ISBN 966-538-174-1 110 page

öåðò³, íà ÿêîìó áóäóòü âèñòóïàòè âñ³ ñåðåäí³ øêîëè ×åðí³âö³â. Âàñ òàì íå áóäå. Âàñ íå áóäå â öèõ êóëüòóðíèõ çìàãàííÿõ, áî âè íå äî-

ðîñëè ùå äî íèõ! Âàì ðàäèìî ùå – íå ðàäèìî, àëå íàêàçóºìî –

íå ðîçãîëîøóâàòè ö³º¿ ñïðàâè ïîçà ñò³íàìè ã³ìíà糿. Íå çàáóâàé-

òå, – ëàã³äíèé ãîëîñ äèðåêòîðà ïî÷èíຠêîð÷èòèñü ³ õðîáà÷êîâèì ðóõîì ï’ÿòèñü ùîðàç âèùå ³ âèùå, – íå çàáóâàéòå, ùî ìè ðÿòóºìî âàñ òåïåð ñâîºþ ÷åñòþ! Ìàéòå íà óâàç³, ùî öå ìè âïåðøå ³ âîñ-

òàííº áåðåìî âèíó íà ñâî¿ ïëå÷³. ßê ùå ðàç òðàïèòüñÿ õî÷ íàéìåí-

øèé íàòÿê íà òàêå, ìè íå ïîñòóïèìîñü óæå æîäíèì ñåíòèìåíòîì.

Íà öå äàþ âàì îñü ïðè ïàíàõ ïðîôåñîðàõ ñëîâî ÷åñòè. Òåïåð ðîç³éä³òüñÿ áåç ãàëàñó äîäîìó, à çàâòðà – íàóêà, ÿê çâè÷àéíî.

Õòîñü çà Äàðêîþ ãîâîðèòü äîñèòü äçâ³íêèì øåïîòîì:

– ²äè, ³ä³îòå! Òè ãàäàºø, ùî âîíè öå äëÿ íàñ çðîáèëè? Õî÷óòü ðÿòóâàòè ñâî¿ øêóðè, òÿæêèé ³ä³îòå!

Ëàâà âåñåëèì øóìîì ïîñóâàºòüñÿ äî äâåðåé. Çäàºòüñÿ, ùî õòîñü çíÿâ ñòåëþ â àóë³ ³ êèíóâ íåþ ó áåçâ³ñò³.

Çáîêó íàä Äàð÷èíîþ ãîëîâîþ õòîñü çàêàøëÿâñÿ:

– Îé, áðàò³êó, àëå æ ÿ âèñïëþñÿ, âèñ…ïëþñÿ!

Äå Îðåñò? Ùî Îðåñò íà öå?

Îðåñò âòèñêຠâóõà ï³ä øàïêó ³ ðåãî÷åòüñÿ ç êèìîñü äî ñï³ëêè, àæ î÷åé éîìó íå âèäíî.

Äàðêà ñòîâﳺ. Çóïèíÿºòüñÿ ðàïòîì ³ íà ìèòü çàâàëþº ñîáîþ ââåñü ïîõ³ä ëàâè äî äâåðåé. Õòîñü â³äøòîâõóº ¿¿ íàá³ê, ³ ïîõ³ä çíîâó ðóøèâ ãóñàêîì, ïîñóâàþ÷èñü ïî ï³â êðîêó. Äàðêà ñòî¿òü òåïåð á³ëÿ

ñàìî¿ ñò³íè ³ ç ðîçïóêîþ ðîçãëÿäຠêîæíå ëèöå: „ßê òî, í³õòî –

í³õòî íå ñòàâèòüñÿ ñåðéîçíî äî ö³º¿ ñïðàâè? ßê öå, Ãîñïîäè, ÿê öå… âñ³ ö³ òàºìí³ çáîðè, âñ³ ïîãðîçëèâ³ „ñëîâà ÷åñòè“, ââåñü öåé âèñòóï… í³õòî í³êîëè íå áðàâ íà ñåðéîçíî? À âîíà, äóðíà… âîíà ãîòîâà áóëà çà òå, ùî äëÿ íèõ áóëî ò³ëüêè çàáàâêîþ, æèòòÿì ïëà-

òèòè! ßêèì ïðàâîì, õòî äàâ ¿ì äî öüîãî ïðàâî çíèùèòè ¿¿ æèòòÿ?

ßê ïîñì³ëè âîíè òàê ï³äëî, òàê ï³äëî âèêîðèñòàòè ¿¿ äîâ³ð’ÿ, ¿¿ ñâÿ-

òó â³ðó, ¿¿ äîáðå ñåðöå! Íàðåøò³, ³ âñå öå ãîð³ííÿ – ñò³ëüêè äóìîê, ïîðèâ³â, ñóìí³â³â, ñàìîâ³äðå÷åííÿ, æåðòâ ³ áîëþ – îáåðíåòüñÿ ò³ëü-

êè â æìåíüêó ïîïåëó, ÿêó ìîæíà âçÿòè ó ïàëüö³ ³ ðîçâ³ÿòè ç â³ò-

ðîì? ² òåïåð çíîâ ïîâåðíåòüñÿ âñå äî ñòàðîãî ðóñëà? ͳ, äîâ³ð’ÿ ¿¿

ìàìè ³ Äàíêî í³êîëè âæå íå ïîâåðíóòüñÿ äî íå¿! ͳêîëè âæå Äàí-

êî íå ï³ä³éäå äî íå¿ ³ íå ñïèòຠñâî¿ì ïðèòèøåíèì, òàêèì ïåñòëè-

âèì íà êîæí³é òâåðäø³é ïðèãîëîñí³é ãîëîñîì: „Ñê³ëüêè âè ãîäèí ìàëè, Äàðöþ?“. Áóäå âè÷³êóâàòè íà Ëó÷³êó Äæîðäæåñêó ³ áóäå ¿¿

ïðîâîäæàòè äîäîìó. ² ìàìà, öÿ íàéäîðîæ÷à çà âñ³õ íà ñâ³ò³, ºäèíà ìàìà âæå í³êîëè íå â³çüìå Äàð÷èíî¿ ãîëîâè ó ñâî¿ äîëîí³ ç òàêèì áåçêðà¿ì äîâ³ð’ÿì, ÿê êîëèñü, ÿê ùå íåäàâíî öå ëþáèëà ðîáèòè.

À â ×åðí³âöÿõ (ùî çà ãëóì!) ãîâîðèòèìóòü, ùî ñïðàâà ç êîíöåðòîì

„äëÿ âñ³õ çàê³í÷èëàñÿ ùàñëèâî!“

XX

Çãîäîì òðàïèëàñÿ ïîä³ÿ, ÿêà ïåðåñóíóëà â Äàð÷èí³é äóø³ âñ³ ò³

âðàæ³ííÿ, ùî çàëèøàâ ó í³é çâåðõí³é âèãëÿä Ïîðõàâêè – ó÷èòåëÿ

ïðèðîäè. ͳáè ÿêàñü íåâèäíà ðóêà ïåðåñóíóëà ñî÷êó â Äàð÷èíîìó îö³. Äàðêà ïîëþáèëà ïðîôåñîðà Ïîðõàâêó. Áóëà öå ëþáîâ áåçêî-

ðèñíà ³ ðîìàíòè÷íà, ÿêîþ þíàêè ëþáëÿòü ãåðî¿â ïîâ³ñò³ ÷è ñëàâíèõ ìóæ³â ç ð³äíî¿ ³ñòîð³¿.

Ñòàëîñÿ öå ìàéæå áåçïîñåðåäíüî ï³ñëÿ „ë³êâ³äàö³¿“ ñïðàâè ç êîí-

öåðòîì. Ó øêîë³ â³ä ó÷èòåë³â â³ÿëî äóõîì íåâïèííîãî çóñèëëÿ „çíîð-

ìàë³çóâàòè“ â³äíîñèíè ì³æ ó÷åíèêàìè ³ â÷èòåëÿìè: ùîá, ÿêîìîãà øâèäøå ïîêàçàòè ñâ³òîâ³, ùî â óêðà¿íñüê³é ã³ìíà糿 „âñå â ïîðÿäêó“.

Îäíîãî ÷åòâåðãà ïðèéøîâ Ïîðõàâêà íà ãîäèíó äî ÷åòâåðòî¿

ç êíèãîþ, â ÿê³é äèðåêö³ÿ çàïèñóâàëà âñÿê³ ìèë³ ³ ñóìí³ îïîâ³ñòêè äëÿ ó÷åíèöü. Áóâ, ÿê çàâæäè óñì³õíåíèé.

– Ùî íîâå? Ïðîøó ïàíà ïðîôåñîðà, ùî íîâå? – çàâîðóøèëà-

ñÿ êëàñà. Ó÷èòåëü çà÷èíèâ êíèæêó:

– Çàñïîê³éòåñÿ, òîä³ âàì ïðî÷èòàþ.

Ðîçãîðíóâ êíèæêó ³ ïî÷àâ ÷èòàòè: „³ä òîâàðèñòâà ðóìóíñüêèõ ñêàóò³â „×åð÷åòàø“* ïðèéøëî ÷åðåç äèðåêö³þ ã³ìíà糿 çàïðîøåííÿ

äî ó÷åíèöü íàøîãî çàâåäåííÿ âñòóïàòè â ÷ëåíè òîâàðèñòâà. ̳ñÿ÷-

íèé âíåñîê – ì³í³ìàëüíèé. Îðãàí³çàö³ÿ ñàìà ïîäáຠïðî îäíîñòðî¿.

Áóäå çíèæêà íà âñ³õ çàë³çíè÷íèõ ë³í³ÿõ â ö³ë³é Ðóìóí³¿. Ç âåñíîþ ïðîºêòóºòüñÿ áåçïëàòíà ïðîãóëüêà äî Êîíñòàíöè, íàä ìîðå. ³ä äè-

ðåêö³¿ ä³âî÷î¿ ã³ìíà糿 áóëà êîðîòêà çàì³òêà, ùî çàêëèêàëà ó÷åíèöü ïîêîðèñòóâàòèñü öèì ³ ìàñîâî çàïèñóâàòèñü äî ö³º¿ îðãàí³çàö³¿. Íà-

ãîäà áåçïëàòíî¿ ïî¿çäêè íàä ìîðå íå òðàïèòüñÿ òàê ñêîðî“.

Äàðêà ñëóõàëà öèõ ñë³â, ÿê ñêàì’ÿí³ëà.

Ìîðå… íå çáàãíóòå, òàºìíå, âåëè÷íå ìîðå, óñì³õàºòüñÿ ³ ìà-

íèø… Íåâæå æ òè ä³éñíî òàê áëèçüêî ìåíå, ìîðå?

– ß çàïèñóþñÿ, ïðîøó ïàíà ïðîôåñîðà! – âèõîïèëàñÿ ïåðøà Êîëÿñêà.

Ïðîôåñîð ïðîòåð äîëîíåþ î÷³:

– Âè, Êîëÿñêà? Âè… õî÷åòå áåçïëàòíî ïî¿õàòè? Òðåáà ðàí³øå

ïîðàäèòèñÿ áàòüê³â, Êîëÿñêà!

– ß òåæ âñòóïàþ, – ï³äâåëàñÿ Ðîìàíîâñüêà.

– Õòî? – ñïèòàâ Ïîðõàâêà – Ðîìàíîâñüêà? Ðîìàíîâñüêà! –

ãóêíóâ íà Çîíþ Ðîìàíîâñüêó òàêèì òîíîì, ùî âîíà ìóñ³ëà ãëÿíó-

òè éîìó ïðîñòî ó â³÷³.

² Äàðêà, ÿêà íå ñïóñêàëà î÷åé ç ó÷èòåëÿ, áà÷èëà çîâñ³ì ÿñíî, âèðàçíî, ÿê ó÷èòåëü çàïåðå÷ëèâî ïîõèòàâ ãîëîâîþ. Ðîìàíîâñüêà çáåíòåæèëàñü ³ çðàçó æ ñ³ëà:

– ß ùå íàäóìàþñÿ, – ñêàçàëà.

– ß õî÷ó çàïèñàòèñÿ äî „×åð÷åòàø“, – îçâàëàñÿ ˳äêà.

Ó÷èòåëü çàñì³ÿâñÿ:

– Òè? Òà æ öå ñïîðòèâíà îðãàí³çàö³ÿ… Òàì òðåáà ìàòè â³é-

ñüêîâ³ íîãè… Ñ³äàé, ñ³äàé, Äóòêà, òà é ñèäè êîëî ìàìè, ÿê òîá³

äîáðå.

* „Ðîçâ³äíèê“ (ðóì.).

Êîëè ãîäèíà çàê³í÷èëàñÿ, Ïîðõàâêà âèéøîâ ³ç êëàñè ç ÷èñòîþ êàðòêîþ ïàïåðó. ͳõòî ç ÷åòâåðòî¿ íå âèÿâèâ áàæàííÿ âñòóïàòè äî ö³ºþ îðãàí³çàö³¿.