тақырып. Қатаң ауыр кедергісі бар ЖҚТМ ара қатынасы

Ауыр қатты кедергілермен ЖҚТМ-нің жұмыс органы түйіскен кезде қозғалтқыштың қайта жүктелуі нәтижесінде машина жылдамдығы толық тоқатағанға дейін едәуір тез төмендетуі мүмкін.

Жүріс жетегінің мысалы бульдозердің трансмиссия элементтеріндегі динамикалық жүктеме қарапайымдалған екі массалы есептік сұлба көмегімен анықталады (12.1,а), мұнда С₁ –С_пр кедергісінің және С_р.о жұмыс жабдығының қосынды қатаңдығы; С₂ – трансмиссия элементінің қосынды келтірілген қатаңдығы; m₁ –жұмыс жабдықтарының және трактордың массасы; m₂ –қозғалтқыштардың, маховиктердің трактор трансмиссиясы мен қозғағышының айналу элементтерінің қосылуы келтірілген массасы; R –машинаның кедергімен соқтығысқанға дейінгі қозғалыс кедергісі; P _д (t) – қозғағышының келтірілген қозғалыс күші.

12.1 – сурет. Стопорения кезіндегі ЖҚТМ-нің есептік сұлбалары

а –элементіндегі жүктеме есебі үшін; δ – қозғағыштардың топырақпен ілінісуінің шектеусіз қоры кезіндегі жұмыс жабдығына жүктеме есебі үшін; в – қозғағышты буксалау кезінде жұмысжабдығына жүктелу есебі.

Берілген сұлба кезекті қозғалыс массаларына барлық массаны, ал қатаңдықты сызықты қатаңдықты келтіру арқылы алынды.

Есептік сұлбалар 12б суретте немесе 12в суретте көрсетілген түрге дейін өзгеруі мүмкін. Бұл сұлбаларда С₁ жұмыс жабдығының және кедергінің қосынды келтірілген қатаңдығы.

12.1а суретінде келтірілген сұлбада С_пр шамасымен жұмыс органының бірден тереңдетілуі кезінде топырақ массивінің қатаңдығын түсінеміз. Есптік сұлбада (12.бсуретті қара) m_п массасымен машинаның кезекті қозғалыс массасы және қозғалтқыштың, маховиктің, т.б. келтірілген массаларының қосындысын түсінеміз.3-ші жағдайда (12.в суретті қара) m_п массасы m₁ және m₂ –ге бөлінген, олар қозғағыштың топырақпен фрикционды байланысынан әр жақта орналасады.

Тәжірибеде мыналар белгіленген бульдозердің жұмыс органы мен кедергінің қатынасының үрдісінің негізгі бөлігі толық буксалау режимінде болады. Үдеу максимал шамаға жеткенде жыылдамдық 0-ге төмендейді және металл констукциясы мен кедергі деформациясының негізгі бөлігі жүреді..

Бірінші кезеңде үдеуді буксалаудың алғашқы моментінде j_max 0 қабылдайды, ал жылдамдық v_нач.. Онда тоқтау кезінде пайда болатын максимал үдеу,

j_max - v_нач (12.1)

мұндаұы С_пр – келтірілген ұатаңдық; m – бульдозер салмағы.

Бульдозердің жұмыс органына динамикалық жүктелу

P_дин=mj_max=v_нач (12.2)

Ал жұмыс органына нәтижелік жүктелу

P_р.о= Т_φ – Р_о + Р_дин, (12.3)

Мұндағы Т_φ – ілінісу күші; Р_о – машина қозғалысына бастапқы кедергі. Кездейсоқ жүктеме әсерінен болатын динамикалық жүктеменің төмендеуі ЖҚТМ-ң навесті жабдығының қатаңдығының төмендеуі арнайы серпімді элементтерді енгізу жолымен іске асырылуы мүмкін.

Серпімді элементтің қатаңдығын мына тәуелділікте анықтауға болады:

С_у.э= С·С_мк/(С_мк- С), (12.4)

Мұндағы С – серпімді элементі бар металконструкциясының жалпы келтірілген қатаңдығы; С_мк –металконструкция қатаңдығы.

Негізгі әдебиет [2, с.121…129]

Қосымша әдебиет [13, с.85…88]

Бақылау сұрақтары:

1. Тоқтату кезінде ЖҚТМ-ң қарапайым есептік сұлбасын қандай мақсатта құрайды?

2. Бульдозердің жұмыс органына буксалау кезінде динамикалық жүктелуін анықтау формуласын жаз.

3. ЖҚТМ жұмыс жабдығының конструкциясына енгізілген серпімді элементінің қатаңдығы қандай параметрлерге байланысты?