Жалпы мағлұматтар

Техникалық тапсырма АЖ-да негізгі құжат анықталған талаптар және құру тәртібі (дамуы немесе модернизациясы - әрі қарай келесі) автоматтандырылған жүйелер сәйкесінше АЖ өңдеу жүргізіліп және оны енгізу әрекетінде қабылдау.

ТТ АЖ-ға жүйені жалпы өңдеп, өздігінен немесе басқа жүйенің құрамында жұмыс істеуге арналған.

АЖ бөлігінде ТТ қосымша өңделуі мүмкін: АЖ-ның ішкі жүйесіне, АЖ-ның тапсырма кешені және т.с.с. сйкесінше нағыз стандарттың талаптарына; техниканың қамтамасыз жинақтаушы құрылғы және программада – техникалық жинаққа сәйкеснше ЕСКД мен СРПП стандартымен; бағдарламалары құрылғыларға сәйкесінше ЕСПД; ақпараттық өнімге сәйкесінше ГОСТ 19.201 мен НТД, АЖ-ны тапсырыс берушінің әрекеттегі ведомосттарында.

Нақты стандарт толығымен немесе бөлшек бөлшегімен Госстандарт СССР рұқсатынсыз қоылмауы, тиражданбауы және таратылмауы керек.

Ескерту. АЖ-дағы ТТ-ның өзара байланыстағы объектке тек жалпы объект тобының талабын қосу қажет.

АЖ мөлшеріне нақты стандартпен бекітілген талаптарға тапсырма ретінде қайта құрудағы автоматтандырылған объектіні жобалау енгізілуі мүмкін. Ондай жағдай АЖ-да ТТ өңделмейді.

ТТ-ғы АЖ талаптары жаңа замандағы ғылыми және техникалық дамуға сәйкес болуы керек, және сараптама талаптарына өте жақсы жаңа заманның отандық немесе шетел сараптамаларына сүйелетіндерге дес бермеуі керек.

ТТ-ғы АЖ талаптар жүйе құрушыны іздестіруде және эффекті техникалық техника-экономикалық және басқа да шешімдерде шектелмеуі керек.

ТТ-ғы АЖ шығу мәліметтер негізінде өңделеді, сонымен қатар ГОСТ 24.601 бекітлген «АЖ құрудағы зерттеу мен құрылуы» қорытынды құжаттамасында болуы керек.

ТТ-ғы АЖ-өзіне тек мәліметтер жүйесінің талаптар түрін толықтыратын (АЖБ, САПР, АСНИ және т.б.), жүріп тұрған НТД бар талаптарды қосады және қай жүйені құруға арналған анқты объектінің спецификасы мен анықталады.

ТТ-ғы АЖ өзгерістерді толықтырумен немесе тапсырыс берушінің жазылуы және өңдеушінің хаттамасымен анықталады. Толықтыру немесе көрсетілген хаттама ТТ-ғыАЖ-да қосымша бөлігі болады. ТТ АЖ-ның бірінші бетінде «... іске кіріседі» деген жазу болуы тиіс.

2.1.2 Жүйені құру мақсаты және міндеті

ТТ АЖ-ға келесі бөлімдермен тұрады, олар бөлімдерге бөліне алады:

- жалпы мәліметтер;

- жүйені құрудың мақсаты және міндеті;

- автоматизация объектілерімен сипаттамасы;

- жүйеге деген талаптары;

- жүйені құру бойынша жұмыстың құрамы және мазмұны;

- жүйені қабылдау және бақылау кезегі;

- автоматизация объектісін жүйені қозғалтуға енгізуге дайындау бойынша жұмыстың құрамына және мазмұнына талаптар;

- құжаттауға талаптар;

- құрастыру көздері. ТТ АЖ-ға қосымшалар кіре алады.

Автоматизация объектісінің спецификациялық ерекшеліктеріне, түріне, міндетіне байланысты және жүйені функционалдау жағдайына байланысты ТТ бөлімдерін қосымша түрінде рәсімдеуге, ТТ бөлімдерін қосымша кіргізуге, алып тастауға немесе біріктіруге болады.

«Ортақ мәліметтер» бөлімінде көрсетіледі:

- жүйенің толық аты және оның шартты белгілері;

- тақырып шифры немесе шарт шифры

- жүйені қолданушы мен шығарушы мекемелердің аты-жөні және олардың реквизиттері;

- қашан және кіммен бұл құжаттар расталды және жүйе қандай мақсатта пайда болғаны туралы құжаттар тізімі.

- жүйені құрастыру кезіндегі жұмыстың басталуы және аяқталуының жоспарлық мерзімі;

- жұмысты қаражаттандыру реті және оның шығу көзі туралы мәлімет:

- жүйенің бағдарлама-техникалық кешендері мен жеке құралдарды жөндеу және жасау туралы. Жүйені құрастыру жұмыстары мен оларды тәртібі туралы нәтижелерді тапсырыс берушіге көрсету.

«Жүйенің пада болу мақсаты мен тағайындалуы» бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады.

- жүйенің тағайындалуы

- жүйенің пайда болу мақсаты

«Жүйені тағайындау» бөлімшесінде автоматтандырылған нәрсенің түрін көрсетеді «басқару, жобалау, т.б.) және оларды, яғни автоматтандырылған объекттер тізімін қандай бағытта қолдану керек екндігін көрсетеді.

Қосымша АЖБ-ға, автоматтандырылған атын басқару мүшелерінің түрлері мен басқарылатын объектілерді көрсетеді.

«Жүйені құру мақсаты» бөлімшесінде АЖ-ні құру нәтижесінде бір мақсатқа жететін автоматизация объектісінің атауын және техникалық, технологиялық, өндірісті-экономикалық мағына немесе басқа көрсеткіштерін келтіреді және жүйені құру мақсатына жету баға беру критерияларын көрсетеді.

«Автоматтандырылған объектінің мінездемесі» бөлімінде көрсетіледі:

- объект автоматтандыру туралы қысқаша мәлімдемелердің құжаттарға сілтемесі.

- қоршаған ортаның мінездемесі және автоматтандырылған объектті қолдану шарты туралы қысқаша мәлімдемелер.

2.1.3 Жүйеге қойылатын талаптар

«Жүйеге талап» бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады.

- жүйеге ортақ талап

- жүйемен орындалатын функцияларға талап.

- қамтамсыз ету ету түрлеріне талап.

Автоматтандырылған жүйеге техникалық тапсырманың осы бөліміне кіретін, жүйеге қойылатын талаптар құрамы, белгілі бір нақты жүйенің қалыптасу шартын және спецификациясының ерекшеліктерін, тағайындалуына, түріне сәйкес орнатады. Ішкі бөлімнің әрқайсысында сәйкес түрдің жүйесіне қойылатын талаптарлы анықтайтын әрекеттегі НТД-ға сілтемелер келтіреді.

«Жүйеге толық сұраныс» бөлімінің нүсқаулары.

- Функционалдық және құрылымдық жүйенің сұранысы;

- Персоналдық жүйенің сандық режимде жұмыс сұранысы.

- Тағайындау көрсеткіші.

- Сенімділікке талап ету.

- Қауіпсіздікті талап ету.

- Эрганомика және техникалық эстетикаға талап ету.

- Үнемі қозғалыста жүретіндер үшін транспертабельностияға талап ету.

- Эксплутацияға,техникалық қызмет көрсетуге,жөндеуге және компанентерді сақтауға талап ету.

- Ақпаратты санкционарлық емес рұқсаттан талап ету.

- Апат кезінде ақпаратты сақтауды талап ету.

- Сыртқы әсерлердің салдарынан қорғау талабы.

- Патент тазалығын талап ету.

- Стандарттауға және бірінғайлауға талап ету.

- Қосымшаларға талап ету.

- Құрылым және функциялық жүйеге талап ету мыналарғ әкеп соғады.

- Ішкі жүйелердің тізімін тағайындау мінездемесіне,ортақталынған жүйе кезеңіне талап ету.

- Ақпарат пен компанент ауысуының байланыс тәсілдеріне талап ету.

- Көршілес жүйелердің мінездеме байланысын талап ету,сыйысушылық қаталап ету,ақпаратпен алмасуын нұсқау.

- Функционарлық жүйе тәртібіне талап ету.

- Диагностикалық жүйеге талап ету.

- Жүйе мен преспективаның дамуы.

АЖ персоналын сандық және квалификациялау талаптары мынаған әкеледі:

- АЖ персоналының сандық талаптарына;

- Білім сапасын түгендеу, персоналдың квалификациясына талап ету;

- АЖ персоналының жұмыс тәртібінің талаптығы.

- АЖ көрсеткіштерін нұсқау талаптары параметірлердің анықтамасына әкеледі, сәйкес жүйелерді мінеземе кезеңдері бойынша тағайындау.

АЖБ үшін көрсету:

- жаңарту мумкін шектері және жүйенің дамуы;

- жүйенің тағайындалуының толық сақталуы уақыт мінездемесіне байланысты.

Сенімділікке талап ету мыналаларға байланысты:

- толық жүйенің сенімділігінің көрсеткішінің құрамына;

- көрсеткіштердің мағнасының сәйкестігіне;

- программалық қамтамасыз ету және техникалық сенімділігінің талабына;

- нормативті техникалық құжаттардың құрылуына,сенімділік көрсеткішінің баға талабына.

Шулы және вибраторлы нагрузкалар, кезеңдердің жарықтануы,жүйенің техникалық ремонтпен қызмет көрсетілуі қауіпсіздік талаптарға кіреді..

Персоналдың жұмыс шектеулерінің ыңғайлылығы және машина мен адамның қарм-қатнасының сапалығының қажеттілігінің берілуі,АС көрсеткіші техникалық эстетикаға кіреді және эргономиканың талаптарына да кіреді..

Транспорттық саланың талаптары,жүйенің техникалық қамтамасыздандырылуы, АЖ – ның транспорттық конструкторлық талаптарына кіреді..

Техникалық қызмет көрсетуінің эксплутациялық талабынa кіретіндер.;

Қызмет көрсетілмейтін жұмысқа өткізу немесе ТС қызмет көрсету кезеңі және түрі,техникалық көрсеткіштерді құрумен бірге жүзеге асады.Жүйе қорларының техникалық пайдалануымен қамтамасыз етілуі тиіс,сонымен қатар бұлар талаптар мен регламаенттерге кіреді.

Энергиямен қамтамасыз ету параметрлері,ТС жүйесінің персоналды енгізілу шектеулі көлемі алдынғы талаптарына кіреді;

Жұмыс кезеңі және персоналды қызмет көрсету сан сапалығына талап ету;

Құралдар және артық қорлардың шектеулігі және орналаластыру талабының жиынына кіреді.;

Регламенттік қызмет көрсету талабына кіреді.

Санкционирлі рұқсаттан ақпаратты қорғау талаптарына тапсырыс берушінің саласында қызмет ететін НТД бекітілген талаптар жатқызылады.

Ақпараттың сақталуы бойынша талаптарына оқиғалардың тізімін келтіреді: авариялар, техникалық құралдардың дұрыс жұмыс істемеуі (соның ішінде қоректенудің жоғалуы), олар арқылы жүйеде ақпараттың сақталуын қамтамасыз етілу қажет.

Сыртқы әсерлерден қорғаудың құралдарына қойылатын талаптарына жатқызылады:

АЖ құралдарын радиоэлектрлі қорғау талаптары;

сыртқы әсерлерден қатаңдылық, тұрақтылық және қаттылық бойынша талаптар (қолдану ортасына).

Патенттік тазалық бойынша талаптарына жүйенің және оның элементтерінің патенттік тазалығын қамтамасыз ететін мемлекеттер тізімі көрсетіледі.

Стандарттау мен унификациялау бойынша талаптарына қосады:

Қолдану аясына сәйкес жүйенің фунцкияларын (міндеттерін) жүзеге асырудың стандартты, унифицирлі әдістерін, ұсынылатын бағдарламалық құралдарын, типтік математикалық әдістер мен модельдерін, типтік жобалық шешімдерін, ГОСТ 6.10.1 бекітілген басқарушылық құжаттардың унифицирлі нысанын, техника-экономикалық ақпараттың жалпыодақтық классификаторларын және басқа категориялардың классификаторларын қолданудың қажетті дәрежесін бекітетін көрсеткіштер, типтік автоматтандырылған жұмыс орындарын, компаненттерін және кешендерін қолдануға талаптар.

Қосымша талаптарға жатқызады:

- персоналды оқыту үшін жүйені құрал-жабдықтармен және оларға құжаттамамен жабдықтауға қойылатын талаптар (тренажерлер, сәйкес белгілеуі бар басқа да жабыдқтар);

- жүйенің элементтерін тексеру үшін сервитік аппаратураға, стендтерге қойылатын талаптар;

- эксплуатацияның ерекше жағдайларымен байланысты жүйеге қойылатын талаптар;

- жүйенің құрастырушысы және тапсырыс берушінің көзқарасы бойынша арнайы талаптар.

Жүйемен орындалатын «Функцияларға (міндеттерге) қойылатын талаптар» бөлімінде көрсетеді:

- автоматизацияға жататын әрбір жүйеде функциялардың, міндеттердің және олардың кешендерінің тізімі (соның ішінде жүйенің бөлімдері арасында өзара байланысты қамтамасыз ететіндер);

- әрбір функцияны, міндетті (немесе міндеттер кешенін) жүзеге асырудың уақыттық регламенті;

- әрбір функцияны (міндетті немесе міндеттер кешенін) жүзеге асырудың сапасына, шығыс ақпаратты, орындаудың қажетті дәлдігі мен мерзімділігінің сипаттамасын ұсынудың нысанына қойылатын талаптар, функция топтарын орындаудың біруақытылық, нәтижелерді көрсетудің дәлдік талаптары;

- сенімділік бойынша белгіленетін талаптарының әрбір функциясы үшін бас тартулардың тізімі мен критерийлері.

Жүйенің түріне байланысты «Қамтамасыз етудің түрлеріне қойылатын талаптар» бөлімінде математикалық, ақпараттық, лингвистикалық, программалық, техникалық, метрологиялық, ұйымдастырушылық, методикалық және жүйенің қамтамасыз етуінің басқа да түрлеріне қойылатын талаптар көрсетіледі.

Жүйені математикалық қамтамасыз ету үшін жүйеде математикалық әдістерді және модельдерді, типтік алгоритмдерді және құрастыруға жататын алгоритмдерді қолданудың тәсілдеріне және пайдаланудың аясына (шектеулері), құрамына қойылатын талаптарды көрсетеді.

Жүйені ақпараттық қамтамасыз ету үшін келесі талаптарды белгілейді:

- жүйеде мәліметтерді ұйымдастырудың құрамына, құрылымына және тәсілдеріне қойылатындар;

- жүйенің компаненттері арасында ақпараттық ауысымына қойылатындар;

- ауыспалы жүйелермен ақпараттық сәйкестендіру;

- -жалпыодақтық және тіркелген республикалық, салалық классификаторларын, унифицирлі құжаттарды және осы кәсіпорында жұмыс істейтін классификаторларды қолдану бойынша;

- мәліметтер базасын басқарудың жүйесін қолдану бойынша;

- жүйеде мәліметтерді жинақтау, өңдеу, жіберу және мәліметтерді ұсыну процестерінің құрылымына қойылатындар;

- жүйенің электр қоректендіруінде авариялар мен ақауларда бұзылудан мәліметтерді сақтауға қойылатындар;

- мәліметтерді бақылауға, сақтауға, жалпылауға және қайта қалпына келтіруге қойылатындар;

АЖ техникалық құралдарға қатысты құжаттарға заңды күшті беру процедурасына қойылатындар (бұл ГОСТ 6.10.4 сәйкес).

Жүйені лингвистикалық қамтамасыз ету үшін жүйеде программалаудың жоғары деңгейлі тілдерін, жүйенің қолданушысы мен техникалық құралдарының өзара қатынасының тілдерін қолдану талаптары, сондай-ақ мәліметтерді кодтау мен декодтауға, мәліметтерді енгізу-шығару тілдеріне, мәліметтерді манипулирлеу тілдеріне, пәндік облысты сипаттау құралдарына (автоматизация объектісі), диалогты ұйымдастыру тәсілдеріне қойылатын талаптарды көрсетеді.

Жүйені программалық қамтамасыз ету үшін сатып алынатын программалық құралдардың тізімін, сондай-ақ төмендегі талаптарды белгілейді:

- программалық құралдардың қолданылатын ЕТЖ және операциялық жүйеден тәуелсіздігіне қойылатын талап;

- программалық құралдардың сапасына, сондай-ақ оны қамтамасыз ету мен бақылау тәсілдеріне қойылатын талаптар;

- қайта құрастырылатын программалық құралдардың алгоритм және программалар қорымен сәйкестікті орнату қажеттілігі бойынша талаптар.

Жүйені техникалық қамтамасыз ету үшін көрсетілетін талаптар:

- техникалық құралдардың түрлеріне, соның ішінде техникалық құралдардың кешендер түрлеріне, программалық-техникалық құралдар кешеніне және жүйеде қолдануға рұқсат етілген басқа да қосалқы бұйымдарға қойылатын талаптар;

- жүйені техникалық қамтамасыз ету құралдарының функционалды, конструктивті және эксплуатациялық сипаттамаларына қойылатын талаптар.

Метрологиялық қамтамасыз етудің талаптарына жатқызылатындар;

- өлшеуіш каналдарының алдын ала тізімі;

- параметрлерді және (немесе) өлшеуіш каналдарының метрологиялық сипаттамаларын нақты өлшеуіне қойылатын талаптар;

- жүйенің техникалық құралдарының метрологиялық сәйкестігіне қойылатын талаптар;

- дәл сипаттамаларын бағалауды қажет ететін жүйенің басқарушылық және есептеуіш каналдарының тізімі;

- жүйенің өлшеуіш каналдарының құрамына кіретін техникалық және программалық құралдарын, енгізілген бақылау құралдарына метрологиялық қамтамасыз етуге, өлшеуіш каналдарының және жүйені жөнде мен тәжірибелеу кезінде қолданылатын өлшеуіш каналдарының метрологиялық жарамдылығына қойылатын талаптар;

- орындау тәртібін және аттестацияны өткізетін ұйымды белгілеумен метрологиялық аттестацияның түрі (мемлекеттік немесе ведомстволық).

Ұйымдық қамиамасыздандыруға келтірілетін сұраныстар:

- бөлімшелердің құрылымына және функциялрана,жүйенің функциялауына немесе пайдалануын қамтамасыздандыруға қатысушылар;

- жүйенің функциялау ұйымына және АЖ персоналының өзара әрекеттесу реті және объект персоналының автоматтандырылуы;

- жүйе персоналының қате іс -әрекеттерінең сақтауға.

Жүйенің нормативтік-техникалық құжаттау құрамына САПР методикалық қамтамасыздандыру сұраныстары келтіріледі.

«Жүйе жасау бойынша мазмұны және құрамы» бөлімінде тізбе сатылары ның бар болуы ГОСТ 24.601 байланысты жүйе жасау бойынша жұмыс кезеңдері, орындау уақыттары, жұмыс орындаушы ұйымдардың тізбесі, құжатқа ссылкалар, бұл ұйымдардың жүйені жасауындағы растаушы келісім, немесе жазба, бұл жұмыстарды өткізуші жауапкерлерді (әзірлеуші немесе тапсырыс беруші) анықтаушы.

Сонымен қатар берілген бөлімде келтіріледі:

- ГОСТ 34.201 бойынша құжаттар тізімі,. тиісті сатылардың аяқталуы бойынша қөрсетілетің жұмыс кезеңі;

- техникалық құжаттамаға экспертиза жүргізу түрі және реті;

- өңделген жүйенің сенімділік дәрежесі талап етіліміне бағытталатын жұмыс программасы (қажеттілігі бойынша);

- құру мерзімімен жүйені құрудың барлық стадияларында метрология бойынша жұмыспен қамтамасыз етеді (қажеттілігі бойынша);

«Жүйе қабылдағыщы және бақылау реті» бөлімінде көрсетіледі:

- жүйе сынағының тәсілдері, көлемі, құрамы және түрі;

- саты бойынша жұмысқа қабылдағыштарға жалпы талаптар, келісу реті және қабылдау құжатының бекітілуі;

- қабылдау коммисиясының статусы.

2.1.4 Жүйені құру бойынша жұмыстың құрамы және мазмұны

Мәліметтер базасын басқарудағы барлық жұмыстар алдын ала регламенттелген және де олардың әрбіреуінде жанамалайтын құжаттар тізімі бар. Техникалық тапсырма ГОСТ 34.602.-89 сәйкес толтырылады.Есептің қойылымы РД 50-34.698-90

2.2 Ақпараттық қамтамасыздандырудың сипаты

2.2.1 Ақпараттық қамтамасыздандырудың құрамы

АЖ – дағы ТТ бөлімдері мен бөлімшелері қазіргі стандарт бойынша бөл.2 ретімен орналасу керек.

АЖ – дағы ТТ А4 форматында ГОСТ 2.105 талаптарына сәйкес рәсімделеді.

Көрсеткіштер мәні, талаптары ереже бойынша максимальды және минимальды мәндерімен көрсетіледі. Егер бұл көрсеткіштер НТД регламенттелген болса, онда АЖ–дағы ТТ сол құжаттарға сілтеме жіберу керек. Егер көрсеткіштердің нақты мәліметтері АЖ–дағы ТТ өңдеу процессінде құрылмаса. Онда құрудың реті туралы жазба және бұл көрсеткіштердің келісімі керек.

Титул парағында тапсырыс беруші, өңдеуші және келіскен ұйымдар қолы қойылады. Ол елтаңбалы мөрмен бекітіледі. Қажеттілік бойынша титул парағы бірнеше бетте рәсімделеді.

2.2.2 Ақпараттық қамтамасыздандыруды ұйымдастыру

Титул прағының формасы қосымша 2 көрсетілген. ТТ ақырғы бет формасы қосымша 3 көрсетілген.

ТТ титул парағында салаларда құрылған кодтар қойылады, мысалы: секреті гриф, жұмыс коды, ТТ регистрационды нөмер.

АЖ – дағы ТТ қосымща титулды бетін техникалық тапсырма бетіне ұқсас толтырылады. «Техникалық тапсырма» орнына «АЖ –дағы ТТ толықтаущы №» жазылады.

Келесі беттерде өзгерту, өзгерту мазмұны және құжатқа сілтеме орналасады.

Баяндау кезінде мәтінде пунктердің нөмірін, таблицаларын көрсету керек. «Өзгерту», «толықтыру», «алып тастау», «редакцияда баянда.

2.3 Есептің қойылымы

2.3.1 Есептің сипаты

Тандалған курс бойынша ақпарат жақсы кұрылып және саны шектелген жаңа ұғымдары бар аяқталған курс үзінділері түрінде болғаны дұрыс.

Текстпен қатар әрбір үзінді аудио немесе виде түрдегі ақпараттан түру керек. Бір пән аумағында арнайы түсіндірме сөздік енгізілген болу керек. Материалдың әдеттегі мазмұнын түсінуге қиын бөлімдері анимация немесе видеоақпарат түрінде берілгені жөн.

Электрондық оқулықтарды даярлаудың тиімді кұралдары:

-дәстүрлі алгоритмдік тілдер;

-жалпы мақсатгағы инструментальді кұралдар;

-мультимедиа құралдары;

-гипертекстік және гипермедиалық кұралдары;

Электрондық оқулықгың жұмыс істеу режимдері:

-бақылаусыз оқыту;

-бақылаумен оқыту

-тестік бақылау.

2.3.2 Кіру ақпараты

Электрондық оқулықты жасау үшін қолданылған ақпараттар, яғни, пән бойынша жұмыс бағдарламалары, әдістемелік нұсқау және дәрістертің тізімі келесі кестеде көрсетілген (кесте 2.3.1). Бұл ақпараттар негізінде электрондық оқулықты жасалғандықтан, олар кіру ақпараты деп саналады.

Кесте 2.3.1 Кіру ақпараты

2.3.3 Шығу ақпараты

Шығу ақпаратына студенттердің өзіндік жұмыстары, зертханалық жұмыстары, тәжірибелік жұмыстары, тесттік тапсырмалар жатады. Шығу ақпараты кестеде берілген (кесте 2.3.2).

Кесте 2.3.2 Шығу ақпараты

2.3.4 Есепті шешу алгоритмі

«Информатика» пәні бойынша электронды оқулық жасау алгоритмі 1 сызбада бейнеленген.

Сызба 1. Есепті шығару алгоритмі

3 Технологиялық бөлім

3.1 Операционды технологиялар

"Информатика" пәніне арналған электронды оқулық бағдарламасы «Ақпараттық жүйелер және есептеу техникасы» кафедрасының студенттері мен кафедра оқытушылары үшін арналған. Операционды технология кесте түрінде ұсынылады (Кесте 3.1). Бұл кесте студентер мен оқытушыларға, қолданушыларға өте тиімді болып табылады.

Кесте 3.1 Операционды технологиялар

Кесте 3.1 жалғасы

3.2 Қолданушы ережелері

Берілген қолданбалы бағдарлама HTML (HyperTextMarkupLanguage) визуальді бағдарламалау ортасында өңделген.

Құрылған программа нормамен жұмыс істеу үшін С дискісінде құруды ұсынылады.

Өңделген «Информатика» пәніне арналған электронды оқулық бағдарламасы оқытушылардың студенттермен және студенттердің өздігінен жұмыс жасауы үшін арналған. Олар мәліметтер базасына пән бойынша игеруі тиіс материалдардың тізімін көре алады, әр бөлім бойынша жеке-жеке және тармақ-тармақпен ақпарат көздерін еш қиындықсыз қолдана алады, курс бойынша білімін анықтау мақсатында тест тапсыра алады. Программаны іске қосу үшін index.html орындалмалы файлды орындауға жіберу қажет, сол кезде басты бет ашылады. (сурет 1):

Сурет 1. Басты бет

Басты бет тоғыз меню тізімінен және екі толығырақ мәлімет алуға арналған батырмалар тақтасынан тұрады. (сурет 2).

Сурет 2. Меню тізімі

Сол жақ бөлігінде басты бет, ПОӘК, дәрістер, глоссарий, зертханалықтар, тәжірибеліктер, тесттілеу, әдебиеттер тізімі, авторлары батырмалар тақтасы орналасқан, оң жақ бөлігінде «Университет тарихы» мен «Университет президенті» туралы толығырақ мәлімет алуға арналған 2 батырма орналасқан.

Меню тізіміндегі қызыл батырма көмегімен бағдарламаны жабуға болады. (сурет 3)

Сурет 3. ЭО жабу батырмасы

Тесттілеу барысы туралы ақпаратты келесі суреттен көре аласыз. (сурет 4).

Сурет 4. Тесттілеу туралы ақпарат

4 Экономикалық эффективтілікті есептеу

4.1 Жұмсалған қаражат сметасы

-“Техникалық жоба” сатысында жұмысты орындауға жұмсалған уақыт;

- “Жұмыс жобасы” сатысында жұмысты орындауға жұмсалған уақыт;

- жалпы көп еңбекті жұмысты есептеу;

- кіру және шығу ақпаратын бақылаудың қиындығы;

- стандартты модульдерді, типтік программаларды, типтік жобалық шешімдерді қолдану.

Жұмсалған қаражат сметасы программалық жабдықтаудың толық жұмсалған қаражатын анықтап, ағымдағы бағасы негізінде есептелген:

- программалық қамтамасыз етуге инвестиция көлемін есептеу;

- еңбек ақы фондын есептеу;

- программалық жабдықтаудың жұмасалған қаражаттың тауар құнын есептеу;

-өңделген программалардың жалпы және салыстырмалы экономикалық эффективтілігін есептеу.

4.2 Негізгі технико-экономикалық көрсеткіштер

Күндізгі оқу бөлімі 2014-2015 оқу жылында оқитын студенттердің контингент мәліметтері жайлы ақпарат. (кесте 4.1 Күндізгі оқу бөлімі)

Кесте 4.1 Күндізгі оқу бөлімі

Сырттай оқу бөлімі 2014-2015 оқу жылында оқитын студенттердің контингент мәліметтері төменде кестеде көрсетілген. (Кесте 4.2 Сырттай оқу бөлімі 2014-2015 оқу жылында оқитын студенттердің контингент мәліметтері)

Кесте 4.2 Сырттай оқу бөлімі 2014-2015 оқу жылында оқитын студенттердің контингент мәліметтері.