Рентоға және ренталық қатынастардың түрлеріне сипаттама беріңіз

Рента меншікке келетін табыстың бір түрі, капиталды жерге пайдалану құқы үшін меншік иесіне түсетін төлем. Оның көлемі аренда келісімінде белгіленеді. Жер рентасы – жер учаскесін уақытша қолданғанға төленетін төлем. Жер рентасының екі түрі бар: дифференциалды және абсолютті.

Абсолюттік рента – бұл жериелерінің иемденетін табыстарының бір түрі. Оның абсолюттік деп аталатын себебі – ол құнарлылығы мен басқа да жағдайларға байланыссыз жалға берілген барлық жерлерден алынады. Мұны жерге меншік монополиясы болу салдарынан, жер иесіне жерге капитал пайдалану үшін төленетін төлем. Қай елде болмасын, халықты азық-түлікпен қамтамасыз ету үшін құнарлы жермен қатар өнімділігі төмен жерлерді де пайдалануға тура келеді. Сондықтан нарық бағасы құнарлылығы төмен жерде өндірілетін өнімдердің жеке өндірістік бағасымен өлшенеді.

Дифференциальды рентаның қайнар көзі құнарлылығы жоғары және нарыққа жақын жерлерде өндірілетін ауылшаруашылығы өнімдерінің жеке өндіріс шығындары қоғамдық өндіріс шығындарынан әлдеқайда кем боладыда, сондай жерлерді пайдаланатын жалгерлердің үстеме пайдасы болыпта былады.

1.Жердің табиғи құнарлылығына және жер учаскелерінің нарыққа жақын орналасуына байланысты алынатын пайданың төлемі ретінде жер иелеріне көшуін дифференциальдық І рента деп атайды.

2.Жердің құнарлылығын жасанды жолмен жақсарту арқылы алынатын үстеме пайданы дифференциалдық ІІ рента деп атайды. Екінші дифференциалдық рента егіншілікті интенсивті жүргізу әдісін және жердің құнарлығын өсіруді, прогрессивті биотехнология қолдануды, жоғары потенциалы бар тұқымдарды тілейді.

Квазирента — агротехниканы жетілдірудің және жерді интенсивті пайдаланудың нәтижесінде келген үстеме табыс.

Рента мен квазирентаның айырмашылығы қоғамның қарамағындағы жердің көлемінің тұрақты және тіркелген шамада болуымен белгіленеді. Бұнымен салыстырғанда адам жасайтын өндірістік құралдар өнімге сұраныстың ауытқуларымен байланысты өсіп немесе төмендеп отыратын «ағым» деуге болады.

Рента мен квазирентаның ұқсастығы мынада: барлық өндіріс құралдарын тез өндіру мүмкін емес, сондықтан қысқа мерзімде олардың саны тіркелген болады. Осы мерзімдерде алынатын табыстардың, осылардың көмегімен жасалған өнімнің құнына қатынасы, ақиқат рентанікіндей болады.

Таза экономикалық рентаны талдаудың теориялық шарттары аудандары бірдей жерлердің, бағалылығы бірдей деп мойындауға негізделеді.