Иондау камерасы жəне санауыш

Иондау камерасы мен санауыштар – ядролық бөлшектерді рентген жəне гамма (γ) сəулелерін бақылауға əрі тіркеуге арналған. Бұлардың жұмысы тəуелсіз газ разрядын пайдалануға негізделген. Олардың принциптік сұлбасы бірдей тек айырмашылығы жұмыс істеу принципі мен конструк-циясы əртүрлі.

R

анод

C

~ 249 ~

7.3-сурет

Иондау камерасы қанығу тогына сəйкес келетін кернеу кезінде жұмыс істейтін прибор. Иондау камерасының екі түрі бар. Оның бірі жеке бөлшектердің импульстарын тіркеу үшін қолданылады. Камераға 7.3-суретке сəйкес ұшып келген бөлшек біршама иондар тудырады да, R-кедергі арқылы i-ток жүреді. Бұл бір нүктенің потенциалының артып, iR-ге тең болуына əкеп соғады. Бұл потенциал күшейткішке түседі де, күшейген соң есептеу қондырғысын іске қосады. Барлық зарядтар R кедергі арқылы өткеннен соң нүктенің потенциалы қайтадан 0-ге тең болады. Камера жұмысының сипаты бір бөлшек тудырған импульс ұзақтығына байланысты.

Импульс ұзақтығын анықтау үшін С конденсатор астарына q шамасындағы əр аттас зарядтар берсек, онда R – кедергі арқылы ток жүреді де, конденсатор астарындағы q – заряд азая береді. Берілген кернеу

астардағы – dq зарядтың азаюы іdt шамасына тең - dq = idt;

(7.3.2) мен (7.3.3)-ші теңдіктен

(7.3.4)

Бізге электромагниттік бөлімінен белгілі, яғни

~ 250 ~

егер t = 0; i = i0: і0 – токтың бастапқы мəнін береді. Теңдіктегі RC = τ - уақыт тұрақтысы деп аталады, бұл шама

көп болса, тізбектегі ток соғұрлым біртіндеп баяулап азая береді.