Иммуноглобулиндердің негізгі топтарын (изотиптері), олардың құрылысын (жеңіл және ауыр тізбектері, Fab и Fc-фрагменттері) сипаттаңыз.

Иммуноглобуллиндердіњ ќ±рылысы мен ќызметтерін ќарастырѓанда иммуноглобуллиндердіњ «гетерогендігі» жєне «вариабелдігі» т‰сініктерін ажырату ќажет.

Иммуноглобуллиндердіњ гетерогендігі – б±л иммуноглобуллиндердіњ ауыр жєне жењіл тізбектерініњ аллотиптерін, подкластарын ажырата алатын молекуланыњ константалыќ бµліктерімен (С) (лат. constans – т±раќты) ерекшеленетін ќасиеті

Иммуноглобуллиндердіњ вариабелдігі (лат. varians - µзгергіш, V) – иммуноглобуллиндердіњ жеке сипаттамасы.

Иммуноглобуллиндердіњ негізгі ќ±рылымдыќ бірлігі – екі ±ќсас «жењіл» (L - light) жєне екі ±ќсас «ауыр» (H - heavy) тізбектерінен т±ратын тµрт тізбектік полипептидті комплекс. Олар молекулалыќ массасы бойынша ажыратылады. Жењіл тізбек каппа (c) және лямбда (l) болып екі т‰рге бµлінеді жєне иммуноглобуллинніњ барлыќ т‰рлеріне жалпы болып есептеледі. Жењіл жєне ауыр тізбектері µзара дисульфидті кµпіршелер арќылы байланысады (8-ші сурет).

Барлыќ иммуноглобуллиндердіњ ауыр жєне жењіл тізбектері єрќайсысы 110 аминоќышќылдарынан (домендер) т±ратын бірнеше бµліктерден ќ±ралѓан. Иммуноглобуллиндер ауыр тізбектерініњ домендерініњ санына ќарай бµлінеді: М жєне Е иммуноглобуллиндерінде 5 доменнен, ќалѓан иммуноглобуллиндерде 4 доменнен болады. Тізбектіњ соњѓы бµліктері µзгермелі (вариабелді - V) жєне т±раќты (константалы - С) аймаќтарды ќ±райды.

Т±раќты аймаќтардыњ домендері комплексті байланысады, Fc рецепторларымен µзара єсерлеседі, яѓни иммуноглобуллиндердіњ эффекторлыќ ќызметтеріне жауап береді. L-тізбегініњ т±раќты аймаѓыныњ ќ±рылысы жењіл тізбектіњ c немесе l т‰ріне ќатысын аныќтайды. Ауыр тізбектіњ т±раќты аймаѓыныњ ќ±рылысы олардыњ изотипиясы мен иммуноглобуллиндердіњ класын аныќтайды.

Єр адамдарда иммуноглобуллин молекулаларыныњ соњѓы аймаѓыныњ тізбегі біріншілік ќ±рылысымен ерекшеленеді, яѓни µзгермелілігімен сипатталады. Ауыр жєне жењіл тізбектіњ µзгермелі аймаќтары (V_L+V_H) антигендік байланыстыњ белсенді орталыѓын т‰зеді. Амин ќышќылы ќалдыќтарыныњ µзгергіштігі єрт‰рлі болады. Иммуноглобуллин молекулаларыныњ ќ±рылысында амин ќышќылы ќалдыќтарыныњ айырмашылыѓымен ерекшеленетін µте ‰лкен бµліктер болады. Б±л бµліктер µте µзгергіш (гипервариабелді) деп аталады. Олар антигенді танушы орталыќта орналасады жєне барлыќ аймаќтыњ 20%-ін ќ±райды.

Иммуноглобуллин молекулаларында G иммуноглобулинін протеолиздік ферменттермен µњдегенде бµлінетін ‰ш мањызды аймаќ болады:

Fab-фрагменті (аѓыл. fragment antigen bilding) – иммуноглобуллиндерді папаинмен µњдегенде т‰зіледі. Антиденелер ќасиетіне ие, себебі антигенді байланыстырушы орталыѓы бар.

Fc-фрагменті (аѓыл. fragment crystalizable) – иммуноглобуллиндерді пепсинмен µњдегенде т‰зіледі. Дисульфидті байламмен байланысќан ауыр тізбектіњ екі соњѓы бµліктерінен т±рады.

Комплементтіњ компоненттері мен иммундыќ компетентті жасушалардыњ Fc-рецепторыныњ байланысына жауапты. Fab-фрагменттері Fc-фрагменттерінен 2 есе кµп болады.