Азақстан Республикасының “Социология” мамандығы бойынша кадрлар даярлайтын жоғары оқу орындары

Осы мамандық бойынша жоғары оқу орындарында барлығы 522 адам оқып жатыр. 2002 - 03 оқу жылының басында республикада “Социология” мамандығы бойынша оқу бітіргендердің саны 138 адам болған.

Елімізде “Социология” мамандығы бойынша жоғары кәсіптік білімді мамандарды даярлауға 2002 - 03 оқу жылына 30 мемлекеттік білім беру гранты мен 20 несие бөлінді.

Кеңестік білім беру жүйесінде социология жоғары оқу орнының пәні ретінде болған жоқ. Қоғамды әлеуметтік процестерді, әлеуметтік-таптық қатынастарды ғылыми зерделеу “ғылыми коммунизм” курсында көзделген болатын. Социологиялық мамандықтар дәрежесінен “қолданбалы социология” ұсынылды. Мамандық туралы аннотацияда былай делінген: “Қоғам туралы ғылыммен “қолданбалы социология” мамандығы да байланысты. Бұл мамандықта оқыған болашақ социологтар жеке институттардың, процестердің, қоғамдық топтардың заңдарын, дамуы мен қызмет етуінің қозғаушы күштерін қоғамдық-экономикалық формациялар мен жалпы тарихи процестер шеңберінде зерделеудің марксистік көзқарастарын меңгереді” [28, 7-б.].

Қазіргі заманғы социологиялық білім берудің басты мақсаты - социология ғылымы туралы толық, жүйелі түсініктерді, сондай-ақ әлеуметтік шынайылықты зерделеу саласындағы тәжірибелік, аспаптық білімдерді игеретін мамандар даярлау. Социологиялық білім берудің жоғары міндеті тағы да бір мүмкіндік жасау арқылы - социология ғылымын зерделеумен студентті үнемі өзгеріп отыратын ортаға сәтті бейімдей отырып, әлеуметтік процестердің, құбылыстар мен фактілердің, олардың пайда болу көздерінің, қызмет етуі мен дамуының мәніне түсінік берумен студенттің санасын социологияландыруда. Социологиялық білім берудің негізгі қызметі - Қазақстан қоғамының жабық қоғамнан ашық қоғамға өту процесіне жәрдемдесу, өйткені қоғамның ашық түрінде ғана өзгерістер мен жақсаруларға деген әлеуеттер болады.

Социолог мамандарды даярлау әлем университеттерінде оқуды және тағылымдамадан өтуді көздейтін “Болашақ” бағдарламасы шеңберінде де жүргізіледі. 1994 жылдан бастап бұл бағдарлама бойынша “Социология” мамандығына 6 адам АҚШ пен Ұлыбританияның мына жоғары оқу орындарында оқып шықты:

АҚШ:

- Пенстэйт университеті (1994 жыл);

- Индиана штатының университеті (1997 жыл);

- Луисвиль университеті (1998 жыл);

- Колумбия университеті (2000 жыл).

Ұлыбритания:

- Манчестер университеті (1999 жыл);

- Дархум қаласының университеті (1999 жыл).

Социология бойынша кадрлар даярлау деңгейінің көрсеткіші оқулықтар, әдістемелік құралдар және т.б. болып табылады. Социологияны оқытудың бірінші кезеңі шетелдік, ең алдымен ресейлік авторлардың оқулықтарына негізделді. Соңғы уақытта отандық оқулықтардың саны өсіп келеді. Оқу әдебиетінің бұл буыны мамандандырылуымен, отандық социологиялық материалдардың болуымен ерекшеленеді. Мына бағыттардың қарқынды дамуы сараланды:

Жалпы социология

· Аитов Н.А., Биекенов К.У. “Социология. Учебник для студентов гуманитарных факультетов вузов” (Алматы, “Қазақ университеті”, 2002. - 293 с.)

· Общая социология. Альбом для схем. Учебно-методическое пособие. Аженов М.С., Утешев С.К., Жаназарова З.Ж. - Алматы, “Қазақ университеті”, 2001. - 41с.

· Новейшие теории и концепции социологической науки / Забирова А.Т. Учебное пособие. Астана, 2001, 100 с.

· Социологялық сөздік /Жалпы редакторы - Биекенов К.У. - Алматы, “Қазақ университеті”, 2003. - 167 б.

· Қоғамның әлуметтік курылымы / Аженов М.С., Садырова М.С. - Алматы, “Қазақ университеті”, 2002. - 160 б.

Экономикалық социология

· Экономическая социология. Учебное пособие. Аженов М.С., Биекенов К.У., Пузиков М.Ф., Садырова М.С. - Алматы, “Қазақ университеті”, 2002. - 79 с.;

· Экономическая социология. Курс лекций / Рук. Автор.колл. - Гуревич Л.Я. - Алматы, “Экономика”, 2001. 253 с.;

· Практикум по экономической социологии: Учебно-методическое пособие / Касымова Л.Н. - Алматы: Экономика, 2002. - 134 с.

Құқық социологиясы

· Социология права / Оспанов С.И. Алматы, “Раритет”, 2002.- 336 с.

· Ғабдуллина Қ. Құқық социологиясы. Оқулық. - Алматы, 2003. - 208 б.

Отбасы социологиясы

· Отбасымен әлеуметтік жұмыс. Оқу құралы./ Биекенов К.У., Нұрбекова Ж.А. - Алматы, “Қазақ университеті”, 2001. - 133 б.

· Социология семьи. Учебно-методическое пособие / Жаназарова З.Ж. - Алматы, “Қазақ университеті”, 2001. - 78с.