Аса жаңа жұлдыздың жарқылын бағалаңыз

Жаңа жұлдыздың жарқылы (сонымен қатар асажаңалар) аяқасты жүреді. Оның жарқырауы тез өсіп максимумға жетеді. Содан кейін жарқырауының біртіндеп түсуі басталады, әр жұлдыздарды әртүрлі жүреді. Соңында жұлдыз жарқырауы «қалыпты» жағдайға дейін төмендейді, жарқылға дейінгі күйге дейін. Сонымен қатар біршама шағын дұрыс емес айнымалылыққа ие болады. Жаңа жұлдыздың жарқылы аяқталғаннан кейін, максимумнен бірнеше жылдан кейін, көрінетін жарылыстан пайда болған жаңа жұлдызды газ тәрізді тұмандықпен қоршайды, ол біртіндеп (расширяется) ауқымданады. Жаңа жұлдыз жарқыл болғанда бұзылмайды, жарылыс болғанда кеңістікке салыстырмалы түрде Күн массасымен 10^-5 құрайтын өте жұқа зат шашырайды. Жаңа жұлдызды жарқылға дейінгі күйде жұлдыздық аспанның өте ескі түсірілімдерінде кездестіреді.

Аса жаңа жұлдыздар мен жаңа жұлдыздармен қатар, жарқылдары бірнеше жыл интервалмен рет қайталанған қайталанатын жаңалар кездеседі. Мысалы Т Солтүстік тәжі. Оның бірінші жарқылы 1866 жылы бақыланды. Келесі жарқылды совет заманындағы астрономияға қызығушы Каменчук А.С. байқады, ол 1946 жылы 29 мың тәуліктен кейін бақыланды. 11-ші жұлдыздық шамадан 2-ші жұлдыздық шамаға дейін өсіп, қайта әлсіреді. Бұл екілі жұлдыз М3 спектралдық класстағы қызыл гигант пен эмиссионды спектрге ие ыстық жұлдыздан кұралады. Бұл жұптың орбита бойымен айналу периоды 227 тәулік.

Сонымен қатар жарылғыш айнымалы жұлдыздарға U Егіздер типтері жатады, оларды көбінесе жаңаға ұқсас жұлдыздар деп атайды. Жарқырауының амплитудасының өзгерісі жаңа жұлдыздармен салыстырғанда бірнеше кіші.

Абсолютті жарқырауды түсіндіріңіз. Жұлдыздық шама мен арақашықтықты біле отырып абсолютті жұлдыздық шаманы қалай анықтауға болады?

. Абсолютті жарқырау деп егер жұлдыз бақылаушыдан 10пК ара қашықтықта орналасқан жұлдыздың жарқырауын шартты түрде белгілеп аламыз.(1парсек=3,26ж.ж=30,86*10^12км).Онда ара қашықтық r парсекпен өрнектелген формула орындалады.

Е/Eабс =()² (5)

Ара қашықтыққа көрінетін жұлдыз шамаға да тәуелді.Бақылаушыдан 10пК ара қашықтықта орналасқан жұлдыздың шамасын абсолют жұлдыз шама деп аталады жане М белгісі.

Ei/E_k= 2.512^mk-mi(1)

(1)мен (5) функцияны пайдаланып Е/Eабс= 2.^512M-m=()²

Логарифм жане өрнектеп

М=m+5-5lgr (6)

(6)формула көмегімен көрінерлік жұлдыз шама мен ара қашықтықты біле отырып,абсолют жұлдыздық шаманы анықтауға болады.Жұлдыздың жарықтылығы деп жұлдыздың жарық күшінің күннің күшіне қатынасын аламыз. Күннің жарық күшін бірлңк деп аламыз. Күн абсолют жұлдыздық шамасын М деп белгілесек, онда жұлдыздың жарықтылығы L келесі функциямен анықталады. L=2,512 lgL=0.4(Mж-M) V(сары) сәулелерде Күн абсолют жұлдыздық шаасы Mж=4^m,78 тең, онда соңғы формула сандық өрнектеледі.

Lg l=1,912-04M

Жұлдыздың жарықтылығын біле отырып, оның радиусын есептеуге болады. Жұлдыздық шар формасын шар деп есептеп жұлдыздың дискісінің центрінде де, шет жағында да жарқырауы бірдей. Диск ауданы ПR². дискінің жарықтылығы I деп белгілеп, әр шаршы метрі секундына 1Джоуль сәулелік энергия шығарады деп есептесек, жұлдыз дискісінің энергиясы ПRI². күн дискісінің шығаратын энергиясын тең. Сол сияқты бірінші теңдікті екінші теңдікке бөліп жұлдыз жарықтылығын аламыз. L= (R/Rж)² I/Iж

Жылулық сәулелену теориясынан белгілі екені,

I/Iж = (I/Iж)⁴

Сондықтан

L= (R/Rж)²(T/Tж)⁴

Бұл өрнектегі температура түс көрсеткішімен анықталатын температурадан өзгеше. Соңғы формуладан жұлдыз радиусын анықтасақ

R= (T/Tж)²

Ал оның температурасы T_{ж= 600}⁰с

Формуланы көбіне арақашықтықты анықтауда қолданылады. Егерде жұлдыздық абсолют жұлдыздық шамасы белгілі болатын болса, онда жұлдызға дейінгі арақашықтықты келесі формуламен анықтаймыз.

lgr=1+0,2(m-M)