CNO-циклі

Ауысу теңдеуі

Мұндағы - ток көзі функциясы.

Осы функциямен байланысқан жұтылу немесе шағылу микроскопиялық коэффиценттерінің есептелуі

шешімі

Бұл шешімнің қарапайым физикалық шешімі болады: 1) сәулелену интенсивтілігінің өте үлкен оптикалық шешіне ; 2) егер , онда , сәуле бойымен азаяды;

3) егер , онда , сәуле бойымен ұлғаяды Қорытындысы: ток көзінің интенсивтілігі әрқашанда ұмтылады

Әдебиеттер:[8]:негізгі, [6] қосымша

3 Тақырып: Ядролық реакциялар, ядролық реакциялардың түрлері

Өткізу түрі: (Семинар 2 сағат, есеп шығару 2 сағат)

Сабақтың мақсаты: «атомдық және ядролық физика» курсындағы негізгі түсініктер, жұлдыздарға қатысты үрдістерде қолдану

Семинар сабағының жоспары:

Қайталау

pp-циклі (Г. Бете, 1939)

жұлдыздар массаларын жұмсау.

1.

2.

3.

немесе

4. (35%)

немесе (0.1%)

CNO-циклі

жұмсалуы

Сұрақтар:

1 Плазма күйі дегеніміз не?

2 Жер шартында қандай күйлер кездеседі?

3 Термоядролық реакция ағымы

4 р-р – циклі мен CNО – циклі?

5 Энергетикалық шығуынның жұмсалуын есептеңдер

Иродов есеп жинағынан тақырыпқа байланысты есептер шығарыңдар.

Әдебиеттер:[2] НӘ:[1]:[10],:[6] ҚӘ, [7].

4 тақырып: ҚОЗҒАЛЫСТАҒЫ ЖҰЛДЫЗДАРДЫҢ ҮРДІСТЕРІНІҢ ҚОРЫТЫНДЫСЫ

ӨТКІЗУ ТҮРІ (есеп шығару 2 сағат)

Сабақтың мақсаты: бірінші тақырып бойынша қорытындылау, бақылау жұмысына дайындық

Сұрақтар

1 «жұлдыз», «жұлдыздық жүйе», «космостық орта» және «тұмандық» түсініктеріне анықтама;

2 Жұлдыздардың классификацияға бөліну принципі? Жұлдыздық жүйенің? Космостық ортаның? Тұманндықтың?

3 Жұлдыз топтары мен жұлдыз жүйелерінің қандай кластарын сендер білесіңдер? Оларға сипаттама беріңдер.

4 Жұлдыздарда қандай үрдістер өтеді, оған сипаттама беріңдер, теориялық көз қарастан сипаттама беріңдер.

5 Термоядролық реакцияның физикалық үрдісі қалай? Қандай шарттарда олар өтеді? Термоядролық реакцияға қысқаша сипаттама беріңдер. Неліктен термоядролық реакциялар космос кеңістігінде ыдырап кетпейді?

6 Жұлдыздарда термоядролық үрдістер мен гравитациялық теңсіздіктер болғанда қандай термодинамикалық үрдістер өтеді?

Семинар сабақтарын дайындалуда әдістемелік нұсқамалар:

Жалпы физика курсындағы барлық қажетті түсініктерді қайталаңдар

ӘДЕБИЕТТЕР:[12]:[13]

5 ТАҚЫРЫП: БАҚЫЛАУ ЖҰМЫСЫ

ӨТКІЗУ ТҮРІ (есеп шығару 2 сағат)

Сабақтың мақсаты: Алған білімдеріне тұжырымдама жасау

Семинар сабағының жоспары:

Дайындалған тапсырмаларды орындау мен есептерді шешу.

6 ТАҚЫРЫП: КОСМОСТЫҚ СӘУЛЕЛЕНУІ

ӨТКІЗУ ТҮРІ (Семинар 2 сағат)

Сабақтың мақсаты: Өтілген барлық бөлшектерді қайталау, олардың классификациясы мен сақталу заңы.

Семинар сабағының жоспары:

Сұрақтар:

1 Форбуша эффектісі немен қорытындыланады?

2 Жер атмосферасында космостық сәулелену нені құрайды?

3 Космостық сәулеленудің өтілуі космологияның қай бөлігімен байланысты

Тапсырма:

«Жұлдыздар эволюциясы» сұлбасындағы барлық жұлдыздарды оқып, әр біреуіне анықтама беріңдер:

Семинар сабағын дайындалуына әдістемелік нұсқама:

Космостық сәулелену көздерін қандай объектілерді болатының анықтаңдар

ӘДЕБИЕТТЕР:[10], [12-13] НӘ:[6] ҚӘ

7 ТАҚЫРЫП: КҮН нейтриноСЫ ОсцилляциЯСЫ

ӨТКІЗУ ТҮРІ(Семинар (1 сағат, есеп шығару 2 сағат)

Сабақтың мақсаты: нейтрино түсінігін анықтаңдар

Семинар сабағының жоспары:

Кварктер мен лептондар өзара симметриясының теориясы бойынша, формиондар өрісі топтастырылған:

кварктер дублеті:

лептондар дублеті:

Сұрақтар:

1 Кварк түрлері мен лептон түрлері

2 Лептондар сақталу заңы

3 Неліктен кеңістікте тұрақты бөлшектер еку болып қана бөлінген?

4 Лептондардың өмір сүру уақыты

5 Нейтрино осцилляциясы немен қорытындылынған

Тапсырма:

Физикалық вакуум кезінде энергетикалық флутация нәтижесінде космостық үрдістер өтіледі, соның даму эволюциясы, кеңеюі, метагалактика жүйесінің қазіргі күйі, олардың кеңеюі мен сығылуының шектелмеуі;

Семинар сабақтарын дайындауда әдістемелік нұсқама:

Метагалактиканың пайда болуы, олардың дамуы, микробөлшектердің пайда болуы, галактика, жұлдыздар қазіргі кезде, галактика эволюциясының дамуы мен аяқталуы туралы тереңдетіп оқыңдар.

ӘДЕБИЕТТЕР: [8,12-13]НӘ:[1-10] ҚӘ

7 ТАҚЫрып: ҚОС ЖҰЛДЫЗДАР, ҚОС ҚАРА ТЕСІК

ӨТКІЗУ ТҮРІ (Семинар 2 сағат)

Сабақтың мақсаты: тақырыптың негізгі сәйкестігін оқу

Семинар сабағының жоспары:

Сұрақтар

1 Көгілдір гиганттың ортасындағы заттың қысымы мен температурасын анықтаңдар.

2 Қызыл карликтің ортасындағы заттың қысымы мен температурасын анықтаңдар.

3 Күн мен Жер өлшемдері, қара тесікке айналмауы? Осы қара тесік табандылық көрсете алады ма?

4 «галактика» түсінігіне анықтама беріңдер. Галактиканың негізгі кластарын білесіңдер ме?

5 Олар бір-бірінен айырмашылықтары бар ма? Олардың негізгі қасиетірі бойынша олар қандай класс негізіне жатады?

6 Квазарлер дегеніміз не? Белсенді галактика? Квазарлардың жоғары жарықтылығының себебі неде және белсенді галактика ядросындағы үрдістер?

7 Галактика жүйесінің негіздері қандай? Олардың бір-бірінен айырмашылығы?

Семинар сабақтарын дайындалуда әдістемелік нұсқама:

Тақырып бойынша мектеп оқулықтары мен ғылыми оқулықтарынан қысқаша дайындық жүргізіп, семнар сабағында қысқаша мәліметтер туралы пікір талас жүргізіңдер

ӘДЕБИЕТТЕР:[1-10] НӘ:[1-10] ҚӘ

9 Тақырып: Цефеид

Өткізу түрі (Семинар 2 сағат)

Сабақтың мақсаты: Жұлдыз түрлеріне физикалық үрдістердің әсері бар екендігін түсіндіру

Семинар сабағының жоспары:

Сұрақтар

1 цефеидтер ауыспалы түріне жатады ма?

2 Басқа ауыспалылар осы ауыспалы түрінен айырмашылығы бар ма?

Тапсырма:

Төменде көрсетілген мәндер макроскопиялық өлшеммен микроскопиялық мәндермен сәйкестенуі мүмкін бе

Электронның Комптон толқын ұзындығы

Бірінші бор орбитасы радиусы

(мұндағы - жұқа құрылымның тұрақтысы).

Әдебиеттер:[1-10]НӘ:[1-10] ҚӘ

10 Тақырып: Квазар мен галактикалық ядрО

Өткізу түрі (Семинар 2 сағат)

Сабақтың мақсаты:

Семинар сабағының жоспары:

Сұрақтар

1 квазар анықтамасы

2 микроквазар анықтамасы

3 Сейферт галактикасы

4 Маркарян галактикасы

5 радиогалактикасы

Семинар сабағына дайындалуына әдістемелік нұсқамалары:

Квазарлер дегеніміз белсенді галактикалық ядро, қуатты газ жиынымен 1000 км/сағ жылдамдықпен шығарып тасталынады.

Микроквазарлер дегніміз қос жұлдыздар жүйесі және де олар нағыз квазарлерді миниатюрде көрсете алады. Осындай жүйеде заттар қалыпты жұлдыздар спираль тәріздес нейтронды жұлдыздарға немесе қара тесікке аккреционды диск тәріздес болып құлайды. Диск ортасында газ струясы шартын құрайды

ӘДЕБИЕТТЕР:[1-10]НӘ:[1-10] ҚӘ

11 ТАҚЫРЫП: Доплер ЭффектІСІ (4сағат)

ӨТКІЗУ ТҮРІ (есеп шығару 4 сағат)

Сабақтың мақсаты: доплерлік ауысу заңын қолдана отырып есептеу жүргізу

Семинар сабағының жоспары:

Сұрақтар

1 Жұлдыздар қозғалысы жылдамдықтарының сипаттамасы қалай?

2 Сәулелік және тангенсиалды жылдамдықты қалай құрайды?

3 Ток көзі қозғалысы кезіндегі жарық ұзындығының өзгерісі

Семинар сабақтарын дайындалуға арналған әдістемелік нұсқама::

Сәулелік жылдамдық жұлдыздардың спектрі арқылы анықталады. Онда Доплер эффектісін қолданады. Неліктен Доплер эффектісі қолданылатынын анықтап көрелік. Ток көзіне бақылаушыға дейінгі арақашықтық болған кезде, t уақыт аралығында толқын шағылады, мұндағы сәулелену жиілігі. Егер ток көзі қозғалыссыз болса, онда қимасы толқынына беттеседі, онда ұзындық құрайды. Жиіліктен толқын ұзындығына дейін , ал бақылаушыға дейінгі тең болады. Онда , , тең болады.

Егер де толқын жүйесі қозғалыссыз болса, OY () осі бойынша таралады. Онда:

;

.

.

Егер жұлдыз бағытына телескоп перпендикуляр қозғалыста болса, онда телескп осі бағыты бойынша жарық таралдады да, сол ось бойымен есептейміз.