Вавилов-Черенков-эффект

Классикалық электродинамикаша электрондар үдей қозғалғанда ғана электромагниттік толқындар, демек жарық толқындары пайда болады, электрондар бір қалыпты қозғалғанда ондай толқындар пайда болмайды. Алайда бұл қағида орындала бермейді. Совет физигі П.И.Черенковты, (1934 ж.) ак. С.И.Вавилов жетегімен жүргізген бақылауынша электрондар жарықтың фазалық жылдамдығынан үлкен тұрақты жылдамдықпен қозғалған жағдайда жарық толқындары пайда болады. Осылай электрондар жарық жылдамдығынан үлкен жылдамдықпен қозғалғанда шыққан жарық Черенков жарығы, бұл құбылыс — Вавилов-Черенков-эффект деп аталады.

жылдамдықпен қозғалған электрон t уақыт ішінде АВ = υt жол жүрсе, А нүктесінен шыққан сфералық толқын сол уақыт ішінде АА' жол жүреді; егер жарықтың жылдамдығы болса, онда болады. Мұндағы п — ортаның сындыру көрсеткіші, с — жарықтың вакуумдағы жылдамдығы. Сонда 1-сурет бойынша:

немесе

Бұл формула Черенков-эффект негізгі өрнегі болып табылады. Бұл формулаға қарағанда, Черенков жарығы пайда болу үшін болуға тиіс, яғни электронның жылдамдығы жарықтың фазалық жылдамдығынан үлкен болуы қажет.