Сер ету мен қызмет ету аясына байланысты банктік тәуекелдер сыртқы жэне ішкі деп бөлінеді

Сыртқы тәуекелдерге банктік қызметіне байланыссыз туындайтын тәуекелдер жатқызылады. Олар экономикалык, кұкықтық, қаржылық және басқадай факторлардан пайда болады.

Саяси - бұл мемлекет құрылу ерекшелігімен байланысты, мемлекеттік билік органдары қызметтерінің тұрақсыздығы (мысалы, үкіметтің тез ауысуы, басқару жэне саяси режимнің өзгеруі), үкіметтің экономикалык және басқа да саясаттарды дұрыс жүргізбеуі, этникалық және аймақтық мәселелер, әлеуметтік топ мүшелерінің поляризациясы және т.б.

Құқықтық - банк қызметіне қатысты заңдық жэне басқа да нормативтік шектеулер (мысалы, экспортты және импортты шектеу, шетел банктері қызметін лицензиялау, шетел инвестицияларын лимиттеу);

Экономикалық:

• жалпы экономикалық тәуекелдер - экономикалык құндылықтар экономикалық саясатпен байланысты, Ж¥Ө өсуі ұзак мерзімді төмендеуі, импорттың экспорттан жоғары болуы, экспорттан түсетін табыстың азаюы;

• қаржылық тәуекелдер — ақша-несие жүйесінің дағдарысы, инфляция, сыртқы қарыздың күрт өсуі, сыртқы қарызды өтеу көлемінің төмендеуі, сыртқы қарызға жаппай мораторий, трансфертті тәуекел, елде несие мен займдар бойынша төлемдер жасау үшін қажетті мөлшерде шетел валютасының болмауы, сондай-ақ импортпен салыстырғанда шетел резервтерінің азаюы, жаңа экономикалық нормативтер, салықтар, алымдар, баждар, тарифтер мен квоталардың енгізілуі;

Банктің өзінің қызметіне байланысты тәуекелдер ішкі тәуекелдер деп аталады. Ішкі тәуекелдер келесідей бөлінеді:

- банк активтермен байланысты (несиелік, вапюталық, нарықтық, лизингтік, кассалық, есеп айырысушылық, факторингтік, корреспонденттік шот бойынша, қаржылық және инвестициялы тәуекел жэне т.б.);

- банк пассивімен байланысты (салым және депозит бойынша, банкаралық несиелерді тарту тәуекелдері және диверсификация тәуекелі);

- банк өзінің активтері мен пассивтерін басқару сапасымен байланысты (пайыздық тәуекел, өтімділік тәуекелі, төлем кабілетсіздігі, капитал кұрылымы тәуекелі, банк капиталының жеткіліксіздік тәуекелі);

- қаржылық қызмет жүзеге асыру тәуекелімен байланысты (операциондық, технологиялық, тәуекелдік, жаңа еңгізулер тәуекелдігі, стратегиялық, бухгалтерлік, әкімшілік тәуекелдігі, қауіпсіздік тәуекелі).

3. Мыналарға:

1) шағын бизнес субъектiлерiне;

2) шаруа (фермер) қожалықтарына;

3) ауыл шаруашылық өнiмдерiн өндiрушi заңды тұлғаларға;

4) кәсiпкерлiк қызметтiң жекелеген түрлерiне қатысты арнаулы салық режимдерi көзделедi.

Арнаулы салық режимдері мынадай түрлерге бөлінеді:

1) шағын бизнес субъектілері үшін арнаулы салық режимі мыналарды:
- патент негізіндегі арнаулы салық режимін;
- оңайлатылған декларация негізіндегі арнаулы салық режимін қамтиды;
2) шаруа немесе фермер қожалықтары үшін арнаулы салық режимі;

3) ауыл шаруашылығы өнiмдерiн өндiрушi заңды тұлғалар және селолық тұтыну кооперативтері үшін арнаулы салық режимі.

Салық төлеуші осы бөлімде белгіленген жағдайларда және тәртіппен жалпыға бірдей белгіленген тәртіпті немесе арнаулы салық режимін таңдауға құқылы.