Сенсорлық алалия және есту бұзылыстары

Сенсорлық алалиясы бар /басқаның сөйлеуін түсіну қиыншылықтары/ және есту бұзылыстары бар /басқаның сөйлеуін ажырата алмау қиыншылықтары/ балаларды дифференциациялауға мүмкіндік беретін бірқатар анықтаушы көрсеткіштер бар:

1. Нашар еститіннің дыбысты қабылдау шегі тұрақты / әртүрлі жағдайда
тәуліктің әр кезеңінде ол бірдей естиді/, ал сенсорлық алалиясы бар балада
дыбысты қабылдау функциясы тұрақсыз /ол бірде жай дыбыстарды естиді
және түсінеді, бірде қатты дыбысты қабылдамайды/. Алалиясы бар баланың
аудиоөлшеуші көрсеткіштерінің тұрақсыздығы оның жұмыс орындауға
қабілеттігі бұзылғанын, жылдам шаршауын, қозу және тежелу процестерінің
үйлесімсіздігін көрсетеді, ал бұл жағдай жоғары акустикалық талдау мен
синтездеу мүмкіндіктеріне жағымсыз ықпал береді. Дыбыстың қаттылай
түсуі нашар еститін баланың қабылдауын жақсартады. Сенсорлық алалиясы
бар бала қатты, әсіресе аса қатты дыбыстарды қабылдамайды; жай,
тыныштандыратын дыбыстарды жақсы қабылдайды, ал аса қатты дыбыстар
мидығы процестердің тежелуіне, өз-өзін сақтауда жұмыстан шығып кетуіне
себеп болады.

2. Нашар еститін балалар есту аппаратымен жақсырақ естиді, ал сенсорлы алалиясы бар бала есту аппаратымен қолдана алмайды: ол құлағы, басы ауырғанын айтады; дыбыстардың күшейюі оған жайсыз тітіркендіргіш болады. Бірқатар жағдайда сенсорлық алалия кезінде тыныш, қоршағандардың назарын аудармайтын дыбыстарға аса сезімталдылық бақыланады /тамшылап тұрған су, кітап парақтарының сыбдыры және т.б./, яғни алалия жағдайында есту мүмкіндігі сақталады.

3. Нашар еститін баланың даусы тыныш, анық дыбыстаусыз, ал сенсорлы алалияда дауыс қалыпты қаттылық пен анық дыбыстау сақталады.

4. Нашар еститін баламен, сенсорлық алалиямен ауыратынға қарағанда,
байланысқа түсу оңай.

Сенсорлық алалиясы бар балаларды емдеуде қолданылатын әдістердің дамуына К.А.Семенова, ал оларды оқыту және тәрбиелеудегі арнайы жүйенің дамуына М.В.Ипполитова үлкен үлес қосты.