Перепишите 16

Популяциялар мен бірлестіктер экологиясы.

Ышқыл жаңбырлар-глобальды экологиялық мәселе.

4.Биосфера туралы түсінік.Биосфераның құрылымдары,биосфераның құрамдас бөліктері мен шекарасы. Биосфера ұғымы - ғылымға кездейсоқ берілген. 100 жылдан астам уақыт бұрын, 1875 ж Австриялық биолог Эдуард өзінің Альпі тауларының шығу тарихы туралы кітабының ең жалпылама тарауында жер шарының әр түрлі қабаттарының жолында баяндаған кезде осы терминді алғаш рет қолданды. Бірақ бұл үстіртін айтылған сөз ғылыми ойдың дамуында айтарлықтай роль атқара алған жоқ. 1926 жылы орыс минералогы Вернадскийдің екінші лекциясы жарыққа шықты. Сол лекцияда ол Зюзстың еңбегінен кейін 50 жылдан соң біз осы күнге шейін мойындап жүрген биосфера концепциясын тұжырымдады. Биосфера ретінде Вернадский жер қыртысының бүкіл геологиялық тарихы бойында тірі организмдер әсеріне ұшыраған барлық қабаттарды түсіндірді. Грекше «bios» - өмір және тіршілік, «сфера» - шар деген мағынаны білдіреді. Яғни қоршаған орта деген сөзден алынған. Өсімдіктердің және басқа да тіршілік ететін ортасы деген мағынаны береді. Бұл терминді алған рет австиялық атақты геолог 1875 жылы Э. Зюс ғылымға енгізді.

Экологиялық факторларға тірі организмдердің бейімделуі.

Quot;Тұрақты даму"ұғымының пайда болу тарихы:Рим клубы,Медоуз және Форестер еңбектері.

Перепишите 16

8.Экологиялық қуыс және бәсекелестік. Экологиялық қуыс (орыс. Экологическая ниша) — организмнің тіршілік ету жағдайларына қатысты шарттардың жалпы жиынтығы, соның ішіне ол орналасқан кеңістік, қоғамдастықта атқаратын функциялық рөлі (мысалы, трофикалық статусы) және оның қоршаған орта факторларына — температураға, ылғалдылыққа, қышқылдылыққа, топырақ құрамына және т.б. жағдайларға төзімділігі кіреді. Экологиялық қуыс дегеніміз — түрдің экожүйедегі энергия тасымалдауында атқаратын рөлі. Егер ресурстардың мөлшері жеткіліксіз болса, қуыстар қабаттасқан кезде бәсекелестік туады. Бәсекелестік нәтижесінде түрлердің бірі жойылады немесе басым түскен түр өз бәсекелесін бейімделушілік аймағының шетіне ығыстырады.

9.Қазақстан тұрақты даму жолында:азық-түлікті қамтамасыз ету,шөлейттенуге қарсы іс-қимылдар. Азық-түлік қауіпсіздігі жалпы категория ретінде әкімшілік басқару жүйесінде дамуының ең жоғарғы нүктесіне жетті, ал қазіргі дамуы төмен. Нарықтық қатынастарға тән жаңа мазмұны ары қарай дамуда. Мұндай позиция оның тұқымдық белгілерінің түп белгілерінен ажырату емес, біріншісі көруге міндетті және екіншісінің спесификасын анықтайды. Мұнда олардың жалпы ерекшелігін анықтайтын тура байланыс байқалады. Нарық жағдайында азық-түлік қауіпсіздігін қолдану шекарасы мен механизмі, функциясы жаңа мазмұнда көрінеді, ал түрі өзгерістерге ұшырайды

Азық-түлік қауіпсіздігі -қажетті, тіпті жеке адамның материалдық жағдайы жеткіліксіз болса да, кез — келген адамдар тобы мен қоғам түгелдей оның функциясы мен даму мүмкіндігін — демографиялық, экономикалық, саяси, мәдени, интелектуалды т.б. анықтайды.

Қазақстанда 60-жылдардан бастап бүгінге дейін шөлейттенуге бейім аумақтардың 10-12 пайызға ұлғайғаны жасырын емес. Егер бұрын шөлейттенуге, негізінен, аридті және субаридті аумақтар мен шаруашылыққа үздіксіз қолданылатын жерлер (шөл және шөлейт) бейім болса, бүгінде шөлейттенудің шекарасы Қазақстанның солтүстігіне, негізгі астықты аумақтарға қарай ауысты.

10.Табиғи қорлар жөнінде түсінік. Табиғи қорлар - табиғи ортаның, қоғамның материалдық және рухани мұқтажын қамтамасыз ету үшін, өндірісте пайдаланылатын бөлігі. Табиғи қорларды тиімді пайдалану және адамзатты өне бойын табиғи қормен қамтамасыз ету өте күрделі мәселелердің бірі болып отыр. Сондықтан табиғи қорларды сарқылтпау үшін қалпына келмейтін табиғат байлықтарын тиімді пайдалануға, шикізаттың, отынның, энергияның жаңа көздерін іздеуге барлық күш жұмылдыруда. Бұл шараларды іске асырудың маңызды жолдары басқа (арзан) шикізатты кеңінен қолдану және жан-жақты толық пайдалану.

11.Озон қабатын қорғау. Озон қабатын қорғау шаралары алғаш рет озон қабатындағы зиянды заттардың табылғандығы жайлы мәлім болғаннан бері қолға алынып келеді. Бірақ алғашқы кезде белсенді түрде жұмстар жасалынбады. 1985 жылы озон тесігі табылған кезден бастап озон қабатын қорғау мәселесі әлемдік қауымдастықта басымдыққа ие болды.

“Озон қабатын қорғау туралы’’ Венаконвенциясы. 1985 жылы 22 наурызда “”Озон қабатын қорғау туралы’’ Вена конвенциясы қабылданды. Қатысушы елдер жүйелі және негізгі зертеулер жүргізу мен озон қабатын қорғау үшін озонды құртатын зиянды заттарды қадағалау жайлы келісімге келді.

12. Популяцияның статикалық көрсеткіштері. Статикалық көрсеткіштер уақыттың осы кезеңіндегі популяцияның күйін, жағдайын сипаттайды. Популяцияның статикалық көрсеткіштеріне олардың саны, тығыздығы мен құрылымның көрсеткіштері жатады.

13. Атмосфера қабаттары. Атмосферадағы биосфераның жоғары шегі 20 км биіктікке дейін жетеді. Онда микробтардың споралары (өршігіш тұқымы) кездеседі. Бактериялар атмосфералардың азон қабатында да өсіп-өнеді. Биосферада мол кездесетін микроорганизмдер жер бетінен 50-70 метрге дейінгі биіктікке ғана тарайды.
1.Ең төмеңгі қабат – тропосфера, оны ауа-райы түзілетін қабат д/а, жоғарғы шегінде темп -55С, орташа қалыңдығы 11км 2.Стратосфера 50-55км 3.Мезосфера 80-85 4. Термосфера (экзо, ионосфера) 2000-3000км.

14.В.И.Вернадский бойынша биосфераның құрауыштары:тірі зат,биогендік зат,биокостық зат,қостық зат. Тірі заттар -жер бетіндегі барлық заттар. Өлі заттар -бастапқы тау жыныстары немесе қоршаған орта. Биогенді заттар -тірі ағзалардың қалдықтары және тіршілік әрекеті нәтижесінде пайда болға заттар.(таскөмір,шытезек т.б) Биожанама заттар- тірі және өлі ағзалар қосындысынан пайда болған заттар.(топырақ, ауа т.б) Радиоактивті заттар- ғарыш кеңістігіндегі шаң-тозаңдар, метеориттер.

15. Озон қабаты.Озон бұзушы заттар (ОБЗ). Озондық қабат — 22—25 км биіктіктегі үш атомдық оттегі шоғырланған атмосфера қабаты. Мұнда озон аз мөлшерде кездессе де, жердегі тіршілік үшін оның маңызы өте зор. Үйткені барлық организмдерді өлтіріп жіберетін Күн көзінің ультракүлгін сәулесін озон өзіне сіңіріп алады.

Озондық қабаттарды талқандайтын негізгі заттар- хлор мен азот қосындылары. Хлордың бір молекуласы 10 озонның молекулаларын, ал азот оксидінің 1 молекуласы оның 10 молекулаларын талқандайды.

16.Дэмэкология-популяциялар экологиясы. Дэмэкология- бір түрге жататын ағзалар экологиясы-популяция экологиясы.