Сорғыларды есептеу және таңдау

КІРІСПЕ

Курстық жоба студенттердің тау-кен өндірісіндегі сутөкпе қондырғыларын жобалау, пайдалану сұрақтарын шешудегі алғашқы өзбетінше атқаратын жұмысы болып табылады.

Курстық жоба бес бөлімнен тұрады.

Бірінші бөлімде жобаның жалпы бөлімі бастапқы берілгендер көрсетіледі. Екінші бөлімде сорғыларды есептейміз және шыққан мәнге байланысты сорғы түрін қабылдаймыз, су айдағыш құбырлық өткізгіштердің диаметрін есептейміз. Үшінші бөлімде сутөкпе қондырғысының электржетегін есептеп сорғы түріне байланысты электрқозғалтқыш таңдаймыз. Төртінші бөлімде автоматтандыру жүйесі, бесінші бөлім техника-экономикалық көрсеткіштерге бағытталған. Бесінші бөлімде біз шахтаның жылдық шығынын есептейміз.

ЖОБАНЫҢ ЖАЛПЫ БӨЛІМІ

(көлемнің 5-8%)

1-кесте

Бастапқы берілгендер

СУТӨКПЕ ҚОНДЫРҒЫЛАРЫН ПАЙДАЛАНУ ЕСЕПТЕУЛЕРІ

(көлемнің 40-45% құрайды)

Сорғыларды есептеу және таңдау

Сорғылар, сутөкпе қондырғыларының негізгі элементі болып табылады. Оларды таңдау, көп жағдайда каталогтарда келтірілетін, зауыттың сынау бетінде алынатын олардың өзіндік сипаттамалары бойынша атқарылады.

ҚБЕ-нің №681 талаптарына сәйкес, сорғы тәуліктік қалыпты су жиылымын 20 сағаттан аспайтын уақытта айдап үлгіруі тиісті.

Яғни, сорғының болжама өнімділігін былай анықтауға болады:

(1)

Желіде жұмыс істегенде манометрлік арын, геодезиялық биіктік Н_г мен сыртқы желідегі арын жоғалысы Н_п-ның қосындысына тең:

Мұндағы Нг-сорғылық камералар үшін сору биіктігі,м; Н_п – сыртқы желідегі арын жоғалысы,м. Н_п-ны геодезиялық биіктіктің 5-15% шегінде қабылдаймыз. Н_п=65,6 м

Сорғылық камералар үшін оң сору биіктігін келесі формуламен анықтаймыз:

(2)

Мұндағы Н _ш – сутөкпе қондырғысы орналасқан жазықтыққа дейінгі шахта тереңдігі, м; һ_bc – сору биіктігі (шамамен 3,0-5,5м); һ_по – құбырдың төгу ұшының оқпаннан шыққандағы жер деңгейінен жоғары шығыңқылығы, м (һ_по =1,5-2,0);

Нг –ның 5℅ -ті аз арын жоғалысында қажет емес, себебі бұл ретте құбырлар диаметрі едәуір өседі. Онда ең төменгі қажет өнімділікте сорғы тудыруға тиісті болжам арын мына шарттар орындалуға тиіс:

(3)

Шарт орындалды

Маған берілген мәліметтерге сүйене отырып сорғының қажетті ең төменғі өнімділігін (Q_min ) және болжамды манометрлік арынын (Н) есептей отырып, өзіндік сипаттамалар бойынша ЦНС 300-780 сорғысын таңдадым. Ц-ортадан тепкіш; Н-сорғы; С-секциялы

2-кесте

ЦНС 300-780 техникалық сипаттамасы

Олардың жұмыстық кестелері, барынша есептік мәндерге жақын жатуға тиісті. Бұл ретте мына шарттар орындауға тиіс:

1) Сорғының тұрақты жұмысы үшін

(4)

656≤0,95·80·11

656≤836

= (5)

мұндағы Н₀ – сорғылардың жабық задвижкадағы (су жібергіш) тудыратын арыны, м; і – қажет жұмыcтың дөңгелектер саны.

Секциялы сорғыны таңдаған жағдайда мына шарт бойынша жұмыстық дөңгелектердің (секциялардың) қажет санын анықтадым.

(6)

Мұндағы Нк – бір жұмыстық дөңгелек тудыратын арын, м, су бағанасы.

Есептік і –дің саны толық үлкен санға дөңгелектенеді

(7)

3-кесте

ПӘК – ің рұқсат етілетін мәндері

Qmin, м3/са¹.	50	50- 150	>150
	0,45	0,50	0,55

Егер өнімділігі және арыны бойынша қанағаттанарлық сорғы болмаса, онда бірнеше сорғылық қатар немесе тізбектей жұмысы қабылданады.

Кеніштік тұрақты сутөкпе мақсатында тек ортадан тепкіш сорғылар қолдану таралған.

Поршеньдік және бұрандалы сорғылар көмекші мақсаттарда қажет.

Шахталық сутөкпе үшін аса кең қолданылатын сорғылар –ортадан тепкіш көп секциялы, жазық жиналған ЦНС, ЦН, МД, НД-тектестер.

Қышқыл сулы (РН<5) шахталар үшін қышқылға төзімді материалдардан жасалған сорғылар, құюырлар және арматуралар қарастырылады.

Қалыпты су жиылымы 50 м³/сағаттан аз шахталар үшін, сорғылық станцияда екі сорғы орнатылады.

Қалыпты су жиылымы 50 м³/сағаттан көп шахталар үшін үш сорғыдан кем қоюға болмайды. Үлкен су жиылымдарында, егер оларды бір насос 20 сағатта айдап үлгермейтін болса, жұмысқа қатарынан екі немесе одан да көп сорғылар қосылады. Сорғылардың жалпы сандарын 4- кестеден анықтаймыз.

Гидрогеологиялық жағдайларға байланысты аяқ асты су басып қалу қауіпі болған жағдайда, насостар саны сол басып қалған суды айдау ескеріліп көбейтілуге тиісті.

4- кесте

Сорғылық агрегаттардың қажет саны