Капитал жјне жер ресурстарыныѕ нарыєы: баєа ќалыптастырудыѕ ерекшелігі

Дјріс жоспары:

1. Капитал тїсінігі

2. Дископтталєан ќўн

Тїйінді сґз. Капитал тїсінігі, Дископтталєан ќўн

Капитал (capital) тїсінігін кеѕінен ќарастырєанда, оны экономикалыќ игіліктерді кўн мґлшердендіру маќсатымен ќўрылатын кез келген ресурс деп айтуєа болады. Капиталдыѕ тґмендегідей негізгі тїрлерін бґліп ќарастыруєа болады:

Капиталдыѕ негзгі тїрлері

Біз талдауымызды жаќсастыру їшін, алдымен фирманыѕ сатып алатын капиталы мен басќа да факторларыныѕ ќалай ґлшенетінін аныќтап алуымыз керек. Капитал мїлік тїрінде, яєни фирманыѕ меншігіндегі зауыттар мен ќўрал-жабдыќтар, ќўрылєылар санымен ґлшенеді. Мысалы, фирманыѕ меншігінде ќўны 10 млн долл. болатын электр ќозєауыштарын жасайтын зауыт бар болса, онда осы фирманыѕ негізгі капиталы 10 млн долл. дейміз. Ал жўмыс кїші мен шикізаттар сияќты ґндіріс факторлары, сонымен ќатар дайын ґнім фирманыѕ айналмалы капиталын ќўрайды.

Капиталдыѕ бірінші баєалылыєы оный болашаќта не ґндіретініне байланысты, сондыќтан болашактагы табыс аєынын ќўруды міндетті тїрде буын ынталандыру ќажет. Бгер капитал иеленушіге ґз капиталын кјсіпкерге пайдалануєа берсе немесе ґзі кјсіпкер болса, онда белгілі бip уаќыт еткеннен кейін ол осы капиталды есіммен ќайтарып алуы керек. Бўл амал несие пайызы деп аталады.

Несие пайызы - капитал иеленуииге оныѕ ќаражаттарынбелгілі бip уаќыт аралыѓында пайдаланєаны їшін тґленетін баєа.

Капиталды ќўру жєне кґбейту їшін ќаражаттар ќажет. Бўл акта ќаражаттары - инвестиция деп аталады. Ал инвестициялау дегеніміз - капиталды ќўрау жєне оны толыќтыру.

Инвестициялау мєселелерін шешуде инвестициялыќ жобаларды жїзеге асыруєа байланысты кеткен шыѓындар мен жобаны жїзеге асыру нјтижесінде алынєан табыстарды салыстыру ќажет. Егеp жоба їшін несие ќаражаттары алынатын болса, онда ґзін-ґзі ґтеудіѕ экономикасы жјне несие пайызы (і) салыстырылады. Инвестициядан тїсетін пайда еѕ жоєары деѕгейге жетеді, егер:

м±ндаѓы

Инвестициядан (капитал салымдарынан) тїсетін пайданы есептеу їшін тґмендегілер ќажет:

капиталдыѕ пайдалы ќызмет етуініѕ мерзімін аныќтау; табыстыѕ жыл сайынѓы їстемесін есептеу. Тґмендепдей белгілеулер енгіземіз:

І – инвестициялардыќ шекті ќўны;

R- жыл сайынєы табыс ґcyiнe инвестицияныѕ шекті салымы.

Капитал салымдарыныѕ ќўны теѕ болады:

Бір жылдыќ инвестицияныѕ ќўны теѕ болады:

Несие пайызы - капитал иеленуге оныѕ кара

жаттарып белгілі бip уакыт аралыгыпда пайдаланєаны їшін тґленетін баєа.

Капиталды ќўру жјне кґбейту ушін аќша ќаражаттары ќажет. Бўл аќша ќаражаттары - инвестиция деп аталады. Ал инвестициялау дегеніміз - капиталды кўру жјне оны толыктыру.

Инвестициялау мјселелерін шешуде инвестициялык жобаларды жїзеге асыруга байланысты кеткен шыгындар мен жобаны жузеге асыру нјтижесінде алынєан табыстарды салыстыру