Дәрілердің улылықәсерлері

Көптеген дәрі-дәрмектерге қолдану мөлшеріне қарай улылыққасиеттері болады, сондықтан көп дәрілер улы заттар тобына жатады. Бірақ, қазіргі кезде улы заттар өз алдына токсикология (токсикон – улы деген мағанада) ғылымы болып бөлінеді. Ол үш бағытқа қарай негізделген: теориялық, алдын алу үшін жүргізілетін шаралар (гигиеналық) және клиникалық.

Теориялық токсикология негізінен дене жүйесі мен удың арасында пайда болған қатынас заңдылықтарын және олардың токсикокинетикасы мен токсикодинамикасын қарастырады.

Гигиеналық токсикология - алдын алу үшін жүргізілетін шаралар бағыты. Оған адам баласын қоршаған ортада кездесетін химиялық заттардың улылықәсерініңқатерлі дәрежесі, соларға қарсы қолданылатын қорғану шаралары жатады. Бұл бағыттың экологиялық маңызы болғандықтан, ол келесі токсикологиялық бөлімдерден тұрады: өндірістік, үй-тұрмыстық, ауыл-шаруашылық, тағамдық және т.б.

Клиникалық токсикология – адам баласын коршаған ортадағы химиялыққосылыстардың, дәрі-дәрмектердің улылыққасиеттерініңәсерінен болған ауруларды зерттейтін медициналықғылым саласы. Ол келесі бөлімдерден тұрады:

1. Химиялыққосылыстардың улылық мөлшерінің бір рет әсер ету салдарынан болған жедел улану.

2. Улы заттардыңұзақ және бірнеше рет әсер ету салдарынан туған созылмалы улану.

3. Наркотикалық токсикология, оған кейбір наркотикалық заттарға ұқсас немесе солардың тобына жататын дәрілерді қолданғанда туатын аурулар.

4. Дәрілік токсикология. Дәрілік заттардың терапевтік индексінің кеңдігін, олардың жүйеге кері және қатерлі әсерлерін, сонымен қатар оның алдын алу және емдеу шараларын қарастырады.

Дәрі-дірмектердің улы әрекеттеріне байланысты 3 тізімге бөлінеді:

1-ші тізім өте улы заттар (Venena) – бұған барлық наркотикалық дәрілер және басқа да улы заттар (50 шақты улы дәрілер) кіреді. Бұларды өте мұқият қорғаныста, арнайы дабылды (жарықты және дыбысты) темір шкафтың ішінде сақтау керек.

2-ші тізім - улылығы жоғары (Нeroica) – 300-ден аса дәрілер жатады. Бұларды өте мұхият қолдану керек, мөлшері асып кетсе тез улануға әкеледі.

3-ші тізім - улылығы аз заттар (Waria) –қалған дәрілердің барлығы жатады. Бұл дәрілердің мөлшерін көбірек беріп қойса жалпы улануға әкелуі мүмкін. Сонымен улы емес дәрілер болмайды.