Формалдық грамматика типтері

Формалдық грамматика теориясында 4 тіл түрі сәйкес келетін грамматиканың 4 түрі ерекшеленеді. Бұл грамматикалар грамматика ережелеріне шектеу қою жолымен анықталады.

Жалпы түр грамматикасы деп айтылатын 0 түріндегі грамматикалар тудыру ережелеріне ешқандай шектеу қоймайды. Кез келген ережесі еркін шынжырындық көмегімен құрылуы мүмкін.

Мәнмәтінді – бағыныңқылы грамматика деп аталатын 1 түріндегі грамматикалар кез келген ережені қолдануға жол бермейді.

Бұндай грамматикаларда шығару ережесі келесі түрде болуы керек:

бұнда - жиынынан мүмкін бос шынжырлар, символ және шынжыр. және шынжырлары ережені қолданғанда өзгермейді, сондықтан оларды мәнмәтін (яғни сәйкесінше оң жақ және сол жақ), ал грамматиканы – мәнмәтінді бағыныңқылы деп атайды.

1 түріндегі грамматика 0 түріндегі грамматикаға қарағанда көбірек қолданылады, себебі ереженің оң жағында кейбір синтаксистік түсініктермен байланысты болатын терминалды емес бір ғана символ өзгертіледі, ал 0 түріндегі грамматикада бірден бірнеше символ, соның ішінде терминалды да өзгертуге болады.

Мысалы,

грамматикасы мәтіндік-бағыныңқылы болып табылады, себебі екінші және алтыншы ережелер бос емес оң жақты мәнмәтінді, ал үшінші және бесінші ереже екі мәнмәтінді де ұстайды. Бұндай грамматикада шығару төмендегідей болуы мүмкін:

2 түріндегі грамматиканы мәнмәтінді – бос және мәнмәтінсіз грамматика ( -грамматика немесе грамматика) деп атайды. бұндай грамматикаларды шығару ережесі келесідей болады:

және

Яғни бұл ережелер шарты бойынша 1 түріндегі грамматика ережесінен пайда болады. Мәнмәтіндік шарттар болмағандықтан, 1 түріндегі грамматика ережесіне қарағанда МБ – грамматика ережесі жеңілдірек алынады. Яғни, нақты осындай грамматикалар бағдарлама тілдерін мазмұндау үшін қолданылады. – грамматикаға мысал ретінде төмендегі грамматиканы келтіруге болады:

Бұл грамматика шынжыры немесе шынжырының айналы көрінісінің әрбіреуі екі бөлігінен тұратын шынжырдан тұратын тілді тудырады.

бұнда - бұл бос шынжырсыз жиыны. Бұл грамматика көмегімен мысалға келесі шынжыр құруға болады:

3 түріндегі грамматика автоматты грамматика ( -грамматика) деп аталады. Бұндай грамматикаларда шығару ережелері келесі түрде болады:

немесе немесе

бұнда және және грамматика тек қана - оң жақ ереже немесе – сол жақты ереже түріндегі ережесі болуы мүмкін.

Бұл грамматикалар бір тілді тудырады.

Тіл классификациясы тілді тудыратын грамматика түрлеріне сәйкес құрылуы мүмкін. Бір тіл екі түрлі грамматика болатын түрлі грамматикалармен берілуі мүмкін. Сондықтан тіл түрін түріндегі грамматика беруі мүмкін грамматика түрімен анықталады.