ОКСОҚОСЫЛЫСТАР

Молекуласында карбонил тобы (>CО) болатын органикалық қосылыстар оксоқосылыстар деп аталады. Карбонил тобымен байланысқан орынбасушылардың сипатына байланысты оксоқосылыстар альдегидтер, кетондар, карбон қышқылдары және олардың туындылары болып бөлінеді.

Оксоқосылыстар
альдегидтер	кетондар	карбон қышқылдары

Көмірсутегілік радикалдың құрылысына байланысты альдегидтер мен кетондар былай жіктеледі:

1. Алифатикалық;

2. алициклды;

3. ароматты.

ацетальдегид	бензальдегид	циклогексан
ацетон	циклогексанон	бензофенон

Егер кетонның құрамындағы радикалдар бірдей болса, симметриялы, ал егер әртүрлі болса, аралас деп аталады. Мысалы, ацетон (диметилкетон, пропанон) симметриялы, ал ацетофенон (метилфенилкетон) аралас кетондарға жатады. ИЮПАК халықаралық номенклатурасы бойынша альдегидтердің аты көмірсутегінің атынан және аль суффикісінен құралады. Мысалы, НСНО метаналь, СН₃СНО этаналь. Атомдардың санмен белгіленуі альдегид тобындағы көміртегі атомынан басталады. Сонымен қатар, альдегидтердің тарихи немесе ескі аттары да сақталған, мысалы, НСНО құмырсқа альдегиді немесе формальдегид, СН₃СНО сірке альдегиді немесе ацетальдегид. Алициклды альдегидтердің аты карбоциклдың атынан және карбальдегид суффиксінен тұрады (альдегид тобының көміртегі атомы санмен белгіленбейді). Мысалы:

2 – хлорциклогексанкарбальдегид

Ароматты альдегидтер аталғанда, бензальдегид деген сөз қосылады. Мысалы:

3 – бромбензальдегид

Кетондарда халықаралық ИЮПАК номенклатурасы бойынша көмірсутегінің атына –он суффиксі жалғанып, карбонил тобының орны көрсетіледі. Рационалдық номенклатура бойынша радикалдардың атына кетон деген сөз жалғанып айтылады. Мысалы:

бутанон – 2, метилэтилкетон