Төзелеше ягыннан :гади һ. тезмә

Бер сүз белән белдерелсә гади, таркалмый торган сүзтезмә белән белдерелсә тезмә.

КФУ-илебезнең иң яхшы университетларының берсе. Әни ашарга пешерә.

Җөмләнең ия турында хәбәр итә һәм аңа грамматик буйсына торган баш кисәк хәбәр дип атала. Бирелүләренә һәм мәгънәләренә карап хәбәрләр 2 төрле була: фигыль хәбәрләр һәм исем хәбәрләр.

Фигыль хәбәрләр фигыль белән һәм һәрвакыт процесс, динамика белдерә.

Исем хәбәр фигыльдән башка сүз төркемнәре белән белдерелә һәм иядән аңлашылган әйбернең, төшенчәнең материалын, хезмәтнең яки нинди дә булса 1 билгесен хәбәр итә.

Исем х. һәм фиг.х.-гади,тезмә,кушма.

Бер сүз белән бирелгән – гади, фразеологик яки бу очракта аерым кисәкләргә таркалмый торган синтаксик сүзтезмә белән бирелгән хәбәр -тезмә хәбәр була. Кушма исем хәбәрләр иде, икән,бул ярдәмендә формалашалар.

Боларда грамматик мәгънәләр кушымчалар һәм интонацион чара ярдәмендә бирелә.

Гади исем х-р хәзерге заманга каралган яки заманга мөнәсәбәте булмаган җөмләдә генә була. алар төрле мәгънәләрне белдерәләр:

1)исемнәр,алмашлыклар һәм исем урынында килгән башка сүзләр белән бирелгән гади хәбәрләр мондый мәгүнәләрне белдерәләр

А)бер әйберне/затны/икенче әйбер/зат аркылы аңлаталар,хәбәр итәләр. Мин студент

Б)иядән аңлатымда әйбернең материалын белдерә. БУ КАРАВАТ-ТИМЕР.

2)сыйфатлар,рәвешләр,саннар һәм сыйфат урынында йөри торган башка сүзләр белән бирелгән хәбәр ия белдегән әйбернең(затның) сыйфатын,рәвешен,санын һ.б. үзенчәлеген белдерә.Чират буенча мин- беренче.

Тезмә исем хәбәр

1)иярүчүче кисәге фигыльдән башка сүз булган фразеологин әйтелмәләр белән бирелгән тезмә исем хәбәр. Ә хәле аның җикә кашырлык

2)хәбәр булып килгәндә,бу контекста аерым кисәкләргә таркалмый торган синтаксик сүзтезмәләр белән бирелгән тезмә исем хәбәр.Безнең урам-зур урам.

Кушма исем хәб.

1)Куш.ис.х. иде,икән,бул ярдәмче фиг. ярдәмендә ясала:Ул чиксез шат иде.

2)3 зат алм.ярд-дә ясала к.ис.хәб.

Дөресен әйткәндә, халык зур ул, дәртле ул, шагыйрь ул.

3) түгел ярд-дә. Сезнең хәлләр шәптән түгел.