Экономика және саясаттың өзара байланысы

Экономика — бұл адамнің және қоғамның өз тiршiлiк әрекетiн материалдық камтамасыз етуінің саласы. Ол екi жақты бөлiнбейтiн бiрлiгi бар сабақтас тарабы - саймандар, өндiрiстiң құралы, еңбек ресурстердi жиынтығынан құрастырылатын өндiргiш күштер және өндiрiстiк қатынастар бiр жағынан, басқа жағынан - заттар, еңбек құралдар, үлестiрiлу және шығарылған өнiмдердiң тұтынуы жөнiндегі адамдардың арасындағы қатынастардың жиынтығы.

Бұл адамның және қоғамның өз тiршiлiк әрекетiнiң материалды камтамасыз етудiң екi тараптары диалектикалық өзара байланыстарда болып дамиды. Өндiргiш күштердiң дамуы нақтылы оған сәйкес өндiрiстiк қатынас деңгейін талап етедi. Өндiрiстiк қатынастар, өз кезегiнде, өндiргiш күштердiң дамуына, олардың жылдамдатып өрлеуiне немесе баяулатуына белсене ықпал етедi. Аталған екi тараптардың арасындағы дауының шешiлуiне саясат ықпалін тигізеді. Экономика және саясат өзара әрекетте және өзара байланыста болады.

Батыстың индустриалды дамыған елдері, жақында ғана индустриалды өндірістен жоғарғы технологиялар мен ғылыми-технологиялық өндiрiске өткел болған, бүгiнде терең дағдарыстың табалдырықтарында тұр. Экономикалық хаосқа мемлекеттiк билiктерiнде үлкен өзгерiстерден өткен көптеген шығыс Еуропаның елдерi кіріп түр. Бұл Елдерде қалың қарапайым халық пен байсымақтар арасындағы қарымқатынасы алыстауда. Сонымен қатар, Кеңес одағының жақында ғана дүниелiк державаның аумағында пайда болған егемендi мемлекеттiктерiнің де заманы оңай емес: инфляцияның өсуі, жұмыссыздық, өнеркәсiптiң өнiмi және ауыл шаруашылығының өндiрiсi түсуде.

Сонымен, саясат және экономиканың өзара байланысы өты тығыз. Осындай өзара байланысты анықтайтын рөлін экономика орындайды. Ол саясаттың материалды негiзiн құрайды. Экономикалық процесстердiң дамуы саясаттың дамуын бағыттайды. Саясаттың мазмұны, не бiр саяси шешiмдер және әрекеттер ақырында адамдардың экономикалық мүдделерiмен анықталады. Экономикалық заңдарды саналы қолдану - шынайы саясат болып тұр. Саясаттың және экономиканың өзара байланысының бiр жағы осылай айқындалады. Алайда осы байланыс бiржақты болып табылмайды.

Саяси өмір толығымен экономикаға тәуелді болғанымен, саясаттың өз алдына экономикаға ықпалы бар. Осыған дәлел бола алатын озіміздің еліміздің тарихы. Көптеген саяси шешімдер қоғамдық өмірдің өрістеріне, экономикалық салаларының өзгерістеріне келтірген. XX ғасырдың басындағы Қазан төнкерісінен туындаған коллективизация халқымызды қиын жағдайға ұшыратты. Ал Кеңес Одағы кезіндегі алкогольге қарсы үкіметің әрекеті, қайта жаңғырту (перестройка), бағалардың либерализациясы да оңай өткен жоқ. Сондықтан, Саясат та экономикалық дамуға үлкен әсер етеді, өйткені ол экономикалық шешімдердің құралы болып табылады.

Тақырып бойынша негізгі ұғымдар: саясат, парадигма, саяси философия, саясаттың субъектісі, саясаттың объектісі т.б.

1 дәрістің тақырыбына арналған АРМ(Hand-outs) – белсенді үйлестірмелі материал: