Бағдарламаның әдістемелік бөлiмі

Әдістемелік бөлiмде талғауды (толғаудың жиынтығы) анықтауға қажеттi орын берiледi.

Бүкiл объектерге таратылатын зерттеу генералдық жиындық деп аталады. Көбiнесе зерттеу тұтас мiнездеме алмағандықтан, құбылысты толғау талдауы мен зерттейдi - яғни бұл параметрмен арнайы алынып қойылған адамдардың анықталған саны. Осыған қарағанда толғау жүйесi генералдық жыйындықтың зерттеуге қажеттi сапасын дәл көрсету керек. Бұл кезде генералдық жиûнтықтың микроүлгiсi толғаулы жыйындық (толғау) деп аталады.

Толғаудың негiзгi әдiстерi:

Сериялық толғау әдiсi. Генералдық жыйынтық анықталған бөлiмдерге (серияларға) бөлiнедi және әр қайсынан өлшемге жататын сандар пропорция арқылы таңдап алынады (мысалы әр түрлi институтардан әр топтан 20% студенттер алынады).

Механикалық толғау әдiсi. Генералдық жыйынтықтан тең аралық респонденттердiң қажеттi саны таңдап алынады (мысалы, оныншы сайын).

Ұялық толғау әдiсi. Бәр генералдық жыйынтықтан анықталған мiнездеме тобына зерттелетiн толғау таңдап алу.

Негiзгi сiлем әдiсi. Бәр генералдық житынтықтың 60-70%-не сұрақ беру.

Квоталық толғау әдiсi. Нышандар ретiмен распонденттердiң анықталған санын iрiктеу (мамандығымен, бiлiмiмен, жасымен, табысымен және т.б.).

1) мәліметтерді байланыс каналдары арқылы орталық есептеу орталығына беру, оларды өндеу және сактау жүйесінін болуы; мониторингті біртұтас ұйымдық орталықтан жүргізу;

2) 2.бар мәліметтерді пайдалануды ұйымдастыру.

3. Зерттелуші құбылыстар жайлы мәліметтер жиналып болған соң оларды ғылыми жағынан классификациялауға (жүйеге келтіруге) кіріседі Классификацияның негізгі ретінде құбылыстарды алынады, өйткені сондай белгілер құбылыстарды мүмкіндігінше терен танып білуге негіз болады.

Зерттелуші құбылыстарды жүйелі түрде тәртіпке келтіріп, олардың заңдылығын білдіретін ішкі байланыстарын ашып көрсету үшін классификация белгілі 6ip логикалык ережелер мен теориялық талаптарға сәйкес келуі тиіс. Олар мыналар:

1) классификация зерттеу үшін мәнді белгісі бойынша жасалуы тиіс;

2) классификация жүйелі болуы кажет, яғни ол бірден бірнеше белгісі бойынша жасалмай, 6ip ғана блегі бойынша жасалуы тиіс;

3) классификация толык, болуы тиіс, яғни белгі бойьшша сол құбылыска қатысты жағдайдың бәрін қамтуы тиіс;

4) құбылыстардың әр тобының арасындағы ауырмашылықтар елеулі болуы керек.

Зерттеуші құбылыстарды бұлайша классификациялауға кірісп бұрын жнналған мәліметтерді мұқяит ретке келтіріп, мәнді белгілерін анықтап алу керек.

Әдебиеттер:

1. Тұрғынбаев Ә. Социология. А.,2001.

2. Тәжім М., Аяғанова К. Социология негіздері. А.,1996.

3. Габдуллина К.Г. Социология. Тараз, 1999.