Кесте – Дайындық коэффиценті және құрылғының сәкестендірілген желіде тұруы уақытының мәндері

Желінің/желілік элементтерінің сенімділігі. Қолданушылар әдетте байланыс жүйесінен жоғары деңгейлі сенімділікті күтеді. Желінің сенімділігі бірқатар параметрлермен анықталуы мүмкін. Олардың ішінде жиі қолданылатыны дайындық коэффиценті, ол обьектінің тұру уақытының бақылау уақытының суммарлығының қатынасымен есептелінеді. Идеалды жағдайда дайындық коэффицентінің мәні 1-ге тең болуы керек, ол желінің жүзпайызды дайындығын білдіреді. Ал тәжіриебеде дайындық коэффицентін «тоғыздық» санымен бағаланады. Мысалы, «үш тоғыздық» дайындық коэффиценті 0,999 екенін білдіреді. Ол жылына 9 сағат қолжетімсіздігіне сәйкес келеді. ЖҚТфЖ желісінде «бес тоғыздық» жылына 5,5 минут қолжетімсіздігін (желіде тұруын) білдіреді. 2.1-кестеде «тоғыздықтың» әртүрлі мәні үшін желіде тұруы уақытының мәліметтері келтірілген.

IP желілерінде «бес тоғыздық» дайындық коэффицентін қамтамасыз ететінін ескеруіміз керек, дәстүрлі мәліметтер құрылғысында салынған (серверлер, маршрутизаторлар) біршама қиын проблемелар болып табылады. Оның себебі, IP желілерінде ақпаратты ағындарды өңдеуінің біршама бөлігі бағдарламалық қамтамасыз етуіне базаланды. Сол уақытта желілік құрығының бастарту статистикасы бағдарламамен қамтамасыз ету сенімділігі аппараттық қамтамасыз етуден екі есе аз.

ІР пакеттерінің жіберу параметрлері. Жалпы жағдайда байланыс сеансы үш фазадан – байланыс орнауынан, ақпартты жіберуі және баланысты тоқтатуынан тұрады. МСЭ Y.1540 ұсынысында үш фазалардың ішінен тек екіншісі – ІР желісінде пакеттерді жеткізу қарастырылады. Осы тәсіл ІР желілерінің табиғатын кескіндейді. QoS жұмыстар спецификациясының сипаттамалары мен пареметрлерін басқа фазалар үшін алда өткізуге жоспарлануда.

МСЭ Y.1540 ұсынысында, ІР-пакеттерінің жіберуін анықтайтын келесі сипаттамалар анықтайды.

ІР-пакеттерін жеткізу барысындағы кешігулер (IP packet transfer delay, IPTD). IPTD параметрі екі жағдайлар арасындағы - желінің кіріс нүктесіне t1 пакетінің енгізу моментінен және желінің шығыс нүктесінен пакетті шығару моментінде уақыт ретінде анықталады (t2 - t1), мұндағы (t2 > t1) және (t2 - t1) <= Tmах.

Жалпы IPTD параметрі пакеттің шығу көзі мен барлық пакеттерді қабылдаушы үшін пакетті жіберу уақытымен анықталады.

ІР пакеттерді жеткізуінің орташа кешігуі – параматр. Ол параметр МСЭ Y.1540 ұсынысында специфицирленген, ол таңдалған жіберу жинтықтары мен қабылданған пакеттердің пакеттердің орташа арифметикалық көлемі ретінде анықталады. Орташа кешігудің мәні желіге жіберілетін трафик пен қолжетімді желілік ресурстардан және жиі өтімділік қабілетінен тәуелді. Жүктеменің өсуі немесе қолжетімді ресурстардың азаюы желі тораптарында кезектердің өсуін тудырады, артынан пакеттердің жіберуіндегі орташа кешігудің өсуіне әкеліп соғады.

Сөйлеу ақпараты және бейнеақпарат трафиктің үлгісі ретінде бола алады. Ол кешігулерге сезімтал, ал мәліметтер қосымшасы негізінен кешігулерге аз сезімтал болып келеді. Пакетті жіберуінде кешігу анықталған мәнге Тmах келген кезде, осындай пакеттер шетке лақтырынады. Нақты уақыт қосымшаларында (мысалы ІР-телефонияда) бұл сөйлеудің нашарлауына әкеледі. ІР пакеттерінің орташа кешігуіндегі шектеу, Voice over IP (VoIP) технологиясын сәтті енгізуіне және бейне-конференция және басқада нақты уақыт қосымшаларында кілттік рөл ойнайды. Бұл параметр жиі қолданушылардың осындай қосымшаларды қабылдау дайындығымен анықталады.

ІР пакетінің кешігу вариациясы (IP packet delay variation, IPDV). Vkпараметрі IPDV кешігу вариациясын сипаттайды. IP-пакеттері үшін k индексімен, бұл параметр кіріс және шығыс нүктелерінде желімен анықталады, ол k индексімен пакетті жеткізу кезіндегі абсолютті кешігу көлеміндегі Xk әртүрлілік және ІР пакетін жеткізу кешігудің анықталған эталондық көлемі, ,, сол желілік нүктелерге:

, (2.1)

Пакеттің этолондық жіберу кешігуі , шығыс көзі мен қабылдаушы арасындағы бірінші ІР пакеттің желілік мәліметтер нүктесі арасындағы жіберудің кешігуі абсолюттік мәні ретінде анықталады. ІР пакеттерінің жіберу вариациясы немесе джиттер, қолданушыға уақыттың кез-келген сәтінде келіп түсуі мүмкін. ІР-телефония жүйелерінде, мысалға, дыбыстың бұзылуна, нәтижесінде дауыс түсінік болады.

ІР пакеттерінің жоғалу коэфиценті (IP packet loss ratio, IPLR). IPLR коэффиценті жоғалған пакеттер санының жалпы таңдалған пакеттердің жіберілген және қабылданған жиынтығының суммарлық қатынасы ретінде анықталады. ІР желілерінде пакеттердің жоғалуы, кешігулердің мәндері оларды жіберу барысында Тmах мәнінен жоғары болған кезде туады. Егер пакеттер жоғалса, оларды жіберу барысында қабылдаушы тарапынан мәліметтерді қайта жіберу сұранысын жіберілуі мүмкін. VoIP желілерінде қабылдаушыға кешігумен келгенде Тmах артық, келген пакеттер лақтырылады, қабылдаушы сөйлесудің сәтсіздігіне әкеліп соғады.

ІР пакеттерінің қателіктер коэффиценті (IP packet error ratio, IPER). IPER коэффиценті қателіктермен қабылданған пакеттердің суммарлы санымен анықталады, суммаға қателікпен сәтті қабылданған және пакеттер жатады.