Желілік топологиялар

Желі топологиясы оның негізгі функциональдық элементтерінің бір-бірімен байланысу құрылымын анықтайды.

Желінің атқаратын қызметіне байланысты топологиялардың үш түрі болуы мүмкін.

Сақиналық желі – барлық ақпарат жабық орта бойымен таратылады. Әр абонент көрші екі компьютермен еріксіз байланыста болады, ал негізінде желідегі кез-келген абонентпен байланысуға мүмкіндігі бар (1-сурет).

1-сурет. Локальды желінің сақиналық типтегі байланысы.

Жұлдызша тәріздес (радиальды) желі – нақ ортада абонентпен және олардың өзара байланысын қамтамасыз ететін орталық компьютер орналасады (2-сурет).

2-сурет. Локальды желінің жұлдызша типтегі байланысы.

Шиналық конфигурацияда барлық компьютерлер ақпарат алуды қамтамасыз ететін орталық каналмен (шинамен) байланысқан (3-сурет).

3-сурет. Локальды желінің шиналық типтегі байланысы.

Ағаш бұтақтары тәріздес желіде – «бас компьютерге» бағынышты бірнеше компьютерлер болады (4-сурет).

4-сурет. Локальды желінің ағаш бұтақтары тәріздес байланысы.

Әр түрлі хаттамалармен байланысқан компьютерлік желілер үшін арнайы құрылғы – шлюздер қолданылады. Олар аппараттық (шлюздік сервер) және программалық (шлюздік қосымша) болып бөлінеді.

Желілік қорғаныс үшін локалды және бүкіләлемдік желілер мәліметтерді рұқсатсыз көшірмеу мақсатында арнайы компьютер немесе брандмауэр деп аталатын программа орнатылады.

Бүкіл әлемдік желі (Wide Area NetWorks, WAN) – бұл әр түрлі географиялық аймақтағы байланыстарды біріктіретін желі. Ең танымал бүкіләлемдік желі - Internet.

Бақылау сұрақтары:

1. Компьютерлік желі дегеніміз не?

2. Локальді желі дегеніміз не?

3. Интерфейс дегеніміз не?

4. Хаттама дегеніміз не?

5. Желі топологиясы дегеніміз не?

6. Желі топологиясы қаншаға бөлінеді?

7. Олардың бір-бірінен айырмашылықтарын атаңыз.

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР:

1. С.Симонович, Г.Евсеев, А.Алексеев «Специальная информатика», Москва, «Аст – Пресс – книга», 2003г.

2. Симонович С. В. И др. «Информатика. Базовый курс.», Санкт-Петербург, Питер, -2001г.

3. Фигурнов В.Э. «IBM PC для пользователя», Москва, ИНФРА-М, -1998г., изд.7.

4. Е.К.Балапанов, Б.Бурибаев «Новые информационные технологий. 30 Уроков по информатике», Алматы, 2001г.

5. А.В.Андреев, И.Б.Беккерман, В.И.Гриднев «Основы информатики и вычислительной техники», «Феникс», 2002г.

6. Ермеков Н.Т. и др. «Информатика: базовый курс», Алматы «Атамұра», 2003г.

7. Сеннов А.С «Курс практической работы на ПК», БХВ – Петербург, 2003г.

9. М.Қ.Байжұманов, Л.Қ.Жапсарбаева “Информатика” Астана, 2004.

10. О.Камардинов «Информатика» I, II том. Алматы, 1994г.

11. Қ.А.Ахметов, Б.Д.Шарипова, Г.К.Ордабаева, А.А.Тенгаева «Информатика», Алматы, 2007ж.

12. «Халықты компьютерлік сауаттылыққа оқыту бойынша электронды оқулық» Ұлттық ақпараттандыру орталығы, 2007ж.

ДӘРІС

Тақырыбы: Ауқымды және жергілікті желілер. Негізгі технологияларды, деректер тасымалдау әдістерін шолу.