Hiszpanie a chrystianizacja

1493 – Papież Aleksander VI zaleca kolonizację nowego świata Hiszpanom. W drugiej wyprawie Kolumba biorą udział misjonarze (benedyktyn, hieronimita, trzech franciszkanów). Bulla Inter caetera z 3 maja oraz Eximiae devotionis z 3 lipca nadające Hiszpanii w ‘ich’ ziemiach te same prawa, jakie ma król Portugalii w Afryce.

1494 – Dotarcie misjonarzy na Dominikanę.

1496 – Pierwsze chrzty na Hispanioli.

1500 – Franciszkanie docierają do Brazylii z Cabralem.

1501 – Papież Aleksander przekazuje dziesięciny na użytek kolonizatorów.

1502 - Bartolomé de las Casas dociera na Kubę. Za swoją służbę otrzymuje encomiendę.

1508 – Franciszkanie rozpoczynają misję w Wenezueli.

1508 – Juliusz II w bulli Universalis ecclesiae nadaje królowi Hiszpanii i jego następcom prawo wskazywania kandydatów na biskupów w koloniach. Król Hiszpanii otrzymuje prawo budowy i kontroli wszelkich świątyń, klasztorów i szpitali. Hiszpania otrzymuje prawo patronatu nad kościołem katolickim w Ameryce hiszpańskojęzycznej.

1509 – Pierwsza świątynia wybudowana w Puerto Rico.

1510 – Początek misji dominikańskiej na Haiti. Lata 1510-11 są rzeczywistym początkiem misji w Ameryce Łacińskiej.

1511 – potępienie systemu encomienda przez dominikanina Antonio de Montesinos w Santo Domingo na Hispanioli (tworzenie się CZARNEJ LEGENDY)

1511 – Misjonarz dominikański, Antonio de Montesino po powrocie do Hiszpanii, próbuje wpłynąć na króla Ferdynanda aby zmienił politykę w koloniach, gdzie – jak twierdzi tubylcy są wyniszczani (Hispaniola, Kuba); dokonał tego po raz pierwszy w kazaniu bożonarodzeniowym.

1512 – Prawa z Burgos (Leyes de Burgos) Ferdynanda ogłoszone 27 grudnia. Juan Lopez Palacios Rubios sporządza dokument na podstawie którego nowe ziemie to darowizna dla króla Hiszpanii od papieża (requerimento). Prawa z Burgos postulowały bardziej humanitarny stosunek do Indian.

1513 – Bartolomé de las Casas zostaje wyświęcony na księdza na Kubie – prawdopodobnie pierwsze święcenia na nowym lądzie. Wkrótce wyzwoli swoich Indian, a później rozpocznie walkę z metodami kolonizacji hiszpańskiej.

1519 – W wyprawie Corteza biorą udział Franciszkanie.

1520 – Niemiecki misjonarz, Maximilian Uhland, znany jako Bernardino de San José, udaje się na Hispaniolę wraz z biskupem Alessandro Geraldini.

1524 – Marcin z Walencji udaje się do Ameryki na czele 12 franciszkanów (jak 12 apostołów).

1525 – Włoski franciszkanin Giulio Zarco zostaje wysłany do Michoacán w zachodnim Meksyku, gdzie będzie misjonarzem, który nauczy się języka Indian.

1526 – Franciszkanie docierają na Florydę.

1526 – 12 dominikanów dociera do stolicy Meksyku.

1527 – Franciszkanin, Juan de Zumarraga zostaje biskupem Meksyku (formalnie obejmuje urząd w 1530).

1527 – Franciszkanin Marcos de Niza jako pierwszy dociera do Ameryki Południowej u jej zachodniego wybrzeża.

1528 – Franciszkanin, Juan de Padilla dociera do Meksyku. Będzie towarzyszył w wyprawie Coronado do siedmiu złotych miast.

1529 – Franciszkanin Piotr z Ghent pisze z Ameryki, iż w ciągu jednego dnia z towarzyszami ochrzcili 14,000 tubylców.

1530 – Wykłady Francisco de Vitoria m.in. o Indianach na uniwersytecie w Salamance; jest obrońcą Indian i ich praw.

1531 – Franciszkanin Juan de Padilla rozpoczyna misję wśród Indian na południe od stolicy Meksyku.

1532 – Początek misji w Peru.

1533 – Augustianie przybywają do Meksyku.

1537 – Papież Paweł III nakazuje prowadzić misje „głosząc słowo boże i przykładem dobrego życia”. W Sublimis Deus twierdzi, iż Indianie są w pełni zdolni do otrzymania wiary/chrztu. Duży wpływ na te wskazania miał dominikanin Bernerdino de Minaya. Znoszą one twierdzenia z bul Dum diversas (1452) i Romanus Pontifex (1455), w których twierdzono, iż chrześcijanie mają prawo brać w niewolę pogan.

1538 – Papież nadaje Hiszpanii prawo inspekcji pism papieskich do kolonii z prawem ich wetowania.

1538 – Franciszkanie w Paragwaju.

1537-45 – Centrum franciszkanów w Quito

1539 – Franciszkanin, Marcos de Niza prowadzi misje wśród Indian Puebla.

1540 – Franciszkanie przybywają na Trynidad, gdzie zostają zabici i pożarci przez kanibalów.

1541 – Misje franciszkańskie w Kalifornii.

1542 – Nowe Prawa – Leyes Nuevas; są one wynikiem serii debat podczas panowania Karola V; m.in. zakazywały one stosowania ecomiendy oraz rapartimiento.

1545 – założenie klasztoru franciszkanów w Limie (później najwspanialszy klasztor w Ameryce Łacińskiej)

1547 – Franciszkanin Andres de Olmos tworzy pierwszą gramatykę języka Nahuatl.

1549 – Dominikanin, Luis Cancer, pracujący pośród Majów w Gwatemali przenosi się do Tampa Bay (Floryda), gdzie zostaje zabity przez Indian Calusa.

1549 – Franciszkanie, którzy po podboju Peru założyli swój klasztor przenoszą go do centrum Cusco wobec ciągłych ataków Indian.

1550 – W koloniach hiszpańskich istnieją już 22 diecezje/biskupstwa.

1551 – Dominikanin Jerome de Loaysa zakłada uniwersytet San Marcos w Limie oraz szpital dla tubylców.

1553 – Powstaje prowincja franciszkanów licząca 15 klasztorów.

1554 – Franciszkanin Geronimo de Mendieta przybywa do Meksyku. Będzie on twórcą franciszkańskich redukcji.

1555 – Hugenocka misja do Brazylii.

1559 – W Nowej Hiszpanii jest 380 franciszkanów; 212 augustianów; 210 dominikanów.

1562 – Diego de Landa niszczy kodeksy Majów.

1566 – Pierwszy Jezuita, Pedro Martinez, wkracza na teren dzisiejszych Stanów Zjednoczonych.

1567 – Drugi synod w Limie – wpływa na rozwój i znaczenie tzw. doktryn wśród Indian.

Doktryny – podstawowa forma pracy misyjnej franciszkanów; były to tradycyjne parafie, wokół których osiedlali się Indianie, którzy byli otaczani pracą misyjną i opieką. Tubylcy należący do doktryny byli wolni i mogli w każdej chwili odejść. Były one obsługiwane przez kapłanów i miały być wizytowane co najmniej siedem razy w roku. Tworzono je obok wiosek Indian, lub skłaniano Indian do osiedlania się obok nich. W latach 60tych-80tych powstało kilkanaście doktryn, w których ochrzczono 12 tysięcy Indian.

Celem doktryn była misja i sprawowanie sakramentów. Nauczanie odbywało się w języku tubylców. Zakładano szkoły dla chłopców. Tworzono warsztaty celem utrzymania doktryn. Franciszkanie z doktryn odcinali się od Pizzara i jego następców.

Redukcje – nowe formy działalności misyjnej podjęte przez franciszkanów, mające na celu uchronienie Indian przed konkwistadorami (ecclesiam at vitam civilem reducti).

Pierwsze zakładano w Meksyku i twórcą był o. Geronimo de Mendieta.

Według tego projektu Indianie mieli być zwolnieni z przymusu pracy i chronieni przed konkwistadorami. Tworzono tzw. „dos Republicas” – dwie równoległe republiki – dla Hiszpanów i Indian. Miały być odseparowane i obie mieć parafie, kościoły i własne władze. W nich miano podejmować chrystianizację (franciszkanin – kardynał Cisneros).

Tak działa m.in.. Św. Franciszek Solano, w latach 1588-90 ewangelizujący Peru.

Hiszpanie nie mieli prawa odbierać ziemi redukcjom, nawet jeśli Indianie je opuścili, pod warunkiem, iż dalej mieszkali na tej samej ziemi, którą niegdyś posiadali. Członkowie redukcji wspólnie pracowali, uprawiali rolę i podlegali prawom stworzonym przez franciszkanów. Istniał zakaz nabywania ziemi redukcji przez Hiszpanów.

Później tę metodę stosują jezuici w „Republice Guaranów”, lecz bez współpracy z królem, co w konsekwencji doprowadziło do likwidacji redukcji jezuickich.

Lata 1570te – Działalność franciszkanina Bernardino de Sahagun i zachowanie dla potomnych wielu informacji o Indianach.

1571 – Kapucyni docierają do Trynidadu wraz z wyprawą Don Juan Ponce of Seville.

1572 – Jezuici docierają do Meksyku.

1573 – Duża akcja misyjna na Florydzie prowadzona przez Franciszkanów.

1573 – Augustianie wkraczają do Ekwadoru.

1574 – Augustianin Guillermo de Santa Maria pisze traktat o bezprawnej wojnie Hiszpanii przeciw Indianom Chichimeca w Michoacán w Meksyku.

1578 – Król Hiszpanii zakazuje biskupowi Limy wyświęcanie metysów.

1587 – Manteo zostaje pierwszym Indianinem Ameryki Północnej ochrzczonym w kościele anglikańskim.

1598 – Misjonarze hiszpańscy wkraczają do dzisiejszego Nowego Meksyku.

Wykład 13

Odkrycia i kolonializm w końcu XVIII w.