Ренең креслоларына ултырышалар

Елена (ишек яғына ҡарап). Иваным юҡсы һаман...

Макарий. Батшабыҙҙың эштәре зерә ҡуйы, анаҡай. Үҙең әйтмешләй, Ҡазанды аласаҡ батша бит. Әле генә килешләй абайлап үттем: Царь-колокол эргәһендә поганый Ҡазан ҡәлғәһенең ишаратын әтмәләгәндәр ҙә шуның өҫтөнә ғәскәр менән ябырылып, шау-гөр килеп, һуғыш уйыны уйнайҙар.

Елена. Эй Хоҙайым, бер аҙ тыйып торһаңсы шул уйындарын!.. Береһе башын яра, икенсеһе аяғын, ҡулын ҡаймылдырта...

Анастасия. Ҡәлғә башында тере татарҙы ишаратлап, холоптарымдың өҫтө-башы йыртыла, ҡабырғалары һына...

Макарий (йылмайып). һуғыш һыныҡһыҙ булмаҫ. Ағас ҡырҡҡанда табы оса, тиҙәр бит. Ә бөгөн унда ҡәлғә башында ысын-ысындан казанский тере татарҙар тора, һеҙҙең холоптар түгел.

Елена. Абау! Ниндәй тере татарҙар? Әллә баяғы Сөйөмбикә тигәнегеҙ ҡаланы килеп баҫтымы?!

Макарий (көлөп). Хафаланма, анаҡай, Сөйөмбикәнең ҡулы ҡыҫҡарҙы хәҙер. Ҡазандағы беҙҙең яҡлылар ҡыҫҡартты. Шул уҡ күрәҙәсе Гәүһәршат, Бойорған Сәйет һәм башҡалар... Ә Царь-колокол янындағы ҡурсаҡ ҡәлғә башына әсир төшкән Ҡазан уғландарын баҫтырҙыҡ, Ҡырымдан, яңы хан һорарға китеп барғандарында тотолғандар... Таяҡ тығып болғатҡан йылан ояһы хәҙер Ҡазан. Кемде хан итергә, тип, анаһы — улын, атаһы ҡыҙын белмәй бер-береһен сағыша.

Елена. Ҡазан халҡы борон-борондан бушбоғаҙлыҡ ҡылыусан, бер-береһенә яла яғыусан ине шул.

Макарий. Сөйөмбикәгә лә улар табаҡ-табаҡ бысраҡ ауҙаралар икән. Сөйөмбикә үҙенең йәнуҙағы Ҡушаҡ менән уйнаш ҡыла, Ҡушаҡҡа ҡатын булмаҡсы, уның менән берләшеп, улы Үтәмешгәрәйҙе үлтермәксе, тип ғәйбәтләйҙәр, ти. Сөйөмбикәнең фармандарын кирегә һаплайҙар икән. Ә был беҙгә мас ҡына: олуғ батшабыҙ Иван Дүртенсе ғали йәнәптәре хәҙер, форсаттан оҫта файҙаланып, Ҡазан ҡаршыһында изге сиркәүле Зөйә ҡәлғәһен ҡороу, ғәскәр туплау ғәмендә...

Елена (суҡынып). Хоҙайым, хәйерлегә булһын инде...

Анастасия. Әйтәм бит, ҡылысын да һалмай, тип...

Оло ишек артында шау-шоу, олуғ батша Ивандың тауышы: “Адашев, илселәрҙе елтерәт!” — “Хәҙер, олуғ батша ғали йәнәптәре!” Иван атлығып килеп инә, билендә — ҡылысы. Анастасия, Макарий урындарынан торалар, елена ҡуҙғалмай.

Иван (югереп килеп тәүҙә еленаның, шунан һуң Анастасияның ҡулын үбә). Иҫәнмеһең, анаҡай. Иҫәнмеһең, кәләшкәй. (Макарийҙың ҡулындағы тәрене үрелеп ялай). Хуш килдең, изге атаҡай. (Тәхетенә ултыра).

Елена. Оҙаҡланың, көттөрҙөң...

Иван. Анаҡай, ҡылығым ҡаты булды.

Макарий. Ҡылысың үттеме һуң, хе-хе-хе...

Иван. Татар муйынынамы? һе! Өсөһөнөң башын аяҡ аҫтарына бына ошолай (елкәһенә ҡул төйҙәһен һелтәп күрһәтә) — керт! — серек кәбеҫтә күсәнеләй ауҙарҙым. Башлыҡтарыныҡы тәгәрмәстәй тәгәрләне!

Елена. Хоҙайым, кисер гонаһтарыбыҙҙы! Балаҡай, атаҡайың ундай уҡ түгел ине...

Иван. һе! Атаҡайым Ҡазанды ла алмаған шул. һеҙ, ярай, икегеҙ тиң теге донъяға эрәүҙегеҙ ҙә ҡотолдоғоҙ, ә мин алты йыл буйына Ҡазан ҡурҡынысы аҫтында яуыз опекундарым ҡулында интектем...

Макарий. Әммә бирешмәнең — ҡоростай сынығып өлгөрҙөң, олуғ батша ғали йәнәптәре.

Иван. Әлбиттә! Андрей Шуйскийҙың башын киҫтерттем, әшнәләрен әҙәм аяғы баҫмаған яҡтарға олаҡтырттым. Хоҙайға шөкөр, ҡорос ҡылысым ҡулда. Теңкәгә тейгән поганый Ҡазандың да, Ҡырымдың да башына етәсәкмен!

Елена. Яҙа һелтәнеп ҡуйма, бер үк, балаҡай...

Анастасия. Әйтәм бит...

Макарий (бүлдереп). Ә мин әйтәм, Хоҙайыбыҙҙың изге сәғәте һуҡты! Икенсе изге Византияның антихристарҙан ҡон алыу ҡылысын олуғ батшабыҙ Иван Дүртенсе ғали йәнәптәре ҡулына Христос үҙе тотторҙо! Изге ҡылыс!

Иван (ҡулын, алдатҡыс нәмә суҡландыртҡандай, юғары тәңгәлдә һелкеп). һәм ҡалъя, изге атаҡай, һәм ҡалъя! Ошо көндә йөҙәрләгән татар бәге, муллалары, поганый Ҡазандарынан ҡасып килеп, минең усымды ялай. Ҡазан муйынына ҡылысымды тиҙерәк сабыуымды һорай. Шанлы ғәскәрем менән барып Ҡазанды алышырға ант итә. Табынымдан ҡалған ваҡ-төйәк ҡалъяға ана шулай һатып та алам мин ул канальяларҙы!

Анастасия. Өйөр-өйөр килеп һатылалар шул. Казанскийҙарҙы әйтәм. Намыҫтары юҡ икән мөртәттәрҙең.

Иван. Бото һуҡыр тин ул поганый намыҫының! (Ишек яғына). Кенәз Петр Серебряный, килтер әле поганый ярлыҡтарын!