ФИФ -фосфотидил инозитолбисфосфат, ПКС- протеинкиназа С, ИФ-3- инозитол 3-фосфат, ДАГ- диацилглицерин, ФС-фосфотидилсерин

•

• Беткейлік рецепторлармен байланыспай берілетін

• сигналдардың механизмі.

• Бұл рецепторларға липофильдік (майда еритіндер) рецепторлар жиыны жатқызылады.

• Олардың лигандалары келесі заттар:

• а) стероидтар (глюкокортикоидтар, минералокортикоидтар, жыныс стероидтары);

• б) тиреоидтық гормондар (тироксин және т.т.);

• в) Д витаині және ретиноидтар (А витаминіне құрылымдық ұқсас молекулалар);

Жасуша ішілік рецептор арқылы сигнал берілуінің этаптары - стероидтық гормондар мысалында).
Гормонның рецептормен байланысуы шаперондардың босауына әкеледі.
Түзілген гормон-рецептор комплексі ядроға жеткізіліп, ДНҚ-ның энхансер немесе сайленсерлік бөліктерімен байланысады. Нәтижесінде сырттан келген ақпаратқа тәуелді, ақуыз синтезі жүреді.

• Клеткалық рецепторлардың қатысуымен болатын сигнализация

• Ағзаның барлық клеткалары әрдайым әртүрлі ақпараттармен алмасады. Тек қажетті сигналды молекулаларды анықтауға, клеткада ерекше рецепторлар жиынтығы бар. Сөйтіп, клетка тек рецепторы бар сигналға ғана жауап береді.

Рецепторлар жиынтығы даму және дифференцирлену процесінде өзгеруі мүмкін.

• Кейбір клеткалар тірі қалу үшін сигнал қабылдауы қажет. Сигналды молекулалардың рецепторлармен байланысуының бұзылуы кезінде

клеткалық өлім бағдарламасы жіберіледі.

• Клеткалық сигнализациядағы азот оксидінің (NO) атқаратын маңызы.

• Стенокардия кезінде нитроглицериннің әсері бұріннан белгілі, бірақ оның әсерінің механизмі 1990 жылдары оқып зерттелінді. Нитроглицерин жылдам азот оксидіне айналады, ол эндотелиальді және жұмсақ бұлшық ет клеткаларын әлсіретіп (босаңсытып), миокардта қан ағымын жақсартады.

• Азот оксиді көптеген клеткаларда жасалынып шығады, бірақ оның қызмтеі 3-клетка категориясында көрінеді:

• 1-ші эндотелиальдік (эпителийді әлсіретеді);

• 2-ші орталық жүйке жүйесінде – нейрондар арасында сигналдарды беру;

• 3-ші иммунды жүйедегі клеткаларда – иммунды жауапқа қатысады.

• Мобильді лигандалар және ядролы рецепторлар

• Мембрана арқылы өтуге қабылетті және клеткадағы цитозольді немесе ядролы рецепторлармен байланысатын липофильді лиганадалар бар (бұл стероидты гормондар, витамин Д3, қалқанша безінің гормондары). Бұл лигандалар клетканың дамуын және дифференцировкасын, және клетканың, мүшенің метаболизмін реттейді.

Стероидтық гормондар рецепторлары цитоплазмада, иммунофилинді (hsp 56), жылу шок ақуызын (hsp 90) қосатын, ірі ақуызды шаперондар – комплексі құрамында болады.