ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ СОЦИОЛОГИЯ ҒЫЛЫМЫ........................

Қазақстанда социологиялық көзқарастардың қалыптасу негiздерi..

Қазақстанда социология ғылымының қалыптасуы (ретроспективтiк шолу)

Қазақстанда қазiргi заманғы социология ғылымы дамуының негiзгi бағыттары.......................................................................................................................

II бөлім. СОЦИОЛОГИЯ ҒЫЛЫМЫНЫҢ ҚАЛЫПТАСУЫ ЖӘНЕ ДАМУЫ

1-тарау. КЛАССИКАЛЫІ ӘЛЕУМЕТТIК ТЕОРИЯ

ПРОТОСОЦИОЛОГИЯ РЕТIНДЕ..............................................................

Әлеуметтiк бiлiм эволюциясы................................................................

Социологиялық ойдың дамуын кезеңге бөлу.....................................

Ежелгi Шығыс пен Ежелгi Греция мемлекеттерiндегi

әлеуметтiк iлiмдер....................................................................................

Орта ғасырлардағы әлеуметтiк таным................................................

Жаңа дәуiрдiң социологиялық ойлары................................................

Ағылшын ағартушылығы........................................................................

Француз ағартушылығы..........................................................................

Немiс ағартушылығы...............................................................................

Қорытынды................................................................................................

2-тарау. КЛАССИКАЛЫҚ СОЦИОЛОГИЯ ТАРИХЫ: ИДЕЯЛАРЫ, ТЕОРИЯЛАРЫ ЖӘНЕ ӨКIЛДЕРI..........................................................................................

Огюст Конт.................................................................................................

Джон Стюарт Милль................................................................................

Карл Маркс................................................................................................

Герберт Спенсер......................................................................................

Вильфредо Парето..................................................................................

Фердинанд Теннис...................................................................................

Эмиль Дюркгейм.......................................................................................

Гаэтано Моска..........................................................................................

Георг Зиммель..........................................................................................

Макс Вебер................................................................................................

3-тарау. ҚАЗIРГI ЗАМАН СОЦИОЛОГИЯСЫНЫҢ ТЕОРИЯЛАРЫ

МЕН ТҰЖЫРЫМДАМАЛАРЫ....................................................................

Жаһанданудың қазiргi теориялары......................................................

Рональд Робертсонның мәдени центристiк теориясы.....................

Энтони Гидденстiң жаїандану теориясы.............................................

Эммануил Валлерстайнның әлем-жүйе теориясы...........................

Мануэль Кастельс: ақпараттық экономика және жаһандану

процесi........................................................................................................

“Қайраткер — құрылым” теориялары қазiргi қоғамды зерттеудiң құралы ретiнде........................................................................................................

Маргарет Арчердiң морфогенез теориясы.........................................

Энтони Гидденстiң құрылымдық теориясы.........................................

Қызмет және құрылым: Джеффри Александердiң жаңа функционализмi

Жаңа институционализм теориясы......................................................

Нил Флигстайнның жаңа институционализм теориясының сараптамасы

ІІІ бөлім. ОРТА ДЕҢГЕЙ ТЕОРИЯСЫ..........................................................

1-тарау. ЭКОНОМИКАЛЫҚ СОЦИОЛОГИЯ............................................

Экономикалық социология пәнi.............................................................

Экономикалық социологияның тарихи дамуы....................................

Экономикалық социологияның негiзгi категориялары......................

Нарық социологиясы...............................................................................

Кәсiпкерлiк социологиясы.......................................................................

Шаруашылық ұйым социологиясы........................................................

Еңбек нарығы және жұмыспен қамту порблемасының

социологиясы............................................................................................

2-тарау. САЯСИ СОЦИОЛОГИЯ...............................................................

Саяси социологияның пайда болуы мен дамуы................................

Саясаттану және саяси-әлеуметтiк пікір алысулардың

айырмашылығы........................................................................................

Саяси социологияның зерттеу объектiсi мен пәнi.............................

Саяси социологияның субъектiсiн түсiну............................................

Саяси социологияның әдiстерi және заңдылықтары........................

Институттар — саяси социологияның орталық категориясы

ретiнде........................................................................................................

Билiкке түсiнiк беру..................................................................................

Саяси социологиядағы мемлекет категориясы..................................

Азаматтық қоғам және оның институттары........................................

Саяси социологияны анықтаудағы тұлғаның орны...........................

Саяси жетекшiлiк......................................................................................

Қоғамдық пiкiрдiң саяси социологиясы................................................

3-тарау. ҒЫЛЫМ, БIЛIМ ЖӘНЕ МӘДЕНИЕТ

СОЦИОЛОГИЯСЫ.......................................................................................

Ғылым социологиясы..............................................................................

Бiлiм беру социологиясы........................................................................

Мәдениет социологиясы........................................................................

4-тарау. ДIН СОЦИОЛОГИЯСЫ................................................................

Дiн социологиясының қалыптасуы мен дамуы..................................

Дiн және қоғам. Дiннiң әлеуметтiк функциялары...............................

Дiни ұйымдар мен дiни индивид типологиясы....................................

5-тарау. ЭТНОСОЦИОЛОГИЯ..................................................................

Этникалылықтың теориялық мәселелері............................................

Этносаралық қатынастар.......................................................................

Қазақстандағы этносаралық қатынастарды социологиялық

зерттеу.......................................................................................................

Этносоциологиялық зерттеу методологиясы.....................................

6-тарау. ЖАНЖАЛДАР СОЦИОЛОГИЯСЫ.............................................

Әлеуметтiк жанжал табиғаты.................................................................

Жанжалды жіктеу.....................................................................................

Саяси жанжалдың өзіне тән ерекшелігі...............................................

Жанжалдар динамикасы және оларды реттеу әдiстерi...................

Жанжал қоғам мен тұлғаның әлеуметтiк әрекеттесуiнiң түрi

ретiнде........................................................................................................

ІV бөлім. СОЦИОЛОГИЯЛЫҚ ЗЕРТТЕУДІҢ МЕТОДОЛОГИЯСЫ МЕН ӘДІСТЕРІ.............................................................................................................................

1-тарау. СОЦИОЛОГИЯЛЫҚ ЗЕРТТЕУДІі МЕТОДОЛОГИЯСЫ МЕН ЛОГИКАСЫ.........................................................................................................................

Ғылыми және социологиялық зерттеудің методологиясы

мен логикасы.............................................................................................

Социологиялық зерттеудің кезеңдері..................................................

Социологиялық зерттеудің бағдарламасы.........................................

Социологиялық зерттеудің іріктеуін құрау. Іріктеу жиынтығы.........

Сипатты есептеу......................................................................................

Квоталық және кездейсоқ зерттеу әдістері.........................................

Іріктеу жиынтығы элементтерінің құрылымы......................................

2-тарау. СОЦИОЛОГИЯЛЫҚ ЗЕРТТЕУЛЕРДІҢ ТҮРЛЕРІ,

БАҒЫТТАРЫ МЕН ӘДІСТЕРІ....................................................................

Социологиялық зерттеулерді жіктеу....................................................

Сандық және сапалық әдістер: бәсекелестік пен серіктестік..........

Формализмге негізделген сұрау............................................................

Формализмге негізделмеген сұхбат.....................................................

Фокус-топ...................................................................................................

Бақылау......................................................................................................

Социологиялық және маркетингтік ақпарат жинаудың халықаралық ережелері.....................................................................................................................

3-тарау. ЗЕРТТЕУДІҢ ҚҰРАЛДАРЫН ҚҰРАСТЫРУ..............................

Формализмге негізделген сұрақнама...................................................

Фокус-топтың гайды.................................................................................

4-тарау. СОЦИОЛОГИЯЛЫҚ МӘЛІМЕТТЕРМЕН ЖҰМЫС ІСТЕУГЕ АРНАЛҒАН БАҒДАРЛАМАЛЫҚ ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУ..................................................

10.0.5. нұсқасындағы SPSS статистикалық мәліметтер..................

жинаудың, талдаудың көпфункционалдық кешені............................

5-тарау. СОЦИОЛОГИЯЛЫҚ ЗЕРТТЕУДІҢ МӘЛІМЕТТЕРІН

ТАЛДАУ..........................................................................................................

Мәліметтерді талдау кезеңдері.............................................................

Зерттеу нәтижелерін ұсыну...................................................................

Зерттеу нәтижелерін жұртшылыққа жеткізу.......................................

[1] Кестеде ҚР ЖАК бекiткен барлық докторлық диссертациялар келтiрiлген.

[2] Диссертация қазақ тiлiнде қорғалған.

[3] Кiтаптың IV бөлiмiн қараңыз — “Социологиялыє зерттеудiң әдiстемесi мен әдiстерi”