ISBN 966-538-174-1 60 page

ðàäíà. Êëàñà, âèäíî, âî볺 éîãî ãîäèíó â³ä çàñòóïíèöòâ, à çàñòóï-

íèöòâà – öå áóëè àáî ãîäèíè ñàìîãî ̳ð÷óêà, àáî Ïîðõàâêè –

â³ä ïðèðîäè, àáî ̳ãàëàêå – âñ³ „ç ëàñêè“, ³ í³õòî íå áðàâ ¿õ ñåð-

éîçíî.

Ó÷èòåëü âïõàâ ðóêè äî êèøåíü ³ ñòàâ øèðîêî, í³áè ïîäâ³éíà äðàáèíà:

* „äóæå äîáðå“ (ðóì.).

– Öå ãàðíî, äîìí³øîðè, ùî òàê ðà䳺òå ïðè¿çäîì ïðîôåñîðà ̳´óëåâà, àëå ÿ äóìàâ, ùî çíàéäåòüñÿ áîäàé îäíà ì³æ âàìè, ÿêà áóäå æàëóâàòè çà „Ballade ºi Idile“* òàêîãî ãàðíîãî, âåëèêîãî ïî-

åòà, ÿê Êîøáóê1. ß íå õî÷ó â³ðèòè, ùîá í³ îäí³é äîìí³øîð³ íå ïî-

äîáàëèñü éîãî áàëàäè. ß íàâ³òü ïåâíèé, ùî çíàéäåòüñÿ õòîñü ì³æ âàìè, ùî ¿õ ïðî÷èòຠ³ íà ãîäèí³ êîëèñü ðîçïîâ³ñòü òîâàðèøêàì, ìîæå, é ïî-óêðà¿íñüêè, ïðî òâîð÷³ñòü ïîåòà. Òàê³ íåâðàçëèâ³

äîìí³øîðè íà ïîå糿?

Öå áóâ âèçîâ, âîäíî÷àñ ãëóì ³ ïîãðîçà. Ïðèçíàòèñü äî ïðàâäè, ïðèçíàòèñü, ùî íå ìîæóòü ïîäîáàòèñü ïîå糿, áóäü âîíè ñîá³ ³äè볿

÷è áàëàäè, õî÷ áè íå çíàòè ³ ÿêîãî âåëèêîãî ïîåòà, êîëè íå ðî-

çó쳺ø ÿê ñë³ä ¿õ çì³ñòó, öå æ áóëî ð³âíîçíà÷íå ³ç äâ³éêîþ ïðè ê³íö³ ö³ëî¿ ÷åòâåðòî¿ êëàñè.

– ßê òî, â ö³ë³é êëàñ³ íå ïîäîáàþòüñÿ í³êîìó ïîå糿 Êîøáóêà?

À öå ùî?

³í ùå ç ïîñì³øêîþ íà óñòàõ, àëå âæå çàáàðâëåíèé òîþ ÷åð-

âîíîþ ëþòòþ, ùî â íüîìó íàêèï³ëà, çðîáèâ ñàëîííèé ï³âîáîðîò âë³âî ³ âïðàâî. Ôàëüøèâà ïîñì³øêà, ùî ïîêàçóâàëà í³÷îãî á³ëüøå, ò³ëüêè ê³í÷èêè çóá³â, íà÷å â ìåðöÿ, áóëà ñòðàøíà ïðè öèõ î÷àõ, ùî íå õîâàëè çîâñ³ì ñâîãî ãëóìó ³ áàæàííÿ ïîìñòè. Äàðêà ïðè-

ëÿãëà ãðóäüìè äî ëàâêè ³ òðåìò³ëà.

„Öå í³÷îãî… çàðàç êîòðàñü âñòàíå ³ ñêàæå, ùî ìè íå ðîçó쳺ìî ïî-ðóìóíñüêè òàê äîáðå. Àäæå íå ÿ îäíà, ùî íå ðîçóì³þ… àäæå

ÿ íå îäíà â êëàñ³“… – õîò³ëà çàñïîêî¿òè ñàìó ñåáå, àëå âìèòü â³ä÷óëà, ùî âîíà, ìàáóòü, òðåìòèòü ìèìîâîë³. Ö³ëà æ êëàñà òðåì-

òèòü, ³ ¿¿ òðåïåò – öå ò³ëüêè ðóõ ìàëîãî êîë³ùàòêà â çàãàëüíîìó ìåõàí³çì³. Ïðîôåñîð ñòî¿òü äàë³ â ö³é ñàëîíí³é, àëå çàãðîçëèâ³é ïîë³òóðîþ ÷åìíîñòè, ïîç³ ³ ÷åêàº: „ͳêîìó, í³êîìó íå ïîäîáàþòüñÿ

òàê³ âèñîêîìèñòåöüê³ ïîå糿?“

Êëàñà ìîâ÷èòü ñïàíòåëè÷åíà. Äàðêà â³ä÷óâຠâ ö³é í³ÿêîâ³é, í³áè çáàéäóæ³ë³é ìîâ÷àíö³ ÿêèéñü ëåäâå ÷óòíèé àêîðä áóíòó: äëÿ

÷îãî ñàìå âîíè ìóñÿòü â÷èòèñÿ íàäîáîâ’ÿçêîâî öèõ ïîåç³é? Çâ³äêè,

* „Áàëàäè òà ³äè볿“ (ðóì.).

1 Êîøáóê Äæîðäæå (1866–1918) – ðóì. ïîåò, ó éîãî òâîð÷îñò³ äîì³-

íóþòü ñåëÿíñüê³ òà ïàòð³îòè÷í³ ìîòèâè: çá. „Ïðÿæà“, „ϳñí³ â³äâàãè“.

äî á³ñà, ìຠâçÿòèñÿ çàìèëóâàííÿ, ÷è ñèìïàò³ÿ äî öèõ ðóìóíñüêèõ, íåçðîçóì³ëèõ â³ðø³â?

 ñåðö³ ò볺 äóæå ñëàáêèé âîãíèê íà䳿, ùî ìîæå, ìîæå…

ç òðåòüî¿ ëàâêè „âèáóõíå“ Êîëÿñêà ÿêèìñü äîòåïîì ³ ðîçïîðîøèòü öþ íàïðóæåíó àòìîñôåðó, ðÿòóþ÷è ñåáå òà âñ³õ? Àëå íàâ³òü Êî-

ëÿñêà – òåïåð ò³ëüêè ìàëåíüêå êîë³ùàòêî, ùî îáåðòàºòüñÿ ðàçîì ³ç ãîëîâíèì ìîòîðîì. Ó÷èòåëü ðâó÷êèì ðóõîì, áåçñèëèé, ùîá áîäàé ïðî îêî çàïàíóâàòè íàä ñîáîþ, ïîâåðòàºòüñÿ äî ñòîëà. Òîä³, ÿêáè çâ³ëüíåíà â³ä áåçïîñåðåäíüîãî âïëèâó éîãî ëþòèõ î÷åé, âñòຠðàï-

òîì Îð³õîâñüêà. Ùå íå âõîïèëà âîíà ÿê ñë³ä ðóêîþ ëàâêè, ÿê âñòà-

ëà çà íåþ é Îðèñÿ ϳäã³ðñüêà. Ó÷èòåëü ïîâåðòຠãîëîâó äî Îð³-

õîâñüêî¿:

– À, äîìí³øîðà… – éîãî ãàðíå îáëè÷÷ÿ ñòຠùå ãàðí³øå â³ä øèðîêî¿ óñì³øêè. – Ñëóõàþ âàñ.

Îð³õîâñüêà â³äêèäຠñâî¿ì ðóõîì ãîëîâó âçàä ³ îáçèâàºòüñÿ ïî-

âàæíî, áåç ñïåö³ÿëüíîãî íàòèñêó, ïî-í³ìåöüêè:

– Ïðîøó ïàíà ïðîôåñîðà, ìè äóæå ìàëî ðîçó쳺ìî â³ðø³

Êîøáóêà ³ òîìó ïðîøó íàì íå äèâóâàòèñü, êîëè ìè íå çàõîïëþº-

ìîñÿ íèìè.

– Òàê? – ñïèòàâ ïî-ðóìóíñüêè. – Òàê? Òî ïðîøó ñ³äàòè, äîìí³øîðî Îð³õîâñüêà.

Îð³õîâñüêà ãîâîðèëà â ³ìåí³ ö³ëî¿ êëàñè, ³ âèðàçíî áóëî ÷óòè, ÿê âîíà ñâî¿ì âèñòóïîì áåðå âñþ öþ áåçâèííó ïðîâèíó ò³ëüêè íà ñâî¿ ïëå÷³ ³ ùî ò³ëüêè âîíà îäíà ïðèéìຠâñ³ ¿¿ íàñë³äêè. Ó÷è-

òåëü äàâ çíàê ðóêîþ, ùîá ñ³äàëà, ³ ëþòèì ïîãëÿäîì äàâ ¿é çðî-

çóì³òè, ùî â³í íå çàáóäå ¿é ö³º¿ „ïîñëóãè“.

Îðèñüêà ÷åêàëà íà ñâîþ ÷åðãó.

Äàðêà çðàçó â³äãàäàëà çì³ñò Îðèñü÷èíîãî ñëîâà. Ñòèñíóëà ì³öíî, àæ äî ê³ñòîê, êóëàêè ï³ä ëàâêîþ ³ äóìàëà ç íàïðóãîþ, àæ äî íåïðèòîìíîñòè, óïåðòî ïåðåêîíàíà, ùî ¿¿ äóìêà òà ¿¿ ñèëüíà âî-

ëÿ ïðîñâåðäëèòü Îðèñü÷èíó ñâ³äîì³ñòü ³ ñïàì’ÿòຠ¿¿.

– Îðèñüêî! Íå ðîáè öüîãî… ñ³äàé… óæå ñ³äàé… ñ³äàé, Îðèñüêî! Íå ãîâîðè í³÷îãî!!

– Ùî âè ñêàæåòå? – ÿêîñü áåçáàðâíî çàïèòàâ ̳ãàëàêå

Îðèñüêó.

Ó êëàñ³ íàñòຠòàêà çàêàìåí³ëà òèøà, ùî ÷óòè, ÿê ï’ÿòíàäöÿòü ä³â÷àò âäèõຠ³ âèäèõຠïîâ³òðÿ ³ç ñâî¿õ ëåãåí³â.

Äàðêà íå áà÷èòü Îðèñü÷èíîãî ëèöÿ, àëå âîíî íå ïåðåêàçàëî á

¿é êðàùå ìóê, ÿê³ òåðïèòü ¿¿ ñåðöå, í³æ öå ðîáëÿòü ¿¿ äîëîí³. Âîíà ñòèñêຠ¿õ äî áîëþ ³ êîð÷èòü òàê, ùî íå âèäíî ïàëüö³â, ò³ëüêè ìàë³

êóëàêè ÿêîñü êîíâóëüñ³éíî âãðèçàþòüñÿ â ñåáå.

– ß ñëóõàþ âàñ, äîìí³øîðî ϳäã³ðñüêà, – í³áè çàîõî÷óº, àëå

â ä³éñíîñò³ íåòåðïåëèâèòüñÿ ³ ï³äãàíÿº Îðèñüêó ̳ãàëàêå.

– En vrean*, – çàãîâîðèëà âê³íö³ Îðèñüêà.  òîé ìåíò Äàðêà òàê ðàïòîâî ñ³ïíóëà ¿¿ çà ñï³äíè÷êó, ùî Îðèñüêà àæ çàõèòàëàñÿ.

Õòîñü ïðîñâèñò³â çàñòåðåæëèâî ÷è, ìîæå, â ïîäèâ³ â³ä â³äâàãè Äàðêè: „Ïñññ!“

Ó÷èòåëü íå ïîì³òèâ öüîãî ðóõó.

– Êîëè âàì òÿæêî ïî-ðóìóíñüêè âèñëîâèòèñü, òî ìîæåòå

öå çðîáèòè ïî-í³ìåöüêè òàê, ÿê äîìí³øîðà Îð³õîâñüêà, – äîäàâ ç ³ðîí³ºþ.

Äàðêà êóñàëà ñîá³ ãóáè.

– Îðèñüêî, íå ãîâîðè… ñ³äàé, á³éñÿ Áîãà, ñ³äàé.

Àëå çàï³çíî. Çàï³çíî äóìàòè, çàï³çíî ïðîñèòè òà ïîãðîæóâàòè, áî îñü Îðèñüêà ãîâîðèòü âæå ïî-ðóìóíñüêè:

– ß ðîçóì³þ „Áàëàäè òà ³äè볿“ Êîøáóêà, ³ âîíè ìåí³ äóæå

ïîäîáàëèñü!