ISBN 966-538-174-1 86 page

– ß íå áóäó òîá³ áàãàòî ðîçïîâ³äàòè… Òè áà÷èø ñàìà, äî ÷î-

ãî éäåòüñÿ â íàø³é ã³ìíà糿… Áà÷èø (Ñòåôà çîâñ³ì çàáóâàº

ïðî òå, ùî Äàðêà ïðèâàòèñòêà, ïåðøèé ð³ê ó ã³ìíà糿), ùî ç êîæ-

íèì íîâèì ðîêîì ìè âòðà÷àºìî ùîðàç á³ëüøå ïðàâ… Ìèíóëî-

ãî ðîêó ìàëè ìè ùå äâîìîâí³ ñâ³äîöòâà… öüîãî ðîêó, êàæóòü, áóäóòü âæå ò³ëüêè ðóìóíñüêîþ ìîâîþ… Íàâ³òü òàêà ³ñòîð³ÿ…

Ìè ìàëè ò³ëüêè ðóìóíñüêî¿ ³ñòî𳿠â÷èòèñÿ ïî-ðóìóíñüêè… à ùî çðîáèâ ç íàìè ̳´óë³â? ϳääóðèâ, ï³ä³éøîâ êëàñó. Çðåøòîþ, áó-

äåø áà÷èòè, íàð³ê ³ òàê çàïðîâàäÿòü ³ñòîð³þ ó âñ³õ êëàñàõ ïî-ðó-

ìóíñüêè…

– Òà æ ̳´óë³â – óêðà¿íåöü, – íàìàãàºòüñÿ çðîçóì³òè Ñòåôè-

íó ìîâó Äàðêà.

– Äàé ìåí³ ñïîê³é ç òàêèìè óêðà¿íöÿìè!.. Òè íå áà÷èø, ÿê â³í ³ äèðåêòîð çàïîá³ãàþòü ëàñêè íàâ³òü ó òàêîãî ̳ãàëàêå? ßê òàê äàë³

ï³äå, òî â íàø³é ã³ìíà糿 ñêàñóþòü óêðà¿íñüêó ÿê ïðåäìåò. Òîìó, áà÷èø, öå ñòðàøíå áóëî á, ÿêáè ìè íàâ³òü ñâ ³ñòî𳿅 ñâ

ë³òåðàòóðè… íå çíàëè… Òîìó º ì³æ ó÷åíèêàìè ³ íàìè ñàìîîñâ³ò-

í³é ãóðòîê… Â÷èìîñÿ òàì óêðà¿íñüêî¿ ³ñòî𳿅 áðàò Îð³õîâñüêî¿

ïðèâîçèòü íàì óêðà¿íñüê³ êíèæêè ç Ãàëè÷èíè1… ×è òè íå õîò³ëà á äî íàñ íàëåæàòè?

Äàðêó ïî÷èíຠëÿêàòè öÿ ñ³òêà ïðîòèçàêîííîñòè, à âîäíî÷àñ âî-

íà ïî÷óâàº, ùî ö³êàâ³øå äëÿ íå¿ â³ä ð³äíî¿ ³ñòîð³¿, â³ä òèõ òàºìíèõ, çàãðàíè÷íèõ êíèæîê, òå ùîñü çàáîðîíåíå, òå íåáåçïå÷íå…

– ß òåáå íå ïðèìóøóþ, – íå íàêèäóºòüñÿ Ñòåôà, – êîëè íå

ìîæåø, òî êàæè îäâåðòî.

– Òè, ïåâíî, äóìàºø, ùî ÿ áîþñÿ? – âèçèâຠÄàðêà.  í³é óæå

ïî÷èíຠðîçãîðÿòèñÿ ô³îëåòîâèé âîãíèê ñïîä³âàíèõ íåáåçïåê ³ ïðèãîä.

– Êîëè òàê, òî õîä³ìî ñêîðî, ùîá íå ñï³çíèòèñÿ… Ñüîãîäí³

ñõîäèíè â Îð³õîâñüêèõ…

Äàðêà ïðîêîâòóº â³ñòêó ç òàêîþ æàãîþ, íà÷å á ö³ëå æèòòÿ ÷å-

êàëà íà íå¿. ¯¿ ïë³äíà óÿâà çàéìàºòüñÿ â³ä öüîãî âîãíþ, ³ Äàðêà âæå

áà÷èòü öþ òàºìíó, íåïðèâ³òíó äëÿ ÷óæèõ íå òî õàò÷èíó, íå òî êî-

ì³ð÷èíó… äåñü ï³ä ÷è íàä ìåøêàííÿì Îð³õîâñüêèõ… òîãî áðàòà Íàòàëêè… òîãî òàºìíîãî, íå âï³éìàíîãî, ÿê äóõà, áðàòà ç Ãàëè÷è-

íè… ³ êíèæêè, íå òàê³, ÿê çâè÷àéíî, àëå á³ëüø³ çà ªâàíãå볿, á³ëüø³

çà âñ³ ³íø³… Ñòîñè, ãîðè… êíèæîê… êíèæîê…. êíèæîê…

² ÿê æå æ ìóñèòü âîíà ðîç÷àðóâàòèñü, êîëè Ñòåôà âåäå ¿¿ äî çâè÷àéíî¿, ìåøêàííºâî¿ ê³ìíàòè, êîðèäîðîì, ïîï³ä â³êíà ñóñ³ä³â, â³ä÷èíÿº äâåð³ äî ö³º¿ ê³ìíàòè, ³ Äàðêà áà÷èòü òàì ìàéæå ñàìèõ çíàéîìèõ… ²âàí÷óê, Öèãàíþê, Êîñîâàí ç ÷åòâåðòî¿… Ôåäîðîâè÷

ç øîñòî¿… Ñàì³ çíàéîì³, âñ³ çíàéîì³, êð³ì äâîõ õëîïö³â.

– Ìàºìî ùå îäíó íîâó, – êàæå Íàòàëêà, ³ öüîãî äîñèòü. ͳ-

õòî àí³ íå äèâóºòüñÿ öüîìó, àí³ íå ðà䳺. ͳõòî íå ï³äõîäèòü äî Äàðêè, íå â³òàºòüñÿ ç íåþ. Íà÷å á ¿¿ òóò çîâñ³ì íå áóëî.

„Òåïåð âîíè ïåâíî â³ä÷èíÿòü îöþ øàôó ³ ïî÷íóòü ç íå¿ âèéìà-

òè…“ – ðÿòóº ðåøòêè ñâ ðîçáèòî¿ óÿâè Äàðêà. Àëå íå â³äáó-

âàºòüñÿ í³÷îãî ç „Òèñÿ÷³ é îäíî¿ íî÷³“.

Âðàæຠ¿¿ ò³ëüêè òå, ùî âñ³ âîíè ïîâîäÿòüñÿ ìîâ÷àçíî. ͳáè áðàòñòâî, ùî ïðèñÿãëî äîñìåðòíó ìîâ÷àíêó.

1 Ó ì³æâîºííó äîáó Ãàëè÷èíà áóëà äëÿ Áóêîâèíè îñîáëèâî âàæëèâèì åï³öåíòðîì íàö³îíàëüíî-êóëüòóðíîãî òÿæ³ííÿ, îñê³ëüêè òàì, â óìîâàõ Ïîëü-

ù³, çáåð³ãàëèñÿ íàáàãàòî ñïðèÿòëèâ³ø³ ³ â³ëüí³ø³ ìîæëèâîñò³ êóëüòóðíîãî ðîçâèòêó, íàñàìïåðåä çàâäÿêè âèùîìó ð³âíþ íàö³îíàëüíî¿ ñâ³äîìîñòè óê-

ðà¿íö³â.

Äàðêà ïî÷èíຠâ³ä÷óâàòè ñåáå ÿêîñü äèâíî. Òàê äèâíî, ÿê ó ñà-

ìîòíüîìó äîì³, ùî â íüîìó „ñòðàøèòü“. Âðåøò³ Öèãàíþê ïðîòè-

íຠòèøó ñâî¿ìè êðîêàìè. ²äå â³ä ñò³íè ³ ñòຠá³ëÿ ñòîëó. ² â³ä öüî-

ãî çâè÷àéíîãî ðóõó íàáèðຠâñå ÿêî¿ñü íåçâè÷àéíî¿ âàæíîñòè…

Çíèêàþòü óñ³ çíàéîì³. ¯é ò³ëüêè òàê çäàâàëîñÿ, ùî öèõ óñ³õ ëþäåé ç ìàñêàìè íà îáëè÷÷³ âîíà êîëèñü áà÷èëà. Âñ³ âîíè íà÷å ñêóò³ ç ñî-

áîþ ëàíöþãîì ÿêî¿ñü òàºìíî¿ ïðèñÿãè. Öèãàíþê âèòèðຠîêóëÿðè ³ çàïîâ³äàº, ùî â³í „ñüîãîäí³“ (â³äêîëè ³ ÿê äîâãî ñõîäÿòüñÿ âîíè?) ãîâîðèòèìå ïðî Õìåëüíèöüêîãî.

„Öå æ óðîê ³ñòî𳿓, – ïðèâîäèòü ñåáå äî ä³éñíîñòè Äàðêà.

Òà ÷è òàê õòîñü âèêëàäàâ êîëè-íåáóäü ³ñòîð³þ? Öèãàíþê ãîâî-

ðèòü ïðî áóíò, ïðî ïîâñòàííÿ òàê, ÿêáè Õìåëüíèöüêèé íå çðàäæó-

âàâ ³ íå áóíòóâàâñÿ òîìó á³ëüøå äâ³ñò³ ë³ò… íàâ³òü íå â÷îðà, à ñüî-

ãîäí³, òåïåð, ó ö³é õâèëèí³ áàñóº íà á³ëîìó êîí³ ç áóëàâîþ â ðó-

êàõ… ³ êëè÷å çà ñîáîþ… Ãîëîñ Öèãàíþêà ñòຠùîðàç òèõ³øèé, ùîðàç âèðàçí³øèé, ³ Äàðêà ÷óº, ÿê ó íå¿ ïî÷èíàþòü çà ñïèíîþ á³ãà-

òè ìóðàøêè.

Ðàïòîì Öèãàíþê ïåðåñêàêóº íà âèïàäîê Îð³õîâñüêî¿ ³ ̳ãàëà-

êå. Çâ³äêè? Äå òóò Õìåëüíèöüêèé?

Ùî òàêå? ³í õâàëèòü… íå ìîæå áóòè?! Òîé ñàìèé Öèãàíþê, ùî çàõîïëþâàâñÿ ïîâñòàííÿì Áîãäàíà, òåïåð õâàëèòü ñïîê³é Îð³õîâñüêî¿? Äîáðå çðîáèëà Íàòàëêà, ùî íå ðîçãîëîñèëà ö³º¿ ñïðà-

âè… ¯¿ âèêîðèñòàºòüñÿ â ñëóøí³øèé ÷àñ… Òîä³, êîëè òðåáà áóäå

ï³òè íå ò³ëüêè ïðîòè îäíîãî ̳ãàëàêå. Ùå îäíà ñïðàâà. Íåäîáðå

çðîáèëà øîñòà êëàñà, ùî áóíòóâàëàñÿ ïðîòè ̳´óë³âà… Òðåáà íå

ðîçòðà÷óâàòè öüîãî äîðîãîãî, äîêàçîâîãî ìàòåð³ÿëó… Íåõàé ³ùå äî ÿêîãîñü ÷àñó…

Äàðêó îñë³ïëþº öÿ ñì³ëèâ³ñòü, òà ñàìîâïåâíåí³ñòü, ç ÿêîþ Öè-

ãàíþê ãîâîðèòü ïðî ö³ ñïðàâè. Íà ¿¿ î÷àõ, ÿê âóëêàíè, âèáóõàþòü íîâ³ ïðàâäè… íà î÷àõ íàðîäæóþòüñÿ ç ïîâ³òðÿ íîâ³ ïîíÿòòÿ, íîâ³

çàêîíè… Í³êîëè-ïðåí³êîëè äîñ³ íå ââàæàëà âîíà óêðà¿íö³â çà âëàñ-

íèê³â Áóêîâèíè, çà ¿¿ ïîë³òè÷íèõ âëàñíèê³â… Áóëà Àâñòð³ÿ, „íàëå-

æàëîñÿ“ äî íå¿, ïîò³ì òðåáà áóëî íàëåæàòè äî ðóìóí³â… Ïîò³ì í³êîëè ÿêîñü íå ìîãëî ¿é ïîì³ñòèòèñÿ â ãîëîâ³ (ñê³ëüêè ðîê³â â÷è-

ëè ¿õ ãåîãðàô³¿ ç ³íøèõ êàðò ³ âåë³ëè îçíà÷óâàòè êðà¿íè ³íøèìè êîð-