Тәжірибелік сабақ. Өзендердің, Жер асты сулары мен мұзарттардың геологиялық әрекеті

Сабақтың мақсаты: Тұрақты және уақытша ағын сулардың, мұздықтар мен жер асты суларының геологиялық әрекетін, олардың әсерінен түзілетін тау шөгінді тау жыныстары мен жер бедерінің шағын пішіндерін анықтау.

Сабаққа қолданылатын құрал-жабдықтар: Тұрақты және уақытша ағын сулардың, мұздықтар мен жер асты суларының геологиялық әрекетінің үлгілері, үлестірмелі және интербелсенді көрсету құралдары.

Пйдаланатын әдебиеттер тізімі:

1. Якушева А. Ф. Общая геология.- М.: Недра,2008.-360с.

2. Мельничук В. И. Общая геология. - М.: Недра,2009.-384с.

3. Ершов В. В. Основы геологии. -М.: Недра, 2010.-420с.

Студенттердің білімін тексеруге арналған сұрақтар мен тапсырмалар:

1. Өзендердің геологиялық жұмысын сипаттаңдар.

2. Жырала мен жылғалар, сайлар қалай пайда болады?

3. Жер асты суының әсерінен түзілген жер бедерінің карстлы пішіндерін анықьтаңдар?

4. Карстлы үңгірлер қандай тау жыныстары тарлған аумақтарда түзіледі?

5. Моренналы шөгінділер қалай түзіледі?

6. Дефляция және коразя дегеніміз не?

Сарамандық жұмыстарға арналған тапсырмалар:

Тапсырма: А) Оқулық пен дәрістің мәтініне, 13.1-суретке талдау жаспа тұрақты алюви және алювилі шөгінділертүсініктерінің мәнін айқыедап, ағын судың геологиялық әрекетінен түзілетін Жер бедерінің флювиальды пішіндерінің негізгі түрлерін, өзен аңғарының негізгі құрамдас бөліктері өзен арнасының, жайыламсы мен жайылма үсті текшелерінің түзілу жолдарын анықтаңдар.

Сурет. Өзен аңғарының құрамдас бөліктері

Тапсырма: А) Оқулық пен дәрістің мәтініне, 13.2-суретке талдау жаспа өзен алабының құрамдас бөліктерін, анықтап, жазықтық эрозия, эрозия базисі абсолюттік базис, салыстырмалы базисі түсініктеріне сипаттама беріңдер.

Ә) Таулар мен жазықтарда басым болатын эрозияның негізгі түрлері бүйір және табанэрозиясының мәнін ашып көрсетіңдер, бүйір эрозиясының әсерінен түзілетін өзен

аңғарындағы жер бедерінің шағын пішіндері ескі арналы көлдер, өзен иректігі(меандра),

иірімдер мен атрулардың түзілуіне әсер ететін жағдайды аныққтап анықтап өз ой