Дәріс. Тақырып:Халықаралық қауіпсіздіктің жалпыға ортақ шешімдері

Тақырып: Халықаралық қауіпсіздіктің жалпыға ортақ шешімдері.

Дәрістің мазмұны: Жаһандану және халықаралық қауіпсіздіктің күн тәртібіндегі өзгерістер. Халықаралық қауіпсіздіктің негізгі принциптері мен компоненттері. Халықаралық қауіпсіздіктің деңгейлері. Аймақтық деңгейдегі қауіпсіздіктің жаңа дәстүрлі емес аспектілері.

Қауіпсіздік түсінігін жанаша ойлау қажеттілігі КСРО-ның құлаумен және тәуелсіз Ресейдін пайда болуымен қатар болды. Бұл процесс соншалықты ауыр болды, бірақта қажетті болды, ресеилік мемлекетке және оның азаматтарына жаңа сәйкестік іздеген секілді. Қыйындылық бірқатар факторлармен анықталды. Күнделікті сана-сезім деңгейінде қауіпсіздік түсінігі әдетті түрде қауіп-қатердін болмауы идеалды жағдай деп көрді. Бұл біздің тарихымыздағы кенестік және кенестікке дейінгі дәуірге жеткілікті болды. Советтік дәуірдегі қоғамдық сана-сезім қауіпсіздік сөзінің астында мемлекеттін, оның саяси жұйесінің, шекарасының қауіпсіздігі туралы түсінді. Сондықтан да қауіпсіздікке жауап беретін мемлекеттік жұйенің басты институты Мемлекеттік Қауіпсіздік Комитеті болып аталды.

Құқықтық демократиялық мемлекет құру туралы жариялаған да Ресей қауіпсіздік түсінігіне мемлекеттен басқа екі басқа субъектіні – тұлға және қоғам – қосу қажет екендігіне көз жеткізді және байланыстарын, қауіпсіздікті қамтамасыз ету саясаттында әр біреуінің артықшылықтарын анықтау еді. Бұл ел үшін айтарлықтай қыйын болды, бөлек тұлғалардың қауіпсіздігі және мүдделері саяси сана-сезім деңгейінде еш уақытта жоғары бағаланбады, ал адам әр уақытта «тарихтың жұмыс материялы» ретінде, мемлекеттік мүдделерді қорғау үшін және «ұлы» идеяларды іске асыру үшін қарастырды.

Осынының барлығы Ресейден жаңа принципиалды ұлттық қауіпсіздік концепциясының құрастыруын және оны іске асыру саясатын құрастыруын қажет етті. «Ұлттық қауіпсіздік» термині бір қатар түсіндірулерді қажет етеді. Негізінен ұлттық қауіпсіздік концепциясы кәзіргі әлемде жие қолданылады. Көпұлтты және көпконфессионалдық Ресейге қатысты ұлттық қауіпсіздік түсінігі анық анықталған болуы тиіс.

«Халықаралық қауіпсіздіктің жаңа парадимасында» шындығында не жаңа?

2001 ж. 11 қыркүйекте болған жаңалықтар туралы көптеген мақалылар және кітаптар жазылған, сондықтан да халықаралық саяси жағдайда болған ең басты өзгерістерді атап көрсеткен дұрыс.

1. Халықаралық қауіпсіздік, қаржы, техникалық прогресте және т.б. салаларда сөзсіз басты рөлді ойнаған «гарантын» (АҚШ-ты)әлем жоғалтты. АҚШ әлі күнге дейін әскери және экономикалық қатынастарда әлемдегі ең қуатты ел болып жалғыз ұлы держава болып отыр. Сонымен қатар АҚШ жаңа қауіп қатар алдында тек өзінің одақтастарының қауіпсіздігіне кепілдік ете алмауынан басқа өзінің қауіпсіздігіне де.

2. 11 қыркүйек тегі оқиға технологиялық даму деңгейінің өсуімен біршама есе артып отырған жаңа өркениеттін әлсіздігін көрсетті. Алдынғы қатарлы елдердің экономикасында көп көлемде «орнатылған механизмдер» құрамында бар, олар үлкен зиян тигізу мүмкін, өмірге қажетті басты инфраструктура элементтерін қирату,олардың қаржы жұйесін қирата және сілкіндіруі де, егер азаматтық техникалық прогрестін жетістіктері террористердің қолдарына түссе.

3. Қыркүйектегі оқиғалар АҚШ-тың және басқа да елдердердің демократиялық құндылықтарына және дәстүрлеріне қатаң сынақ болды. Либеральды-демократиялық мемлекеттер жаңа террористік қауіп түрлеріне күресуге нашар дайындалған болып шықты.

4. Саяси және технологиялық факторлардың кең спектірінің жаһандану процессімен бірігуі халықаралық сақынада жаңа саяси ойыншылардың – мемлекеттік емес террористік ұйымдардың пайда болуына әкелді. Бұл «террористік интернационал» халықаралық құқық шекарасынан тыс қызмет етеді, оны қандай да болмасы елдің территориясымен байланыстыру қыйын және ең бастысы мұндай террористік топтар әлсіз постиндустриялды әлемде мемлекеттерге зиян тигізуі мүмкін. Кәзіргі террористер глобалды деңгейде қызмет етеді және дәстүрлі емес тәсілмен шабул жасайды.

АҚШ-қа жасалған террорлық шабулдан кейін, ешбір ең бай және әскери қуатты жағынан ел, жаңа халықаралық терроризм қауіпіне жалғыз өзі күресуге қолынан келмейтіндігі анық болды. Серіктестер, одақтастар және ынтымақтасудың оданда принципиалды жоғары деңгей қажет (Ауғанстандағы операцияда АҚШ-тың маңызды одақтасы Ресей болып шықты). Ауғанстандағы болған өткен әскери қыймылдар уақытында жинаған ақпарат және мамандылық, оның геостратегиялық орналасуы, ақырында Чечнядағы халықаралық терроризімен күресудегі практиксы Ресейді Америка үшін ауыстырылмас және уникалды серіктес жасады. Екінші дүние жұзілік соғыстан кейін алғаш рет Ресей мен Батыс көлемі бойыншы ұзақ және жаһанды қауіп алдында тұрды.