В) Жердің беткейі

200 метр орташа белгілеріне ие құрлықтың тегіс салалары жазықтық (равнина) деп аталады.

Олар құрлықтың 20% қамтиды. 1000 м. дейін көтерілген салалар жайпақтаулар (плоскогорье)

деп аталады. Олар құрлықтың 53% қамтып беткейдің ойлы-қырлы (холмистые) екенін көрсетеді.

Ең биік, сызықша-созылмалы көтерілістер тау жоталары деп аталады, ал олардың үйлесімі тау

белдеулері деп аталады.

Жер шарында үш тау белдеулері бар, олардың екеуі меридианальды және біреуі еңдік бағытта

созылған.

Меридианальды тау белдеулерді Тыңықмұхиттық деп атайды:

Батыс тыңықмұхиттық тау белдеуі (Чукотка тауы; Курил, Сахалин, Жапон аралдарынан

Австралиялық Кордильерлеріне дейін).

Шығыс тыңықмұхиттық тау белдеуі (Солтүстік пен Онтүстік Американың кордильер тау

құрылыстарын қамтиды).

Еңдік тау белдеуі Жерорта теңіздік деп аталады; Атлас (Солтүстік Америка) тауларымен

басталады да шығыс жаққа созылады - Пиренеев, Альп, Апеннин, Балұан, Карпат, Крым, Кавказ,

Памир, Гималаи тауларын қамтиды және Малай архипелагтарына дейін созылады.

Архипелаг – бір біріне тізбектеле орналасқан, тегі және геологиялық құрылысы тұрғысынан

мейілінше ұқсас аралдар тобы.

Мұхиттың бөліктері құрлықтардың ішінде теніздер мен шығанақтарды (залив) құрайды. Теңіздер

сыртқы (Жапон, Баренцева, Лаптевых теңіздері) және ішкі (Жерорта, Балтийлық, Қызыл теңіздері)

болып екі түріге бөлінеді. Құрлықтың жағаларында аралдық доғалар дамыған, оларды жағалай

терең мұхиттық ойпаттар созылады. Осы қосылу түрі Тыңықмұхиттық деп аталады.

Ал Атлантдық мұхитпен қосылғанда құрлықтың жағасы еңісті болып келеді, осынын нәтижесінде

құрлық мұхиттың деңгейінің астына біртіндеп шөгеді (батады). Атлантдық түрі Үнді, Атлантдық

және Солтүстік Мұзды мұхиттардың жағалауында ең көп таралған.

Мұхит түбінің құрылысында келесі элементтер анықталады:

Шельф

Континентальдық беткей.

Әлемдік мұхиттың түбі.

Терең науалар (глубоководные желоба).

Жерорта жоталары (срединные океанические хребты).