Жазушының ерлігі

Қаламгерлердің шығармашылық ұстаханасына тереңірек үңілген сайын көптен бері жоғалтқан әлденеңді тапқандай жан сарайың байып, көңілің марқайып, ойың қанаттанып рахат күй кешесің-ау. Түс қашып, түн қатып жүрген газетшілердің мұндай мезетті әмсе бастарынан өткізе бермейтінін жасыру мүмкін емес. Өйткені, кітап оқымайтын журналистер көп. Бая-ғы-ы “қой үстіне бозторғай жұмыртқалаған» республикамыздағы әр баспадан тәулігіне бір кітаптан шығып жататын дәуірдің көзден бұл-бұл ұшқаны қаша-а-н. Сөйтсе де аузымызды қу шөппен сүрту асылық болар. Еңсе көтерген ежелгі баспаларымыздан, іскер кәсіпкерлердің жекеменшік баспаханаларынан аткөпір болмаса да, тұщымды тәуір дүниелер жарық көруде. Солардың өзін іздеп жүріп, бас көтермей оқитын журналистердің уақыты жоқ.

Күнделікті газеттің бес-он жол хабары үшін ертеден қара кешке шейін салбөксе желіске түсіп, бүкіл бір күннің оқиғасын қас-қағым мезгілде жылт еткізіп жүгіртіп шығатын электронды “басылымдардан» қалып қоймай, жандары танауларының ұшына келген журналист ағайын қайдан кітап оқысын. Тіпті, дені өз әріптестерінің жазған мақалаларын оқымайды, газетінде не жарияланып жатқанынан бейхабар. Ащы шындық! Бас қатырмай-ақ қойыңыз. Қасыңыздағы қаламдастарыңыздан сыр суыртпақтап, пікірлесіңізші. Бәрін жайып салады. Еріксіз бас изейсіз. Ешкімді кінәлай да алмайсыз. Заман, уақыт ағысы осылай.

Бұл жәйт ұзын санынан жаңылар үлкенді-кішілі газеттердің біразына тән. Себебі, күн сайын сенсация, жағаңды ұстатар оқыс оқиғаға жолықпасың айдай анық нәрсе. Ал ойландыратын, толғандыратын, келешек көкжиегіне жанар салғызар дүниелерді саралап оқитын оқырмандар қатары селдір-селкем. Даңғаза байбаламға ұрынған ұрпақтың бойынан ұшырасар қасіретті “қасиеттің» ең сорақысы да, ең қауіптісі де осы бейқамдық, айнала-төңірегіне жүрдім-бардым селқос көз тастауы…

Арагідік әріптестер ішке сыймаған осындай келеңсіздіктерді тілге тиек етіп, жазушының жанкештілігі жайында біраз ойлар ортақ арнаға ойысқанда өзара тоғысып жатқан-ды.

– Мұхтар Мағауин кесек тұрпаттағы жазушы. Бір ғажабы, өз позициясынан бір елі айнымаған. Кеше де, бүгін де. Еменнің қарсы біткен бұтағындай мінезін әркім әрқилы түсінеді. Сосын… анау бүйтіпті, мынау сүйтіпті деп жатамыз. Бәрі – бос сөз. Мағауиннің ерлігі – “Қобыз сарыны», “Бір уыс бидай», “Тіленші» тәрізді туындылары. Күні кеше ғана Солженицынның сандырағына, орыс тілді басылымдардың байбаламына алдаспан-қаламымен жауап берді емес пе, – деді журналист-жазушы Сүлеймен Мәмет пікірін түйіндеп.

– Дұрыс айтасыз, Сүлеке. Жазушы да ерлік жасайды екен. Көзі жұмылғанша қолынан қаламын түсірмей көкейіндегісін ала қағазға түсірген Рамазан Тоқтаровтың “Бітеу жара» романы нағыз жанкештіліктен туған. Опасыз жалған дүниенің бітеу жарасына айналған озбырлықтың, сатқындықтың, алаяқтықтың, аярлықтың, қатыгездік пен жағымпаздықтың қанын сорғалатқан дүние, – деген Нұртөре Жүсіп өз пайымын шегелеп.

Осы орайдағы әңгіме желісін басқаша тараптан жүлгелеген әріптес қаламдасымыз Қайсар Әлім шығармашылық тұрақты байланысы бар, бірнеше жылдан бері хат-хабар жазысып тұратын сүйікті жазушысы Әзілхан Нұршайықовтың өзін тәнті еткен ғажайып қасиеті, мойымас мінезі жөнінде ақтарыла айтқан:

– Қараңдаршы, жігіттер. Таяуда Әз-ағаңнан хат алдым. “Үш кітаптан тұратын “Менің замандастарым» атты ғұмырбаяндық роман жазып жатқанымды жазған едім ғой. Оның екінші кітабын ауруханада бітірдім. Соңғы парақтарын қасымда палатада жатқан Халима апаңа ауызша диктовать еттім. Он бес күннің ішінде он рет өліп, тірілгендей болдым. Әйтеуір, дәрігерлер аман-есен алып қалды. Ар жағын бір тағдырдың өзі біледі…» Қандай жанкештілік десеңізші. Пәлен мәрте инфаркт. Сәл тыныс алса қаламына жүгінеді, ойы мен қиялына сүйенеді. Жазушының ерлігі емес пе бұл!

Расында, ерлік демей көріңіз.

Авторы: Жанат ЕЛШІБЕК.