Даму», «дамыта оқыту» үгымдары

«Даму дегеніміз - материалдык және идсялық объектілердің қайтымсыч, жаңа сапаның пайда болуына алып келетін заңды өзгерісі. Егер жаңа сапа кағщай да бір қатынасында ескіден өзса, онда дамудың прогрестік, ал егер ескіге жол берсек, регрестік түрі келетінде тұрады,» - деп тұжырымдайды 3. Қариев.

Оқу - адамның психикалык дамуының формасы, әлементі. Кез келген оқыту белгілі бір мөлшерде адамды дамытады.

«Даму» ұғымы сөздікте «... мөлшерлік өзгерістердің белгілі бір өлшем шегінен шығып, сапалык өзгерістерге айналуы», - деп түсіндіріледі. «Даму» ұғымының психологиялык анықтамасы - жаңарту үдерісі, жаңаның өмірге келіп, ескінің жоғалуы деген мағынаны береді. Барлық табиғат кұбылыстары сиякты бала психикасы да үнемі диалектикалык жолмен дамып, өзгеріп, бір деңгейден екііғаіі деңгейге өтіп отырады.

И. Я. Лернер «даму» деген ұғымды педагогикалық заңдылыктарға негіздей отырып, адамның әртүрлі қиындықтардағы мәселелерді шеше білуге дайындығы деп түсіндіреді. Мүндай анықтама интеллектуалдық іс-әрекетті жоғары орынға шығарады. Мәселеқаншалықты күрделі болса, оны шешуге жұмсалатын акыл- ой қызметі де соншалықты кең, аумақты, демек даму деңгейі де жоғары болады.

Л. В. Занков акыл-ой кызмстінің томендегідей көрсеткіштсрі дамуды іске асырады деп есептейді. Олар байкампаздык, өз ойын еркін жсткізе білу, практикалык іс-әрекеттер атқара білу. В. В. Давыдов акыл-ойдың дамуының көрсеткіші ретінде жинақтай, қорытындылай алу дағдысын есептсйді. Тұтас алғанда барлық авторлардың даму туралы ойлары оқыту барысында баланын

психикасының жаңа сапалық деңгейге көтерілуі дегенге келіп саяды және оның басты шарты ретінде әрекет алынады.

Ал бүгінгі мектеп оқушысы мұғалімнін баяндауын мұқият тыңдап, түсінуге тырысып немесе оқулыктан мәліметті өз бетінше оқып-танып, әр түрлі зерттелетін объектілер мен құбылыстарды бақылап және дайын ережелерді, нұсқауларды басшылыкқа ала отырып, әр түрлі іс-әрекет жасайды. Мұндай оқу танымдық әрекет репродуктивтік іс-әрекет деп аталады. Бұл іс-әрекет алдын ала дайындалған белгілі ережемен, алгоритм колдану арқылы іске асады.