Тәжірибелік сабақ. Кристаллография және минералдардың морфологиясы

Сабақтың мақсаты:Геометриялық кристоллография ғылымының зерттейтін нысандарын, жер қойнауында кездесетін минералдардың негізгі түрлерін оларды түзетіун заттың құрамын, кристаллдардың үлгілерін анықтарп кеңістіктік торларын сызу.

Сабаққа қолданылатын құрал-жабдықтар: минералдар мен тау жыныстарының жинақтарының үлгілері, оқулықтар, сызғыш, ұлғайтқыш әйнек.

Пайдаланатын әдебиеттер тізімі:

1. Карлович И.А. Основы геологии с элементами минералогии и петрографии: Учеб-ное пособие для вузов – М.: Акад. Проект, 2002 – 536 с.

2. Бондарев В.П. Геология. Лабораторный практикум. Полевая геологическая прак-тика. Методические рекомендации. Учебное пособие для студентов – М.: ИНФРА – М.: ФОРУМ, 2002. -125с.

3. Рапацкая Л.А. Общая геология – М: Высшая школа, 2005 – 448 с.

Студенттердің білімін тексеруге арналған сұрақтар мен тапсырмалар:

1. Геология ғылымының зерттейтін нысандарын оны оқып-үйренудің маңызын анықта.

2. Геология ғылымында қолданылатын зерттеу әдістерін атаңдар.

3. Геология ғылымының негізгі салалары кристоллография, минерология, петрография, палеонтология, тарихи геологияның зерттейтін нысандарын, олардың өзара байланыстарын ашып көрсетіңдер.

Сарамандық жұмыстарға арналған тапсырмалар:

1-тапсырма: А)Геологияның негізгі салалары кристоллография, минералогия, петрография ғылымының зерттейтін нысандарын анықтаңдар.

Ә) Кристалл, минерал, минералдардың синигониясы, жымдасуы, түсі, қатталығы түсініктеріне анықтамасын жазып, гранитті түзетін минералдарды анықтаңдар.

2-тапсырма: Кристаллдардың негізгі элементтері қырлануы (бұрыштануы) мен симметриясы туралы түсінік беріп, бұрыштарының (қырларының) элементтерін, анықтарп дәптерлеріңе олардың суреттерін салңдар.

3-тапсырма: А)Оқулықтағы мәліметтерге талдау жасап минералдардың қаттылығы түсінігіне анықтама беріп оны анықтаудың маңызын ашып көрсетіңдер.

Ә) Моостың қаттылық шкаласын сызып ең жұмсақ және ең қатты минералдарды анықтаңдар.

Б) оқулықтағы қосымша мәліметтерді пайдаланып төмендегі кестедегі заттардың

қаттылық шкаоасына негізделіп гипстің, слюданың, әктастың мәрмәрдің қаттылықтарын анықтап кестені толтырыңдар

4-тапсырма: Оқулықтағы деректерге, московит биотит, амозонит, хризопал, азурит

(мыс жасылы бар), аргонит, талшықты гипс, галенит сфалерит, раухтопаз (тау хрустал) кварцит, чароит, дистен минералдардың үлгілеріне негізделіп, кристаллдарды симметрия элементтердің үйлесіміне, химиялық құрамына қарай минералдардың қанша сыныпқа (түрге) бөлінетінін анықтаңдар. Төмендегі А3 қағазға төмендегі кестені кестені толтырып Жер қойнауында біршама кең таралған Қазақстанда кездесетін минералдардың физикалық қасиеттерін анықтаңдар

2.1-кесте. Жер қыртысында кең тарлған минералдар

4-тапсырма: А)Кристаллдардардың симметриясы мен шектейтін элементтер нышандарын (символдар) атаңдар;

Ә) Кристаллдардарды шектейтін элементтерді, кристалографиялық формула

сингония санаттарының арасындағы тәуелділікті анықтап өз ой қорытындыларыңды шығарыңдар. дәптерлеріңе минералдар кристеллдарының жоғарғы, орташа және төменгі с иингониясының суреттерін салыңдар.

Б) минералдардың үлгілерінің ішінен жоғары, орташа және төменгі сингонияға сәйкес келетіндерін жазыңдар.

2.1-сурет. Минералдардың сингонтясы