Географиялық үйлесімсіздіктер. Географиялық үйлесімсіздік деп - үйлесімсіздік бұрышы 1° кем болыпкелетіндерін атаймыз

Географиялық үйлесімсіздік деп - үйлесімсіздік бұрышы 1° кем болыпкелетіндерін атаймыз. Үйлесімсіздік бұрышы аз болған себепті оны аумақты, аймақтарды зерттеуде ғана байқаймыз. Үйлесімсіздік жазықтары беттерінің анықталғанына қарай, анық үйлесімсіздік беттері анық байқалады да, жасырын -үйлесімсіздік беттері белгісіз болып келеді. Аймақтык үйлесімсіздіктер үлкен аймақтарды алып жатады. Олар сол жерде болған тік бағытты көтерулер нəтижесінде қалыптасады. Жергілікті үйлесімсіздіктер көбінесе, жеке құрылымдар қозғалысы мен дамуын көрсетеді.Үйлесімсіздіктер пайда болу жағдайларына байланысты: 1) нақты - жердің тік бағыттағы қозғалыстарына байланысты шөгінді түзудегі пайда болған үзілістер; 2) жалған - қиғашты кабаттар арасында жергілікті шайылуға байланысты, калыптаскан үзілістер; 3) формация ішкілік – түптік шайылумен байланысты шөгінді түзумен бірге өтетін үзілістер болып бөлінеді.

Геологиялық карта- жер қыртысына тəн нақтылы аймақтың геологиялық құрылысының кішірейтілген масштабта топографиялық карта бетіне белгілі бір масштабта шартты белгілер көмегімен түсірілген сызбалы кескіні.

Геологиялық қима -нақтылы өңір қойнауларының тік жазықтықтағы ерекшеліктерін ашып көрсететін сызбалы кескін. Мұнда тау жыныстарының астасу ерекшеліктері; көнелігі мен құрамы əр түрлі жыныстардың өзара қатынас мөлшері; геологиялық денелердің пішіндері көрсетіледі.

Геосинклин (грек. гео–жер: син–бірге: бірегей: клино-еңкейтемін) –жер қыртысының тектоникалық тұрғыдан мейлінше, қозғалмалы жəне барынша салғырт аймақтарын бір-біріне қарама-қарсы қою нəтижесінде геотектоникалық ілім аумағында қалыптасқан өте маңызды геологиялық кəсіби түсінік.

Геотектоника - жер планетасы дамуының бағдарлы өтетіндігін ескере отырып, оның құрылыс ерекшеліктерін зерттейтін ғылым. Ол негізінен алғанда планетамыздың сыртқы қабаттарының, яғни жер қыртысы мен жоғары мантияның құрылымдық ерекшеліктерін саралай отырып, олардың уақыт пен кеңістіктегі қозғалыс жəне даму сипаттарын анықтайды.

Горст /неміс. қырат, төбе/ - жер қыртысының жан-жағынан немесе екі жағынан лықсымалар мен ығыспалар арқылы шектелген, өзін қоршаған жазықтықпен салыстырғанда біршама көтеріңкі орналасқан аудандары. Көбінесе, созылыңқы түрде сағаланатын Горсттардың ені ондаған км-мен, ал жылжу амплитудасы бірнеше мың м-мен өлшенуі мүмкін. Олар көп жағдайда өздерін шектейтін шапшыма жарылым бойымен тік көтерілуі нəтижесінде қалыптасады.

Грабен - жер қыртысының жан-жағынан ығыспалар, сирегірек лықсымалар арқылы шектелген, өзін қоршаған өңірмен салыстырғанда біршама төмен орналасқан аудандары. Олар жер қыртысының нақтылы ауданының күрт ойысуы немесе өзіне көршілес өлкелердің күрт көтерілуі нəтижесінде қалыптаспақ. Грабен көбінесе, ұзынынан ұзақ созыла отырып, бірнеше жүз км-ге сағаланады, алайда, олардың ені ондаған км-ден аспайды. Ірі-ірі Грабен əдетте суға толы ойыстар түрінде дараланады/мəселен, Байкал көлі/.