Медициналық жоғары оқу орындарының студенттеріне арналған тағам гигиенасы бойынша бағдарлама нутрициологияның гигиеналық бөлімінің қазіргі заманғы жетістіктерін көрсетеді. Тағам гигиенасы негізгі теориялық біліммен қамтамасыз ететін медициналық-гигиеналық ғылымдар жүйесінде міндетті және маңызды саласы, осы білмдердің негізінде тағам гигиенасы бойынша болашақ маманның барлық дайындығы құрастырылады.
Зерттеудің нысанасы адамның нутриционалды статусы, тағамдық азық-түліктердің тағамдық құндылығы мен қауіпсіздігі, алиментарлық-тәуелді аурулар, тағам гигиенасы саласында мемлекеттік санитариялық-эпидемиологиялық қадағалау.
Мамандар мемлекет пен әлемдік қауымдастық деңгейінде денсаулық сақтаудың жүйесі мен менеджмент жағдайларының өзгеруіне үйрену керек, өмір бойы оқуды жалғастыру керек, қоғамның дамуына үлес қосу керек.
2.2 Пәннің мақсаты: тағам гигиенасы саласында бакалаврларды, жоғары білікті мамандарды дайындау.
• студенттерге сау адамның және науқас адамның ұтымды тамақтануын ұйымдастыруының негізгі теориялық және практикалық қағидаттары бойынша қазіргі заманғы білім беру;
• халықтың арасында азық-түліктермен байланысты инфекциялық және инфекциялық емес аурулардың даму, таралу себептерін, жағдайларын, қауіп қатерлі факторларды анықтауға үйрету және олардың алдын алуды жүзеге асыру;
• тамақтанудың сандық және сапалық жағын зерттеу және жынысқа, жасқа, жұмыстың түріне, еңбектің сипатына, климаттық жағдайларға, ұлттық ерекшеліктерге және т.б. сәйкес тамақтық заттарда қажеттілігін анықтау бойынша білім беру;
• диеталық, емдеу-профилактикалық тамақтануды ұйымдастыру және құрастыру қағидаттарын зерделеуге үйрету;
• тамақ кәсіпорындары үшін санитариялық нормалар мен ережелерді зерделеу бойынша білім беру;
• ағымды санитариялық қадағалауды ұйымдастыру, тамақ кәсіпорындарында санитариялық-гигиеналық тексеруді жүргізу сұрақтар бойынша білім беру;
• Халықаралық құжаттар туралы білім беру (стандарттар «Алиментариус» Кодексі, ИСО-2000 (ХАССР)).
Дублин дескрипторлар
| ОҚМФА-да әзірленген мамандық құзыреттілігі
| Пәнді оқытудың нәтижесі
| Тұжырымдама бойынша оқытудың нәтижелері
|
А
| Зерттеліп отырған саладағы алдыңғы қатарлы білім элементтерін қоса алғанда, сол сала бойынша білімі мен түсінігін көрсете білу
| Жаратылыстану және арнайы ғылымдар саласындағы құзыреттілік
| Тағам гигиенасының мақсаты мен міндеттерін, олардың кәсіби қызметті іске асырудағы ерекшеліктерін біледі.
| Халықтың әртүрлі топтарының ұтымды тамақтануының теориялық және практикалық негіздері
|
Тағам гигиенасы облысында мемлекеттік санитариялық-эпидемиологиялық қадағалаудың негіздерін біледі.
|
Азық-түліктердің биологиялық және тағамдық құндылықтарын, олардың жарамдылық және бүліну белгілерін біледі.
|
Тағамтанудың ғылыми мәселелерін және олардың халықтың денсаулығы мен еңбекке қабілеттілігімен байланысын, тағамтану саласындағы ҚР ұлттық саясатын біледі.
| Халық денсаулығы көрсеткішерін есептеу және бағалау әдістері
|
Азық-түліктер сапасының санитариялық-микробиологиялық көрсеткіштерін біледі.
| Азық-түліктердің сапасының санитариялық-эпидемиологиялық көрсеткіштері
|
Азық-түліктерді гигиеналық сараптау қағидаларын біледі.
|
Халықтың әртүрлі жастағы және кәсіби топтардың тиімді тамақтану теориясы мен тәжірибелік негіздерін және табиғаты инфекциялық және инфекциялық емес алиментарлық аурулардың алдын алуды біледі.
| Халықтың әртүрлі топтарының ұтымды тамақтануының теориялық және тәжірибелік негіздері
|
Халық арасындағы инфекциялық және алиментарлық-тәуелді аурулардың шығуы мен таралуының қауіп факторларын, себептерін біледі.
| Тұрғындар арасында жұқпалы аурулар мен алиментарлық - тәуелді аурулардың даму және таралу себептері мен факторлары
|
Тағам кәсіпорындарының құрылыс және реконструкция жобаларын гигиеналық сараптама жасау әдістемесін біледі.
|
|
Тағам кәсіпорындарын санитариялық-эпидемиологиялық тексеру әдістемесін біледі.
|
Тағамнан улану жағдайын тексеру әдістемесін және алдын алу қағидаларын біледі.
| Алдын алу және эпидемияға қарсы іс-шараларды ұйымдастыру және жүргізу ережелері
|
«Қауіпті талдау, критикалық бақылау нүктелері» ХАССР жүйесінің қағидаларын біледі.
|
|
Тағам бөлімінің құжаттарын және тағам нысандарының жобаларына сараптама жүргізу кезеңдерін біледі.
|
|
Кәсіпкерлік құзыреттілігі
| Тағам нысандарына санитариялық-эпидемиологиялық қадағалауды ұйымдастыру ережелерін біледі.
| Нысандарға ескертпелі және ағымды санитариялық- гигиеналық қадағалау жүргізу
|
Санитариялық-эпидемиологиялық қызметті ұйымдастырудың ерекшеліктерін түсінеді.
|
|
Денсаулық адвокаты» құзыреттілігі
| Санитарлық заңнамалардың базасы болып табылатын, негізгі нормативтік құқықтық актілер мен әдістемелік құжаттар тізімін біледі.
| ҚР денсаулықты сақтау, халықтың санитариялық-эпидемиологиялық бақуаттылығы, санитариялық, заңнамаларын, мемлекеттік санэпидқызмет мамандарының құқықтық негіздері
|
Тағам нысандарына қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптарды біледі.
| Тіршілік ету ортасы нысандарының санитариялық-эпидемиологиялық бақуаттылығы көрсеткіштерін бағалау
|
«Ғылыми зерттеу дағдылар» құзыреттілігі
| Тағам гигиенасы бойынша ғылыми әдебиеттермен жұмыс істеу әдістемесін біледі.
|
|
Тағам гигиенасы саласындағы ғылыми зерттеулер бойынша мәліметтер базасын және соңғы ғылыми жетістіктерді оқиды.
|
|
Тағам гигиенасы бойынша ғылыми зерттеулердің этикалық қағидаларын, әдістемесін біледі.
|
Компьютерлік және ақпараттық құзыреттілігі
| IT-технология және ақпараттық қорларды іздеу әдістемесін біледі.
|
|
Әр түрлі бағдарламаларда қажетті ақпараттарды алудың тәсілдері мен жолдарын және сақтау ережесін біледі.
|
«Коммуникативтік дағдылар» құзыреттілігі
| Тағам гигиенасы бойынша негізгі ережелерді мемлекеттік және орыс тілдерінде еркін түсіндіріп бере алады.
|
|
В
|
Осы білімі мен түсінігін кәсіби деңгейде қолдана білу.
|
Жаратылыстану және арнайы ғылымдар саласындағы құзыреттілік
| Азық-түліктердің сапасын гигиеналық зерттеу әдістерін меңгерген.
|
|
Ескертпелі және ағымды санитариялық-эпидемиологиялық қадағалау жүргізуді іске асырады.
| Тағам гигиенасы облысында ескертпелі және ағымды санитариялық-эпидемиологиялық қадағалау жүргізу
|
Халықтың ұтымды тамақтануы бойынша алдын алу шараларын құрастырады және орындалуын қадағалайды.
| Инфекциялық аурулар ошағында профилактикалық және эпидемияға қарсы шараларды ұйымдастыру және жүргізу
|
Халық арасында алиментарлық аурулардың, жедел ішек инфекциясының, тағамнан уланулардың алдын алу бойынша шараларды жүргізе алады.
|
Азық-түліктерге гигиеналық баға бере біледі.
| Азық-түліктерді гигиеналық бағалауды іске асырады
|
Халық денсаулығына, азық-түліктердің сапасына және қауіпсіздігіне мониторинг жүргізе біледі.
|
|
Тағам бөлімінің нысандарына санитариялық -эпидемиологиялық тексеру жүргізеді және тексеру актісін рәсімдейді.
|
|
Азық-түліктер сапасының санитариялық-микробиологиялық көрсеткіштеріне баға береді.
| Халық арасында инфекцияның таралу жолдарының потенциалды қауіптілігін бағалау
|
Зертханалық және органолептикалық зерттеу жүргізу үшін тағам өнімдерінен үлгі алады.
|
|
Тағамнан улану оқиғаларын тексере алады.
| Тамақтан улануларды тексереді
|
Азық-түліктерге гигиеналық сараптама жүргізеді және гигиеналық қорытынды береді, тағам бөлімінің медициналық-санитарлық құжаттарын рәсімдейді.
| Санитариялық-эпидемиологиялық сараптама
|
Халық арасында ұтымды тамақтану бойынша және тағамнан уланулар мен инфекциялық аурулардың алдын алу бойынша шаралары құрастырады.
| Инфекциялық аурулар ошағында профилактикалық және эпидемияға қарсы шараларды ұйымдастыру және жүргізу
|
Кәсіпкерлік құзыреттілігі
| Тағам мәселесі бойынша халықтың әр түрлі топтарына санитарлық ағарту жұмыстарын ұйымдастыру және жүргізу бойынша жоспар құрастырады.
| Халық арасында салауатты өмір салтын насихаттауды жүргізу
|
Тағам гигиенасы нысандарына ағымды, ескертпелі санитариялық-эпидемиологиялық қадағалауды ұйымдастыру жоспарын құрастырады.
| Тағам гигиенасы облысын-да ескертпелі және ағымды санитариялық-эпидемиоло-гиялық қадағалау жүргізу
|
«Денсаулық адвокаты» құзыреттілігі
| ҚР денсаулықты сақтау, халықтың санитариялық-эпидемиологиялық бақуаттылығы туралы заңды құжаттарды қолданады және мемлекеттік санэпидқызмет мамандарының қызметін түсіндіріп береді.
| ҚР денсаулықты сақтау, халықтың санитариялық-эпидемиологиялық бақуаттылығы, санитариялық, заңнамаларын, мемлекеттік санэпидқызмет мамандарының құқықтық негіздері
|
Тағам гигиенасы нысандарына қойылатын санитариялық- эпидемиологиялық талаптарды және санитариялық ережелерді қолдана алады.
|
«Ғылыми зерттеу дағдылар» құзыреттілігі
| Кәсіби міндеттерді шешу үшін тағам гигиенасы бойынша ғылыми ақпараттарды жинайды және сыни тұрғыдан талдай алады.
| Ғылыми зерттеулер жүргізеді
|
Тағам гигиенасы бойынша ғылыми зерттеулерді жүргізе алады.
|
|
| Компьютерлік және ақпараттық құзыреттілігі
| Заманауи технологияларды және компьютерлік құралдарды қолдану арқылы, әртүрлі көздерден ақпаратты өңдеудің негізгі әдістерін қолдана біледі.
| Компьютерлік технологияларды пайдаланып, тіркеу-есеп беру құжаттарын жүргізу
|
Алынған оқу және ғылыми мәліметтерді кесте, диаграмма, сурет түрінде Word, Internet Explorer, Power Point, Excell бағдарламаларында безендіре алады.
|
|
«Коммуникативтік дағдылар» құзыреттілігі
| Командада жұмыс жасай алады, көшбасшылыққа ұмтылуды көрсете біледі.
|
|
Кәсіптік қызмет барысында ағылшын тілінің Elementry деңгейінде арнайы терминдерді қолданады.
|
|
С
| Дәйектемелер құрастыру және зерттеп отырған саласындағы мәселелерді шешу.
|
Жаратылыстану және арнайы ғылымдар саласындағы құзыреттілік
| Оқу білімінің нәтижелерін бағалайды, бақыланған фактілерді, себеп-салдарлық қатынастарды түсіндіреді.
|
|
Тұрғындардың денсаулығын сақтау және жақсарту үшін тағам нысандарын тексеру барысында анықталған кемшіліктерді жою арқылы ұсыныс ретінде қорытынды құрастырады.
|
|
Дәйектемелерді құрастырады және оларды аймақтың ерекшеліктерін ескере отырып, халықтың тамақпен байланысты мәселелерін шешуде қолданады.
|
|
Тағамнан уланулардың және жедел ішек инфекцияларының алдын алу үшін берілген ұсыныстарды негіздейді.
| Инфекциялық аурулар ошағында профилактикалық және эпидемияға қарсы шараларды ұйымдастыру және жүргізу
|
Тағам гигиенасы саласында мәселелерді шешу үшін статистикалық мәліметтерді талдайды және түсіндіріп береді.
| Тіршілік ету ортасының гигиеналық көрсеткіштерін және халықтың денсаулық жағдайын статистикалық талдау
|
Кәсіпкерлік құзыреттілігі
| Тұрғындарды санитарлық оқытуға және дезинфекциялық бақылау бойынша нысандарды құруға, сонымен қатар санитарлық талаптардың орындалуын қадағалау бойынша қызметпен қамтамасыз етуге қатысады.
| Халық арасында салауатты өмір салтын насихаттауды жүргізу
|
«Денсаулық адвокаты» құзыреттілігі
| Санэпид қызметті реттейтін заңнамалық және нормативті құжаттар жүйесінде бағдар алады.
| ҚР денсаулықты сақтау, халықтың санитариялық-эпидемиологиялық бақуаттылығы, санитариялық, заңнамаларын, мемлекеттік санэпидқызмет мамандарының құқықтық негіздері
|
Тағам гигиенасында гигиеналық мәселелерді шешу үшін негізгі нормативті құжаттарды пайдаланады.
|
|
|
«Ғылыми зерттеу дағдылар» құзыреттілігі
| Тағам гигиенасы бойынша ғылыми зерттеулер қорытындысын негіздейді.
| Ғылыми зерттеулер жүргізу
|
Тағам гигиенасы саласында ғылыми жетістіктерді бақылайды және дәйектейді.
|
Компьютерлік және ақпараттық құзыреттілігі
| Тағам гигиенасы бойынша қойылған міндеттерді шешу үшін алынған ақпаратты пайдаланады.
| Компьютерлік технологияларды пайдаланып, тіркеу-есеп беру құжаттарын жүргізу
|
| «Коммуникативтік дағдылар» құзыреттілігі
| Тағам гигиенасы саласындағы мәселені шешуде дәйектемелерді сауатты түрде келтіреді, өзінің және ұжымның пікірін сыпайы түрде қорғайды.
|
|
Командада жұмыс істей алу қабілетін көрсетеді. Тағам гигиенасы облысында лидерлік және ұйымдастырушылық қабілетке ие.
|
|
Тағам гигиенасы бойынша зерттелетін мәселені өз бетінше шешу жолдарын ұсынады.
|
|
D
|
Әлеуметтік, этикалық және ғылыми көзқарастарды ескере отырып, пайымдаулар жасауға қажет ақпараттар жинауды және интерпретациялауды жүзеге асыру
| Жаратылыстану және арнайы ғылымдар саласындағы құзыреттілік
| Тағам гигиенасы саласындағы соңғы ғылыми жетістіктерді түсіндіреді және енгізеді.
|
|
Тұрғындарға әртүрлі аурулардың пайда болуындағы және таралуындағы азық-түліктер сапасының рөлін туралы мәліметті жинақтайды және түсіндіреді.
|
|
Кәсіпкерлік
құзыреттілігі
| Азық-түліктердің сапасына және қауіпсіздігіне мониторинг ұйымдастырады.
|
|
Тағам гигиенасының өзекті мәселелері бойынша стенд және ақпараттық бюллетеньдер ұйымдастыруға және дайындауға қабілетті.
|
|
«Денсаулық адвокаты» құзыреттілігі
| ҚР Конституциясының, адамның адамға қарым-қатынасын реттейтін этикалық және құқықтық нормативтердің негізгі ережелеріне сүйенеді.
| ҚР денсаулықты сақтау, халықтың санитариялық-эпидемиологиялық бақуаттылығы, санитариялық, заңнамаларын, мемлекеттік санэпидқызмет мамандарының құқықтық негіздері
|
«Ғылыми зерттеу дағдылар» құзыреттілігі
| Тағам гигиенасынан таңдалған тақырып бойынша ғылыми және әдеби шолу мақалаларын бірлесіп жариялайды.
| Ғылыми зерттеулер жүргізу
|
Тағам гигиенасы сұрақтары бойынша әр түрлі ақпарат көздерінен алынған статистикалық деректерді сын көзбен талдайды.
|
Компьютерлік және ақпараттық құзыреттілігі
| Ғаламтор базасынан, оқулықтан және ғылыми әдебиеттерден ақпарат жинайды.
|
|
«Коммуникативтік дағдылар» құзыреттілігі
| Ұтымды тамақтану мәселелері бойынша өзінің жеке пікірін баяндама, есеп, презентация түрінде безендіріп, тәжірибелік сабаққа, студенттер үйірмесінің отырысында, студенттердің ғылыми конференциясында және т.б. жерлерде ұсынуға қабілетті.
|
|
Мемлекеттік қызметкерлер мен студенттің Ар-намыс кодексін, жауапкершілікті, аяушылық қағидаларын сақтай отырып, мәдени ерекшеліктерді құрметтейді.
|
|
Студенттер мен әріптестер арасында позитивті өзара қарым-қатынас және түсінушілік қалыптастырады.
|
|
E
|
Ақпаратты, идеяларды, мәселелерді және шешімдерді мамандарға да, маман еместерге де жеткізе білу қабілеттерінің болуын көздейді.
| Жаратылыстану және арнайы ғылымдар саласындағы құзыреттілік
| ГМӨ мен азық-түліктердің зертханалық талдау нәтижесі бойынша гигиеналық баға беру туралы ақпаратты хабарлайды.
| Халық арасында салауатты өмір салтын насихаттауды жүргізу
|
Тағам нысандарын тексерудің және санитариялық-эпидемиологиялық тексеруді жақсарту бойынша гигиеналық ұсыныстар алгоритмдерін құрастырады.
|
|
Тұрғындар арасында дұрыс және сәйкестендірілген тамақтану мәселесі бойынша ақпарат жинайды және түсіндіреді.
|
|
Кәсіпкерлік құзыреттілігі
| Тағам гигиенасындағы бар мәселелерді және ақпараттарды тарату үшін арнайы контингент ұйымдастырады.
| Халық арасында салауатты өмір салтын насихаттауды жүргізу
|
«Денсаулық адвокаты» құзыреттілігі
| Санитариялық-эпидемиологиялық қызметті реттейтін жаңа және қолданыстағы заңнамалық құжаттар туралы баяндап отырады.
| Санитариялық-эпидемиоло-гиялық қызмет аясында нормативтік-құқықтық және заңды іс-әрекеті
|
Халық денсаулығын қорғау мақсатында негізгі санитариялық ережелерді әртүрлі контингенттерге хабарлайды.
|
|
«Ғылыми зерттеу дағдылар» құзыреттілігі
| Жүргізілген ғылыми зерттеулер туралы оқытушылар мен басқа студенттерді ақпарттандырып отырады.
|
|
Нақты тамақтануды зерттеу үшін сауалнама құрастырады және тұрғындарға сұрау жүргізеді.
|
|
Компьютерлік және ақпараттық құзыреттілігі
| Әртүрлі мәлімет тасушыларды пайдалана алады.
|
|
Алынған мәліметтерді түзетіп, компьютерден шығара алады.
|
|
«Коммуникативтік дағдылар» құзыреттілігі
| Студентерге / оқытушыларға /, емтихан қабылдаушыға өзінің білімін және оқу тәжірибелерін жоспарлайды және жүргізе алады, бақыланатын фактілер мен құбылыстарды, олардың және себеп-салдарлық ара қатынасын түсіндіреді.
| Басқаларды үйретуге және өз білімін және дағдыларын кәсiптік қызмет барысында үнемі жетiлдiруге қабiлеттi болу
|
| Әртүрлі топтар, студенттер, балалар мен жасөспірімдер арасында тамақтану мәселесі бойынша насихаттау үшін мәліметтер іздейді және өңдей алады.
|
|
Студенттерге және әріптестерге өз білімін және ақпаратпен жұмыс істеу дағдысын бере алады (оқу, анықтамалық, ғылыми)
|
|
Зерттелетін салада ақпараттарды жинақтау, талдау, жеке көзқарастағы пікірлерді талқылауды, көпшілікке шығарумен дағдыланған.
|
|
Компьютерлік технология арқылы алынған гигиеналық білімдерді тарата алады.
|
|
| Білім алуды өз бетінше жалғастыра алу қабілеті
|
| Балалар мен жасөспірімдер гигиенасы, еңбек гигиенасы, эпидемиология, қоғамдық денсаулық сақтау.
|
|
2.5 Реквизитке дейінгі: химия, биохимия, анатомия, физиология, патологиялық физиология, микробиология, кәсіптік аурулар, жұқпалы аурулар.
2.6 Реквизиттен кейінгі: эпидемиология дезинфекциялық іс негіздерімен, еңбек гигиенасы.
Тағам гигиенасы ғылым ретінде және оның тәжірибе жүзінде қолдану саласы. Ұтымды және сәйкестендірілген тамақтанудың физиологиялық-гигиеналық негіздері және олардың ұйымдастырылуына қойылатын гигиеналық талаптар.Тамақтық азық-түліктерді санитарлық-эпидемиологиялық сараптау. Тағам гигиенасы саласында мемлекеттік санитарлық қадағалау. Тамақтық азық-түліктерді санитарлық қорғау.
2.8 Тақырыптық жоспары: (дәрістердің, тәжірибелік, семинарлық, сабақтардың): тақырыптар, өткізу түрі мен ұзақтығы.