Курстың мақсаты мен міндеттері

Құқықтық қатынас проблемалары заңи ғылымының теоретикалық ең пікірталасты тудыратын және күрделі сұрақтардың бірі. Нақты белгілі құқықтық қатынас туралы бір ізгілікке келегін тұрақты пікір жоқ, яғни қалыптасқан біртұтас пікір кездеспейді. Оның мазмұны, оның құрылымдық элементтер және басқа да сұрақтар бойынша ғылыми ортада әлі күнге дейін дау жалғасын табуда.

Әлбетте, юридикалық ғылымда құқықтық қатынас түсінігі ең күрделі ұғымдардың бірі болып табылады. Құқықтық қатынас қоғамдағы құқықтың болмысының ерекше бір нысаны. Ерекшелігі дегеніміз, құқықтық қатынас қоғамдағы құқықтың басқа нысандарына “қызмет етеді”, пысықтайды. Яғни заңнама нормалары көбінесе тек құқықтық қатынаста ғана “тіріледі”, осылай сот шешімі туралы, құқықтық сана туралы айта аламыз.

Құқықтық қатынас пен юридикаық нормалардың байланысы жайлы талдаушы (интерпретатор) қалай түсініктеме береді, солай ерекшелігі айқындалады. Егер құқықты мемлекеттен шығатын юридикалық нормалардың жүйесі десе, құқықтық қатынас та мемлекеттік билік шығарған юридиклық нормалардың жалғасы болып табылады.

Егер құқықты адамға тән ерекше қасиет ретінде түсінсе, құқықтық қатынас, соның ішінде оның бір бөлігі осы қасиеттерді іске асыру тәсілі ретінде болады. Басқаша айтқанда, құқықтық қатынас адам қасиетін жалғасы ретінде қарастырылады. Ал юридикалық нормалар ерекше құрал ретінде, яғни адам өз құқығын іске атыру үшін юридикалық норма арқылы қатынасқа түсетінін білдіреді. Демек, құқықтық қатынас түсінігі, оның мазмұны, оған қатысушылар және оның пайда болу, өзгеру, тоқталу негіздерін әлі де жан-жақты қарастырған жөн екендігін байқаймыз.

Құқықтық қатынас құқықтық құбылыстардың ішінен сан қырлы, көп жақты, мазмұнды құбылыстардың бірі.

Сонымен қатар юридикалық ғылымда, бір жағынан, құқықтық қатынас дегеніміз құқық пен заңды міндеттерге ғана тән байланыс деп қарастырса, екінші жағынан құқық құрылымындағы құқық субъектілерінің жеке жағдайларын қарастырады.

Әрине аталмыш пән мақсаты: құқықтық қатынас түсінігіне деген көзқарастар, оның мазмұны, оны құрайтын элементтер, олардың ара байланыстары және құқықтық қатынас пайда болу негіздері, оның өзгеруі, тоқтау негіздері, олардың себептік байланыстары сияқты күрделі мәселелерді қарастырып, белгілі тұжырымға келу.

Бұл пәнді оқу барысындағы студенттердің міндеттері:

• Студенттердің юридикалық ойлауын, кәсіби құқықтық санасын және жоғарғы құқықтық мәдениетін қалыптастыру.
• Қазақстанның қоғамдық өмірінде болып жатқан оқиғаларда дұрыс бағдар жасау қабілетін жаттықтырады, оларға дұрыс баға беру.
• күрделі жағдайда оң бағдар ұстау, оларды дұрыс бағалау, олардан шығудың тұжырымды жолын ұсыну дағдысын жаттықтандыру.
• қоғам өміріндегі құқық қатынастың орны, оның тағайыны және рөлі, алдында тұрған міндеттерді табысты шешу мақсатында оны тиімді пайдалану жолдары туралы түсініктерін кеңейту.

Модулдік курстың пререквизиттері, яғни студенттің осы пәнді игеру алдындағы оқытылатын пәндері

1. Философия. “Адамдардың ара байланысы болмысы”

2. Мемлекет және құқық теориясы. “Құқықтық қатынас”, «Құқықтық реттеу механизмі»

3. Әлеуметтану. “Қоғамдық қатынас және оның түрлері”

4. ҚР азаматтық құқық. “Азаматтық құқықтық қатынас және оның пайда болу, өзгеру, тоқталу негіздері”. “Азаматтық құқықтық қатынас субъектілері”

5. ҚР қылмыстық құқық. “Қылмыстық құқықтық қатынас және оның субъектілері”

Модулдік курстың постреквизиттері, яғни осы пәнді игеріп болған соң студенттің оқылатын пәндері. Аталған курсты оқып біткен соң студент арнайы курстарды оқып үйренуге дайын болады. Бұл пән студенттің құқықтық қатынас теориясын және құқықтық реттеу механизмі теориясын игеріп, мемлекеттік және құқықтық құбылыстардың әрқайсысына терең де жан-жақты талдау жасай алады.