ISBN 966-538-174-1 145 page

þñÿ, ùî âè çíàºòå, ïàííà Îð³õîâñüêà ìóñ³ëà ãîâîðèòè âàì, ÿê³

* ïðàâîñëàâíèé ë³öåé (ðóì.).

íàñë³äêè ìàëî á òå, ÿêáè âàøà øê³ëüíà âëàäà äîâ³äàëàñü ïðî ö³

ëåêö³¿. ß ùå ðàç çâåðòàþ âàì óâàãó íà òå, ùî âàñ îáîâ’ÿçóº ÿêíàé-

ñòðîã³øà òàºìíèöÿ ³ ùî âè ìàºòå ùå ÷àñ ðîçäóìàòè íàä ö³ºþ ñïðà-

âîþ. ͳõòî íå âòÿãຠâàñ ñèëîþ äî ö³º¿ ïðàö³. Äàë³ âè ïîâèíí³

çíàòè ³ òå, ùî â³ä öèõ ëåêö³é ó âåëèê³é ì³ð³ çàëåæàòèìå, ÷è âàñ ïðèéìóòü äî „Ñ³÷³“ ïî ìàòóð³. Íå çíàþ, ÷è âàì â³äîìî, ùî òàì íå ïðèéìàþòü áåç âñòóïíèõ ³ñïèò³â ç öèõ ïðåäìåò³â, ÿê³ ìàºìî òóò ïåðåðîáëÿòè.

– ßê ìè âæå ñþäè ïðèéøëè, òî ìè – çàäóìàëèñÿ, – â³äð³çà-

ëà ð³çêî, çã³äíî ç³ ñòèëåì ñâ ïåðñîíè, áðþíåòêà. Äàðêà ïóñòèëà ìèìî öþ çàââàãó. Çàïèòàëà ùå ôîðìàëüíî, ÷è âì³þòü ïî-óêðà¿í-

ñüêè ÷èòàòè é ïèñàòè. Äâ³ âì³ëè, à òðåòÿ, áðþíåòêà, íå âì³ëà.

– Äàñêàíó, õòî âàø áàòüêî?

– Êîì³ñàð ïðè ïîë³ö³¿.

– À ÿê äîìà ó âàñ ãîâîðÿòü?

– Ïî-í³ìåöüêè… ÷àñîì ïî-ðóìóíñüêè.

– Â øêîë³ âè ÿê çàïèñàí³?

Åëüâ³ðà Äàñêàíó íàõìóðèëàñü íåïðèÿçíî:

– ß? ßê ðóìóíêà.

– ß òåæ çàïèñàíà ÿê ðóìóíêà, – çàòàðàõêîò³ëà, ÿê íàêðó÷åíèé ìåõàí³çì, „ìóçèêà“ ó ñòàðèõ ãîäèííèêàõ, – ó íàñ ó øêîë³ áàãàòî óêðà¿íîê, ùî çàïèñàí³ ÿê ðóìóíêè… ²íàêøå áóëè á äî øêîëè íå

ïðèéíÿëè, à ïîò³ì – í³êîëè íå ìîæíà ä³ñòàòè çíèæêó îïëàòè àí³…

çàãàëîì í³÷îãî… ª òàê³, ùî áîÿòüñÿ ïðèçíàòèñü, ùî âîíè óêðà¿íêè äîìà. Àëå ïðî ìåíå âñ³ çíàþòü, ùî ÿ ò³ëüêè çàïèñàíà ÿê ðóìóíêà.

Ðàç íàâ³òü äèðåêòîðêà ïåðåëîâèëà ìåíå, ÿê ÿ íà ïàóç³ ãîâîðèëà ïî-

óêðà¿íñüêè, ³ ÿ ìóñ³ëà â êàðöåð³ ñèä³òè, à ðàç…

– Äîáðå, âæå äîáðå. ßê âè íàçèâàºòåñü?

– Àãëàÿ Ñòåôàíþê, áî ì³é ä³äî ïîõîäèâ…

– Ïðî öå ï³çí³øå, Ñòåôàíþê. À ÿê âè íàçèâàºòåñü? – çàïèòà-

ëà òèõî¿, øòèâíóâàòî¿ ä³â÷èíè.

– Îðèñÿ Ñàâ÷óê.

– Âè ÿê ó øêîë³ çàïèñàí³?

– ß – „ðóòÿíà“, áî…

– Ùî „áî“, Îðèñþ?

– …áî íå õîò³ëè ïðèçíàòè ñëîâà „óêðà¿íÿíêà“. Òàòêî ïèñàâ àæ äî ì³í³ñòåðñòâà îñâ³òè…

– À õòî âàø áàòüêî?

– ͳõòî.

– ßê òî „í³õòî“? Äåñü ïðàöþº õ³áà?

– Ìàºìî ñàä. Çà Àâñò𳿠òàòêî áóâ ïðè çàë³çíèö³, àëå ÿê ïðèé-

øëè ðóìóíè, òî òàòêî íå õîò³â ïðèñÿãàòè ¿ì ³ òàê ëèøèâñÿ áåç ñëóæáè.

Äàðêà ìèìîõ³òü çâåðíóëà óâàãó íà ïîðÿäíèé îäÿã Îðèñ³ Ñàâ-

÷óê. ijâ÷èíà ïåðåëîâèëà Äàð÷èí ïîãëÿä.

– Ìåí³ â øêîë³ ïîìàãຠòåòà, – äîäàëà ùå òàê ñàìî òèõî é ïî-

÷åðâîí³ëà.

Äàðêà çàïèñàëà ñîá³ ó çàïèñíèêó äåíü ³ ãîäèíó ëåêö³é.

– Âè, Îðèñþ, ìóñèòå íàâ÷èòè òîâàðèøêó ÷èòàòè ³ ïèñàòè ïî-

óêðà¿íñüêè, áî ³íàêøå âîíà íå çìîæå äåðæàòè ç íàìè êðîêó.

– Äàñêàíó, – ïîâåðíóëàñü äî äîíüêè ïîë³ö³éíîãî êîì³ñàðà, –

çâ³äêè âè çíàºòå, ùî âè óêðà¿íêà? Õòî âàì êàçàâ ïðî öå?

– Õòî ìàâ áè ìåí³ êàçàòè? Òàê³ ðå÷³ ÷óºòüñÿ, – â³äïîâ³ëà íå-

îõîòíî. Áóëà çëà ÷è îáðàæåíà.

– Âè, ìîæå, íåïåâí³ çà ìåíå? – çàïèòàëà âðàç çóõâàëî ç íîò-

êîþ íà÷å á òî ïîãðîçè â ãîëîñ³. – Ìîæåòå ÷èñëèòè íà ìåíå – íà

„ç³õåð“.

Äàðö³ çà³ìïîíóâàâ ¿¿ ð³øó÷èé, çàäåðèêóâàòèé òîí.

– ßê ì³é òàòî… – ïî÷àëà çíîâó âæå ëàã³äí³øå ³ óðâàëà, à ïî-

ò³ì ïî÷àëà òàê, ÿêáè òå ïðîìîâ÷àíå ñëîâî ñòîÿëî íà ñâî¿ì ì³ñö³… –

òî öå ùå íå çíà÷èòü, ùî é ÿ ìóøó òàêà áóòè. ß êàæó ³ âîíè, –

êèâíóëà íà òîâàðèøîê, – çíàþòü, ùî ÿ – óêðà¿íêà.

– Òî ãàðàçä, – ñêàçàëà ùå ò³ëüêè Äàðêà ³ ïðèñòóïèëà äî ëåêö³¿.

ϳñëÿ ëåêö³¿ Àãëàÿ Ñòåôàíþê ñêî÷èëà ñêîðåíüêî, ùîá ïîìîãòè Äàðö³ íàòÿãíóòè ïëàù.

– Ïàííà… òàê³ ìèë³… – øåïíóëà êðàäüêîìà Äàðö³ íàä âóõîì.

„Ëþáèòü ï³äëàáóçíþâàòèñü, çíà÷èòü, íå çîâñ³ì ïåâíà…“ – çà-

ïèñàëà ñîá³ Äàðêà â ïàì’ÿò³, à Àãëà¿ ñêàçàëà âãîëîñ:

– Íàø³ ëåêö³¿ – öå òåæ øêîëà, ³ íà íèõ òðåáà òàê ïîâàæíî ïî-

âîäèòèñü, ÿê íà ãîäèí³ ó øêîë³. Ðîçó쳺òå, Ñòåôàíþê?

Ïðîùàþ÷èñü ç ä³â÷àòêàìè, Äàðêà çàëèøèëà ñîá³ íà îñòàíîê Åëüâ³ðó Äàñêàíó. ßê ïðèéøëà ÷åðãà íà íå¿, Äàðêà ïî-òîâàðèñüêè ñòèñíóëà ¿é ðóêó. Åëüâ³ðà â³äïîâ³ëà òàê ñàìî ùèðî.

Äàðêà, ùî âïåðøå çàéìàëàñü òàêîþ ãðîìàäÿíñüêîþ ïðàöåþ, íå ìîãëà ïåðåäáà÷èòè, ÿê³ íàñë³äêè öå ìîæå ìàòè. Îäíå âæå òåïåð çíàëà çîâñ³ì ïåâíî: ç òèõ òðüîõ ä³â÷àòîê íàéá³ëüøå â³äñîòêîâî óêðà¿íêîþ º äîíüêà ðåíå´àòà Äàñêàíó – Åëüâ³ðà Äàñêàíó. Çäàâà-

ëîñü ¿é òåæ, ùî ì³æ íåþ ³ òèì ìàëèì ïóãà÷åì ïðèéäå çãîäîì äî ïðèÿçí³.

XI

Ãîðÿòü æîâò³ ë³õòàðí³. Îáë³ïëåí³ ñí³ãîì, ç âåëèêèìè ãîëîâàìè ñêèäàþòüñÿ íà ñòðóíêèõ, çàñåðïàíêîâàíèõ ´àçîþ æ³íîê. Êàðíàâàë òàê áëèçüêî…

Äàðêà ïðîäîâæóº ñîá³ äîðîãó, éäó÷è Ïàíñüêîþ.  ë³íèâ³ì ïå-

ðåñóâ³ þðáè º ùîñü, ùî ïðèòóïëþº ãîñòðîòó äóìêè ³ 䳺 çàñïîê³é-

ëèâî íà íåðâè, ÿê ãàðÿ÷à êóï³ëü. Äàðêà ñóíóëà ïîâ³ëüíî ïåðåä ñå-

áå, íå íàðóøóþ÷è ãàðìîí³¿ ðóõó þðáè. ×óëà âäîâîëåííÿ â³ä ñàìî¿

ïîñòàíîâè ï³òè ó öåé êàïîñíèé âå÷³ð òðîõè ïîòàíöþâàòè. Âäîâîëÿâ

¿¿ òåæ òàêèé ïàðòíåð, ÿê Êîêî ̳ðîø. ϳñëÿ ðàäèêàëüíîãî „øë³ôó“

òîä³, íà ïðîãóëüö³, Êîêî òåïåð – ÷èñòèé áðèëüÿíò. ijâ÷àòà íà Ðóñüê³é íàçèâàþòü éîãî „á³ëèì íåâ³ëüíèêîì“. ʳëüêà ðàç³â íà äåíü çàá³ãຠäî ïàí³ Äóòêîâî¿ íà Ðóñüêó ³ çà êîæíèì ðàçîì âèõîäèòü çâ³äòè ç âàíòàæåì îðóäîê ³ ïðèïîðó÷åíü.

Äàðêà: „Êîêó, òè áðèëüÿíò“.

Ìóõà: „ß áóäó ìîëèòèñÿ, ùîá âè íå çàëþáèëèñÿ äå, áî òîä³ ìè ïðîïàëè á, ÿê ðóä³ ìèø³“.

Îëÿ: „Êîêó, òè íàéö³êàâ³øèé áëàçåíü, ÿêîãî ÿ êîëè-íåáóäü áà-

÷èëà…“

Êîêî ̳ðîø íà òå âñå ç åëå´àíòíèì ïîêëîíîì:

– Ðàä âàì ñëóæèòè, ìî¿ äàìè…

– Êîêó!! – ñêðèêóº íåïðèñòîéíî (á³éòåñü Áîãà, òà æ öå –

Ïàíñüêà!!) Äàðêà, ï³äá³ãຠê³ëüêà êðîê³â ³ âæå ìຠéîãî.

– Ñåðâóñ, Êîêó! Óô! Àæ çàñàïàëàñÿ! À ÿ ñîá³ äóìàþ: òè ÷è íå

òè? Ñàìå â ò³é õâèëèí³ äóìàëà ïðî òåáå… Òè, ìîæå, áóâ íà Ðóñüê³é? Êàçàëè òîá³ âæå ä³â÷àòà? ×åêàé… òè ùî? Âò³êàºø â³ä ìåíå ÷è ùî?