Гамма-ыдырау

1900 жылы Вилaрд ядролық сәуле шығарудың құрамындағы үшінші компоненттің бар екенін тапты, оны гамма (у)-сәуле шығару деп атаған. Гамма-сәуле шығару магнит өрісінде ауытқымайды, демек, оның заряды жоқ. Гамма-сәуле шығару радиоактивтік ыдыраудың жеке бір түрі емес, ол альфа және бета-ыдыраулармен қабаттаса өтетін процесс. Жоғарыда айтқанымыздай, туынды ядро қозған күйде болады. Қозған күйдегі ядро атом сияқты, жоғарғы энергетикалық деңгейден төменгі энергетикалық деңгейге өткенде, энергиясы бар гамма-квантын шығарады, мұндағы —қозған, — қалыпты күйдегі энергиялар (8.10-сурет). Ядродан шығатын ү-сәулелері дегеніміз — фотондар ағыны болып шықты.

Гамма-ыдыраудың формуласын жазайық:

мұндағы — қозған аналық ядро, — оның қалыпты күйдегі нуклиді. 8.10-суретте бор ядросынық β-ыдырауынық сызбасы көрсетілген. γ-сәулесінің толқын ұзындығы өте қысқа болып келеді: λ = 10^-8 / 10^-11 см. Сондықтан радиоактивті сәулелердің ішінде γ-сәулесінің өтімділік қабілеті ең жоғары, ол 8.11-суретте көрсетілгендей қалыңдығы 10 см қорғасын қабатынан өтіп кетеді. Гамма-кванттың өтімділік кабілеті өте жоғары, ауадағы еркін жүру жолының ұзындығы 120 м.

30.Ядролық реакция кезінде сақталатын заңдар:

Ядролық реакция кезінде классикалық физиканың барлық заңдары сақталады.

Энергияның сақталу заңы: Егер , , , берілсе, реакциядан кейінгі энергиялармен реакциядан кейінгі энергиялардың қосындысы тең болады.

Бөлшектің толық энергиясы тыныштық энергияга тең, яғни Mc ² және кинетикалық энергияға сондықтан:

Бөлшектің киргенде және шыққандағы реакциясының кинетикалық энергиясының айырмашылығы Q = (E ₃ + E ₄) − (E ₁ + E ₂), ол энергиялық реакция деп аталады

Ол мына шартты қанағаттандырады.

Егер Q > 0 болса, экзоэнергетикалық, егер Q < 0 болса, эндоэнергетикалық деп аталады.

Импульстың сақталу заңы

Бөлшектің толық импульсі реакциядан кейінгі импульстармен реакциядан кейінгі импульстың қосындысы тең,егер , , , — реакциядан кейінгі реакцияға дейінгі импульс векторлары болса

Импульс моментінің сақталу заңы.

Қозғалыс санының моменті ядролық реакцияларда да сақталады. Микробөлшектердің соқтығысуы нәтижесінде қоспа ядролар пайда болады. Оның импульс моменті мүмкін болатын импульс санына тең. Одан басқа да ядролық рекцияда элекр заряды сақталады, яғни элементар зарядтардың реакцияға дейінгі арифметикалық қосындысы реакциядан кейінгіге тең. Ядролық реакцияда нуклон сандары, лептон сандары да сақталады. Және оларда күшті әсерлесу кезінде изотоптық спиндері сақталады, әлсіз және эектромагниттік әсерлесу кезінде изоспин сақталмайды.