Paginad keles

Mitte om teiden sugukel’?

Minun sugukel’ om vepsän kel’.

A minä olen vepsläine, no minun sugukel’ om venäkel’.

En pagiže vepsän kelel.

Hän om venäläine, hänen sugukel’ om venäkel’.

? Hän pagižeb vepsäks ʽон говорит по-вепсски’ – так говорят, ис­пользуя транслативную форму, тогда, когда человек использует в какой-то момент вепсский язык;

Hän pagižeb vepsän kelel ʽон говорит по-вепсски’ – так говорят, когда человек умеет говорить по-вепсски.

Точно так же: venäks, venäkelel (пишется слитно); suomeks, suomen kelel; estikš, estin kelel etc.

Minä opendan vepsän kel’t. – Я изучаю вепсский язык.

Minä opendan üläopenikoid vepsän kel’t. – Я учу студентов вепсскому языку.

В данном случае глагол opeta выступает и как транзитивный, и как интранзитивный (как и в русском языке: учу кого-то или учу что-то).

Sinä pagižeb vepsän kelel lujas hüvin!

Minä mahtan lugeda da kirjutada vepsän kelel. – Я умею читать и писать по-вепсски.

Et-ik mahtkoi lugeda vepsän kelel? – Не умеете ли (вы) читать (или счи­тать) на вепсском языке?

Minä pagižen necil kelel vähäižel.

Tan’oi pagižeb vepsän kelel jügedusita. – Таня говорит по-вепсски сво­бодно (букв. без трудностей)

Üläopenikad oma openuded kel’t.

Mö opendam vepsän kirjankel’t. – Мы изучаем вепсский письменный язык.

Venäkel’ om valdkundkel’. – Русский язык – государственный язык.

Vepsän kel’ om lodukel’. – Вепсский язык – язык общения.

Professor pagižeb verhil kelil. – Профессор говорит на иностранных язы­ках.

Italijan kel’ om lujas melodine.

Hänel om talant keliden opendushe.

Miččil kelil pagižet völ? – На каких ещё языках (вы) говорите?

? 1. Слово kel’ в значении ʽязык (на котором говорят)’ в аккузативе практически не используется;

2. Обратите внимание на разницу:

kirjkel’ – письменность

kirj an kel’ – письменный (литературный) язык.

Vepsän kelen grammatik om jüged.

En voi sanuda, miše vepsän grammatik om jügedamb venäläšt!

Necen kelen grammatik om mel’hetartui.

Hän tartub melel estin kelen grammatikha. – Он интересуется граммати­кой эстонского языка.

Om-ik nece käskuz jüged? – Это трудное правило?

Teil om petusid. – У вас есть ошибки.

Tekstas om orfografižid, grammatižid da punktuacijan petusid. – В тексте есть орфографические, грамматические и пунктуационные ошибки.

Homaičid-ik ičeiž petusid? – (Ты) заметила свои ошибки?

Nece ei lugegoi petuseks. – Это не считается ошибкой.

Harjoituz.

Tehkat dialogat keles: siš, kut ken-ni pagižeb miččel-ni kelel, miččid petused hän tegeb (säkat ozutesid petusidenke!). Sanugat, miččid eroid om vepsän kelen i venäkelen keskes.

Tekst

VEPSÄN KELEN UROKAL

Meiden üläškolas om lujas jüged el’geta: konz linneb kelen lekcii, a konz – seminar. Sikš i üläopenikad, i opendajad kuctas niid vepsän kelen urokoikš, kut školas-ki. Neciš om tot, sikš miše äjad abiturijentad ani ei tekoi ičeze kel’t.

Opendai tuleb auditorijaha, i urok augotase.

Üläopenikad anttas vastusid opendajan küzundoihe. Om hüvä, miše männuden urokan material om jo sel’ged kaikile.

Hüvä om, nügüd’ minä andaškanden teile ut materialad. Nece tem om avar, i mö opendam sidä hätken, sanub opendai.

Hän zavodib sel’gitada ut openduzmaterialad. Sid’ küzub:

- Om-ik kaik sanudud sel’ged? Om-ik küzundoid?

- Minei ei ole sel’ged, pagižeb üks’ üläopenik.

- Min pidab sel’gitada? Midä toštta sinei? – küzub opendai i sid’ möst toštab materialad... Jäl’gmäi hän andab kaikile tarbhaižid nevondoid:

Muštkat, miše kelen opendamine om lopmätoi toštmine. Pidab toštta da toštta. Niken ei voi panda muštho kaiken kelen material!

Algat varaikoi petmähäs. Paginviga om hen viga. Se, ken varaidab pagišta verhal kelel vigoidenke, ei sa todesižid süvid tedoid keles. Pagiškat!

Ku tahtoit teta kel’t, pidab teta rahvahan kul’turad-ki. Kaikuččele, ken tahtoib opeta vepsän kel’t hüvin, sab nevoda vedmaha ičtaze vepsläižiden karthe, meletamha vepsän kelel.

I siloi teiden lopmet – opeta kel’t – läheneb teravas!..

lopmet – конечная цель

lopmätoi – бесконечный

männu – прошедший, прошлый

pettäs (petmähäs) – ошибаться

sel’gitada – здесь: объяснять

vedada ičtaze – вести себя

Harjoitused.

1. Ümbristarinoikat tekst.

2. Starinoikat, kut tö opendat kelid?

3. Tehkat scenaine „Vepsän kelen seminaral“.

Koumanz’kümnenz’ urok

Oled-ik terveh? Sinai om hond nägu...

Ka, minä mujan ičtain hondoin. Pän kibištab, kaik ujub sil’miden edes.

Vere-ške divanale i märiče lämut. Ota lämänmäričim!

Kitän...

Sinei pidaiži mända lekarinnoks.

Nacein, minai om korged lämuz...

Siloi kucum lekarid kodihe. Ed-ik mušta, mitte om meiden poliklinikan telefonnomer?

En... Kacu „Pakuižed lehtpoled“-telefonkirjas.

Kacuhtan nügüd’. Mitte lämuz sinai om?

38 gradusad..

Oo! Minä kucun lekarid.

***

Min sinai kibištab?

Minai kibištab jaugad da käded... i pän kibištab.

Ohoho... Nägub, sinai om gripp!

***

Mašaine! Äjak sor’mid om kädes?

Kädes om viž sor’med.

A miččed elimed oma päs?

Päs oma: sil’mäd, nena, su kelenke i korvad.

Ka, nene oma mujandelimed (органы чувств). A nügüd’ ozuta meile, kus om südäikera?

Südäikera om rindan huras poles.

A kus-ak om tävu?

Tävu om rindan oiktas poles.

***

Mikš Lenad ei ole rados?

Hän om katkainu oiktan käden. Hän lanksi asfal’tha; sid’-žo tehtihe röntgenkuvan – ozaižihe, miše hänel om katkaiduz.

***

Kut sindai oma tervehtanuded lekarid klinikas? Sinä nägutoi tervheks!

Lekar’ om tehnu minei čokaidused, i nügüd’ minai ei ole nimiččid kibuid.

Harjoitused.

1. Min kibištab ristitul, konz hänel om:

- häda, kül’mehtuz;

- aivoiden rehkaiduz;

- karies;

- paskanduz?

2. Nimitagat kaik mujandelimed.

aivoiden rehkaiduz – сотрясение мозга

čokaiduz – укол

katkaiduz – перелом

kibu – боль

kül’mehtuz – простуда

paskanduz – понос

röntgen – рентген

tervehtada – лечить

Tekst