Энергетикалық алмасу

Органикалық қосылыстардың ферменттер қатысуымен ыдырау реакциялары мен бай қосылыстардың түзілуі реакцияларының жиынтығы.Жасушада жүретін барлық реакциялардың энергия көзі күрделі қосылыс аденозинтрифосфат қышқылы(АТФ)болып табылады.АТФ жасушада сақталады және биосинтез реакцияларында пайдаланылады.

Аденозинтрифосфат қышқылы — нуклеотид, ол азоттық негіз — аденин, көмірсу — рибоза және үшфосфор қышқылы калдығынан тұрады.

Фосфор қышқылы қалдығының күшті теріс зарядты екені және олардың үш қалдығын бір-бірімен байланыстыру үшін көп энергия жұмсалатыны белгілі. Сондықтан да бұл байланыстарды макроэнергиялық (энергияға бай) деп атайды. Әрбір осындай байланыс үзілгенде, 32 кДж/моль энергия бөлініп шығады. Ал жай химиялық байланыс үзілген кезде, 12 кДж/моль энергия белінеді. АТФ-тан бір фосфат тобы босап шыкканда, АДФ (аденозиндифосфат), ал тағы бір фосфат тобы босап шыққанда, АМФ (аденозинмонофосфат) түзіледі. АТФ өзінің энергиясымен мынадай әр түрлі тіршілік процестерін жүзеге асырады. Олар: күрделі заттардың биологиялық синтезі; бұлшықет жұмысы; заттардың концентрация градиентіне қарсы тасымалдануы; электр тітіркеністерін еткізу; әр түрлі секреттер; жылу бөліп шығару процестері, т.б.

Адам және жануарлардың әрбір жасушасындағы АТФ молекуласының орташа саны бір миллиард шамасында екені дәлелденген, олар әр түрлі тіршілік процестеріне жұмсалады.

Билет№22

Пластикалық алмасу.Ақуыз биосинтезі. 2.Табиғи сұрыптау-эволюцияның қозғаушы күші,тіршілік үшін күрес және олардың түрлері. 3.Хромосомалық ауруларға мысал келтір

1.Пластикалық алмасу- анаболиттік реакциялардың жалпы жиынтығы.Нәтижесінде жасушаға сырттан түсетін заттардан жасуша ішілік заттар түзіледі. Пластикалық алмасу әсіресе организмнің өсуі кезінде қарқынды жүреді.Пластикалық алмасу процесінің жер бетіндегі тіршілік үшін ең маңыздылары фотосинтез және нәруыз биосинтезі болып табылады.

Ақуыз биосинтезі. Ақуыз биосинтезі барлық тірі жасушаларда жүреді.Әсіресе органоидтар құрылысына қажетті нәруыздар түзіліп жатқан жас жасушаларда,табиғаты ақуыз гормондар мен ферменттер синтезделетін секреттік жасушаларда ақуыз биосинтезі қарқынды жүреді.Ақуыз биосинтезі-матрициялық синтез қағидасымен жүретін күрделі реакциялар тізбегі.

2.Табиғи сұрыпталу. Табиғи сұрыпталу арқылы организмдердің белгілі бір орта жағдайларына толық бейімделген дараларды ғана ұрпақ беріп көбейе алады.Кез келген түрдің қалыпты тіршілік үшін,оның жеке топтарының үнемі ұрпақ жалғастырып отыруы қажет.Табиғи сұрыпталу нәтижесінде,табиғи ортаға бейімделе алатын организмдердің гендер жиынтығы үнемі ұрпақтарына беріліп отырады.Ал орта жағдайларына бейімделе алмаған даралардың гендер жиынтығы популяциялардағы дараларға берілмейді.Табиғи сұрыпталудың үш түрі табиғатта жиі кездеседі.