Анальгин

Кезең 1 Дұрыс жауап эталоны

1. Заттың органикалық табиғатын қыздырғанда толығымен жанып кетуінен көрсетті.

Дәрілік заттың пиразолин және пиразолидин өндірісі топтарына жататынын көрсетті. Анальгиннің құрылысы пиразолин-5 молекуласынан тұрады. Мұндай құрылымға бірнеше таутомерлік формалар қатысады: енолдік форма, дииминоформа, имидоқышқылдық форма, иминоформа.

2. Аnalginium химиялық құрылысын жазды.

3. Егу үшін 50 %-тық анальгин ерітіндісіне және 0,25 г анальгин таблеткасына не жататынын есептеді. Анальгин ауырсынуды, ыстықты салқын тиюге қарсы қолднылатыны анықтады. Анальгин бас ауруына, невралгияға, артритке және басқа да ауруларға 0,25-0,5 гр-нан қолданылады. Анальгин жақсы ерігіш болғандықтан 50 %-тық ерітіндісін п/к, в/м, в/в пайдалануға болады.

4. Анальгиннің түсі ақ, ашық сары түспен айнала сызылған, иіссіз кристалды ұнтақ, ащы дәмді екенін анықтаған. Ерігіштігін анықтау үшін 1,50 судың бөлігінде, 95 %-дық спирттегі 160 бөлігінде ерітеміз, хлороформда ерітпейміз.

5. Химиялық қасиетін сипаттады: анальгин дәлірек айтқанда натрий сульфатының сулы ерітіндіде нейтрал орта көрсетеді (лакмус)

6. Зерттеу барысында анальгиннің тотықсыздандырғыштық қасиет көрсететіні н дәлелдеген. Мысалы: анальгин темір (ІІІ) хлоридімен тотығу өнімі болып көк түске боялады.

Кезең 2 Дұрыс жауап эталоны

5 % водный раствор анальгина должен быть прозрачным.

1. ГФ РК 1 ұсынғандай калий иодаты ерітіндісімен тотығу реакциясын ұсынды. 0,1 затты 2 тамшы сумен ылғалдандырып, 5 мл 95 % - тық спирт және 0,5 мл ажыратылған хлорсутек қышқылын құяды. Зат ерігеннен кейін оған 5 мл 0,1 н калий иодатын құйғанда ерітінді алқызыл түске бояды, құюды әрі қарай жалғастырғанда, ерітіндінің түсі қоңыр қызыл түске айналады.

2. Минералды қышқылдармен реакциясын жазды.

Натрий ионына реакция жазды.

Na⁺+ Zn (UO₂)₃(СН₃СОО)₈ + CH₃COOH + 9H₂O=

NaZn(UO₂)₃(СН₃СОО)₉ ↓* 9НО + HCl

3. Құрғатудың әдісін ұсынды.

4. Сынауықтар 1 мл, 2 мл, 5 мл тамшуырлар, көзді тамшуырлар дайындады.

5. 0,1 г затты 2 тамшы сумен ылғалдандырып, оған 5 мл 95 %

-тық спирт және 0,5 мл ажыратылған хлорсутек қышқылын құйып әдістемеге сай реакция жүргізді. Зат ерігеннен кейін оған 2 мл 0,1 н калий иодаты ерітіндісін құйғанда, ерітінді алқызыл түске боялды. Реактивті құюды жалғастырғанда қоңыр қызыл түсті тұнба түзілді.

Әдістемеге сай реакция жүргізді: 0,2 г затты 2 мл ажыратылған хлорсутек қышқылымен қыздырғанда, алдымен өткір иісті күкірт ангидриді, сосын формальдегид түзілді.

6. Реакция өнімін –жасыл –сары кристалды тұнба деп атады.

Кезең 3 Дұрыс жауап эталоны

1. Анальгин синтезінің бастапқы өнімі болып аминоанпипирин-4 болатынын анықтады. Жалпы талаптарды айқындады: су және пайдаланылған реактивтерде иондар болмауы тиіс; сынауықтардің диаметрі бірдей және түссіз болуы тиіс; ілгіштер дәл 0,001 г шамасында ілінуі керек; реактивтерді эталонды да, сыналып жатқан ерітіндіге де бір уақытта және бірдей мөлшерде қосылу керек; пайда болған опалесценцияны күңгірт түсте өтеізгіш жарықта бақылайды; ақ түсте бақылайды.

2. Аминоантипиринді сынаққа сипаттама берді. Пробиркада заттың 0,2 г сумен араластырады, оған 2-3 мл спирт қосады. Ерігенше араластырады және араластыру барысында біртіндеп 1 тамшы аммиак, калий ферроцианид ерітіндісінен және сұйық фенол қосып отырады. Қоспаны 5 мл суда ажыратады; ерітінді ашық жасыл болуы керек. Қызыл және қызғылт түс алмауы керек. Қышқылдық және сілтілікті анықтауды жүргізді. Заттың 0,1 г 10 мл жаңа қайнатылып, салқындатылған суға ерітті. Шыққан ерітінді көк бромтимол ерітіндісімен қосылып жасыл түс беруі керек. Егер көк түс пайда болса онда ол хлорсутек қышқылы ерітіндісінің 0,5 мл 0,01 н қосқаннан жойылуы керек.

3. Зерттеліп жатқан заттың массасының қатынасына теориялық мөлшері тең.

Анальгин сараптамасында фотоколориметриялық әдістер белгілі. Оның негізінде калий иодаты ерітіндісінің түсті реакциялары жатыр деп болжады.

4. 0,1 н иод ерітіндісі.

5. Хлорсутек қышқылы 0,01 н ерітіндісін дайындады: сыйымдылығы 1 л өлшеуіш колбаға бюреткадан 10 мл 0,1 н хлорсутек қышқылы ерітіндісін өлшеді және белгіленген жерге сумен апарды. Хлорсутек қышқылының бастапқы ерітіндісінің дұрыс коэффициенті бұл ерітіндідеде сақталады. Ерітіндіні артық мөлшерде дайындамайды.

Кезең 4 Дұрыс жауаптар эталоны

1.Аналгин эквивалентінің массасы 2 электронға бөлінген молярлық массаға тең.

6. Иодометриялық әдісті таңдады. Әдістемесін түсіндірді: заттың 0,2 г құрғақ колбаға салады, 20 мл спирт, 5 мл 0,1 н хлорсутек қышқылы ерітіндісін қосады, ерігенше араластырады 30 сек–қа дейін жойылмайтын 0,1 н ерітіндінің сары түсі пайда болғанша титрлейді.

Аналгиннің мөлшерін пайызбен есептеу

X (%) = Vпр *T *100% /a

3.ГФ РК талабына сай қорытынды жасады.

4.Затта кристалданған судың молекуласы болатының есептеді. М.м. аналгиннің – М.м. тен, кристалды суда = 351,36-18,02=333,34

Кезең 5 Дұрыс жауаптар эталоны

1.Б тізімі бойынша аналгинді жарық әсерінен сақтап, аузы жақсы жабылатын ыдыста сақталатының негіздеді. Аналгин әсіресе жарық, ылғал әсеріне сезімтал, сондықтан оны қызыл – сары, аузы жақсы жабылатын шыны ыдыстарда сақтайды.

2.Аналгиннің сулы ерітінділерінің тұрып қалса сарғайатының дәлелдеді.

3.ГФ РК талабы бойынша «сақталу» бөлімін сипаттады: Б тізімі қызыл сары шыныда жабылатын, жарық түспейтін жерде.

4.Медицинада қолданылуын көрсетті: ауруды басады, ыстықты түсіреді, қабынуға қарсы құрал.

ГЛЮТАМИН ҚЫШҚЫЛЫ

1 кезең Дұрыс жауаптардың эталондары

1. Глютамин қышқылы-ақ кристалды ұнтақ және ащы дәмді азырақ сезілетін иісті болатынын суреттеп айтты. Оның органикалық табиғаттағы қандай зат екенін анықтады.

2. Дәрілік заттың алифаттық қатардағы амин қышқылдарына жататынын көрсетті. Амин қышқылдары туынды карбон қышқылдарымен, бір немесе бірнеше амин тобының молекуласынан тұрады. Альфа - амин қышқылдары ақуыздардың құрылысты элементтерінен тұрады және табиғатта кең таралған.

Суда аз ерігіштігін көрсетті. (1 г дәрі 100 мл суда ериді).

СООН

СН NH₂

H₂ CH₂ COOH

Глютамин қышқылы амфолит (амфортерлік қосылыс) бола тұра қышқылдармен де сілтілермен де тұз түзеді.

СООН