Мәдениеттану» пәнінен семинарлық сабақтардың жоспары

Семинар 1. Мәдениеттанудың зерттеу обьектісі және пәні.

1. Мәдениеттанудың зерттеу обьектісі және пәні

2. Мәдениеттану мәдениет туралы ғылымдардың тәсілденушілік негізі

3. Мәдениеттанудың дамуы және қалыптасуының негізгі кезеңдері

Неігізгі түсініктемелер мен терминдер: объект, пәні, мәдениеттану үш негізгі көзқарастары, мәдениеттанудың дамуы және қалыптасуының негізгі кезеңдері.

Бірінші сұрақ – мәдениеттанудың объектісін, пәнін анықтау. Мәдениеттану ғылымының нақты құбылыстардан тысқары, рухани мәдениеттің сыңарлас жақтарының сұрыпталған ақпараттарынан туындайтын ерекше жүйеленген білім деп қарастыру. Мәдениеттанудың пәнін топқа бөліп қарау.

Екінші сұрақ бойынша мәдениеттану үш негізгі көзқарастарын ескеру қажет.

Үшінші сұрақ бойынша мәдениаттанудың дамуы және қалыптасуының төрт кезеңін бөліп қарастыру керек.

Әдебиеттер:

1. Мәдениеттану. Төкенов О.С. А., 2005, 5-9 ббетер

2. мәдениеттану. Тимошенко А. М., 2000. 22 беттер

Семинар 2. Мәдениет ұғымы және оның құрылымы, функциясы

1. Мәдениет туралы дағдылы түсініктер мен түрлі ғылыми көзқарастар

2. Мәдениет ұғымының даму логикасы және тарихы

3. Мәдениет құрылымы: материалдық және рухани мәдениет

4. Мәдениеттің қоғамдағы атқаратын негізгі қызметтері

Неігізгі түсініктемелер мен терминдер:

Бірінші сұрақ бойынша мәдениет туралы түсініктер мен ғылыми көзқарастар және мәдениеттің терең философиялық дәстүр бар екенін білу керек.

Екінші сұраққа мәдениет ұғымының даму логикасы және тарихын білу үшін алдымен мәдениет сөзі қандай мағына беретінін, қай тілден шыққанын білу керек.

Үшінші сұраққа мәдениетің қоғам атқаратын негізгі қызметтері мәдениеттің адам өміріндегі мұндай ролдері мен «міндттерін» оның атқаратын қызметтерін көрінетінін, «мәдениеттің қызметі» ұғымына мәдениеттің қоғам мен жеке адамдарға жасайтын әртүрлі әсер-ықпалдары, бағыттары жататын түсіндіру қажет.

Әдебиеттер:

1. Мәдениеттану. Төкенов О.С. А., 2005, 17-31 ббетер

2. Мәдениеттану. Ғабитов Т., Мүтәліпов, Құлсариева А.

3. Философия және мәдениеттану. Оқу құралы. Алматы: Жеті жарғы, 1998

4. Философиялық энциклопедия. Алматы. 2004

Семинар 3. Мәдениет және өркениет

1. Өркениет және мәдениет ұғымы

2. Батыс және Шығыс: мәдениет дилеммасы

Бірінші сұрақ бойынша мәдениеттің феномені ретіндегі өнердің өзіндік ерекшеліктеріне топтасу қажет. Өнердің түрлерін мен эстетика ұғыын ашып көрсету керек.

Екінші сұрақта мәдениетің айқындаушы негізгі ретінде өнегелікті, этикалық мәселерді қарастыру қажет.

Үшінші сұрақта саясат мәселесіне тереңірек зерттеу қажет.

Төртінші сұрақ мәдениетке ғылымның ролін көрсету керек.

Әдебиеттер:

1. Мәдениеттану. Төкенов О.С. А., 2005, ІІІ тарау

2. Мәдениеттану. Ғабитов Т., Мүтәліпов, Құлсариева А 48-57 беттер

3. Философиялық энциклопедия. Алматы. 2004

4. Шендрик А.И.. Теория культуры. М., 2002

Семинар 4. Архаикалық мәдениет

1. Алғашқы қауымның мәдениеттің материалдық және рухани кезеңдері

2. Миф және оның алғашқы адамдардың өміріндегі рөлі

3. Діннің алғашқы формалары

4. Ежелгі мәдениет белгілерінің қазіргі заман өркеиетінде көрініс табады

Бірінші сұрақ бойынша алғашқы қауымның мәдениеттің материалдық және рухани кезеңдерін қарастыру қажет.

Екінші сұрақ бойынша миф және оның алғашқы адамның ролі, мифтік аңыздар ежелгі жабайлық дәуірден бастап пайда болғғандықтан, бұл дәуірді болжам өткерлеген халық жоқ екенін, олардың кейбірлеурі мифтік шығармашылық тұрғыда қараса, енді бірі ата-бабаларынан қалған мұра ретінде құрметтейтініші туралы түсіну қажет.

Үшінші сұрақ бойынша діннің алғашқы формалары адамзаттың дамуынң алғашқы кезеңдерінде дін өз мәселелерінен артық болды. Тіпті бертен келе, соңғы өрістерінің көпшілігін қайтып келді. Оларға мекемелерінің барлығы дерлік жатады деп айтуға болады.

Төртінші сұрақ бойынша ежелгі мәдениет белгілерінің қазіргі заман өркениетінде көрініс табатына қарастыру қажет.

Әдебиеттер:

1. Мәдениеттану. Ғабитов Т., Мүтәліпов, Құлсариева А, 68 б.

2. Мәдениеттану. Төкенов О.С. А., 2005, 80 б.

3. Философия және мәдениеттану. Оқу құралы. Алматы: Жеті жарғы, 1998

4. Тимошинов Культурология. 293 б

Семинар 5. Ежелгі мәдениеттер мен өркениеттер

1. Ежелгі Египет мәдениеті.

2. Мәдениеттің Үнді-буддизм типі және мәдени-тарихи ескерткіштер

3. Ежелгі Қытай мәдениеті

Неігізгі түсініктемелер мен терминдер: әлеуметтік этика, Шани, Чжау Шанди, даосизм, Лао-цзы, Дзэн, Моизм. Мәңгілік өмір, Ра, Осирис, Исида, Маат, Аменхотеп, йероглифтер, Дейнократ, Александрия мұнарасы.

Бірінші сұрақ бойынша шығыстағы ежелгі өркеиеттердің бірі Қытай өркеиеті. Қытай этносы басқа халықтар мәдениетімен салыстырғанда ерекше мемлекет құрды. Әлеуметтік этика мен әкімшілік практикасы тиісті күштер мен құтқаруның ерекше жоларына қарағанда осы маңызды роль атқарғанын. Қытайда дін қай кезде қалыптасөанын анықтау.

Екінші сұрақ бойынша ежелгі мәдениеттің кең тарағандарының бірі, әлемдік өркениет дамуына зор кезеңде қалыптасқан, көне египтіктер мәдениеттің негізгі ерекшелігі не, Египет мәдениетіне қай мемлекттердің мәдениеттері енгенін қарастыру.

Үшінші сұрақ бойынша мәдениеттің Үнді – буддалық типіне Солтүстік Үндістанан келген өздерінен бірге б.з.д. 2000 ж қатысты Веданы ала келді. Утошишадтар діни-философиялық ойдың қатарына түрткі берді, кешікпей оның негізгі аты мектебі болды. Осы атты мектепке талдау жасау. Б.з.д. ІV ғ буддизм қалыптаса бастады. Оның негізгі қалаушы будда туралы терең зерттеу жасау.

Әдебиеттер:

1. Мәдениеттану. Төкенов О.С. А., 2005, 109, 148 беттер

2. Мәдениеттану. Ғабитов Т., Мүтәліпов, Құлсариева А2002 80-126 бб

3. Философия және мәдениеттану. Оқу құралы. Алматы: Жеті жарғы, 1998

4. Тимошинов Культурология. 173-185 бб

Семинар 6. Антика дүниесінің мәдениеті

1. Антика дүниесі мәдениетінің сипаты мен даму

2. Ежелгі Грек философиясы, өнері, сәулет, мүсін өнері, театры

3. Ежелгі Рим мәдениетіндегі сабақтастық және жаңашылдық, сарындары, әлемдік мәдениетке қосқан үлесі

Неігізгі түсініктемелер мен терминдер: Афина демократиясы, Алеопаг, эллинизм дәуірі, Стоиктік, Эпикур философиясы, Этрусс мәдениеті, агрономия.

Бірінші сұрақ бойынша антика дүниесі мәдениетінің және даму жолдарын қарастыру.

Екінші сұрақ бойынша грек мәдениеті б.з.д. V-VI ғ асқақ өркендеді. Осы кезде ежелгі дүние әлемінінің ең бір жете дамылған грек мәдениеті болды. Ежелгі Грекия «барлық заттың тәрізді адамға табиғаттың керемет сырларын ашып, және діни табынушылырдың бір бөлігі қандай. Рим мәдениетіне құтқарушы құдайларға табыну, императорды, кезбе философ –киниктерді, ақсүйектерді-стоиктерді қадірлеу, агрономия, құқық сияқты қолданбалы ғылымдарға сүю сипаты тән. Ұлы троиктер Эсхил, Софокл, Эвлипед және Аристофан-Луцигінін комедияның авторының есімдері грек әдебиеттінде ғана емес, әлемдік әдебиетке танымал болуына зерттеу жүргізу. Гректің классика заманындағы сәулет өнері қандай жүйеде болды. Рим мәдениетіндегі Этрусс өнері қай кезде болғанын зерттеу.

Үшінші сұраққа Ежелгі грек философиясы діни көзқараспен тікелей байланысты болды. Олардың отаулары Плотогор мен Горгий, діни догматтарды, қалыптасқан дәстүрлерді, мәңгілік шындықты жоққа шығарғанын қарастыру қажет.

Әдебиеттер:

1. Мәдениеттану. Ғабитов Т.Х., А. 2002

2. Мәдениеттану. Төкенов О.С. А., 2005,

3. Философиялық энциклопедия. Алматы. 2004

4. Тимошинов Культурология. 192-197 беттер

Семинар 7,8. Әлемдік діндер мәдениеті: Буддизм, Христиандық. Исламдық.

1. Буддалық мәдениет және буддизмнің таралуы

2. Христиан мәдениеті

3. Ислам мәдениетінің әлемі

Неігізгі түсініктемелер мен терминдер: буддалық мәдениет, Махаян, Хинаян, өсиет, будда ілімі, христиан діні, провославие, католиктер, протестанттық, Мартин Лютер, шариғат т.б.

Бірінші сұрақ бойынша ежелгі үнді мәдениетінің діни-рухани пафосының тұлғалығын айқын көрсеткен, қайғы- қасыреттен құтқаруды мақсат еткен буддизм болды.Буддизмнің түрлеріне тоқталу қажет.

Екінші сұрақ бойынша христиандық сенім ілімінің мәнін ашу қажет.

Үшінші сұрақ бойынша мұсылман мәдениетінің қайнар бастаулары мен басты ерекшелігіне, ислам дінінің парыздарын, оның негізгі екі бағытын білу қажет.

Әдебиеттер:

1. Мәдениеттану. Төкенов О.С. А., 2005,

2. Мәдениеттану. Ғабитов Т., Мүтәліпов, Құлсариева А2002

3. Философия және мәдениеттану. Оқу құралы. Алматы: Жеті жарғы, 1998

4. Тимошинов Культурология.

Семинар 9. Батыс мәдениетін пен өркениеттерін дамуының басты кезеңдері

1. Ортағасыр мәдениеті

2. Қайта өрлеу мәдениеті

3. Жаңа дәуір мәдениеті

Неігізгі түсініктемелер мен терминдер:теоцентризм, патристика, схоластика, гуманизм, готика, барокко Негізгі түсініктемелер мен терминдер:теоцентризм, патристика, схоластика, гуманизм, готика, барокко.

Бірінші сұрақта орта ғасырдың негізгі ерекшелігі- теоцнетризмнің мәнін қарастыру қажет.

Екінші сұрақта қайта өрлеу дәуірінің ерекшелігі- гуманизмге тоқталу қажет.

Үшінші сұрақта жана дәуір мадениет ерекшеліктеріне, барокко өнеріне көңіл бөлу керек.

Әдебиеттер:

1. Мәдениеттану. Төкенов О.С. А., 2005,

2. Мәдениеттану. Ғабитов Т., Мүтәліпов, Құлсариева А2002

3. Философия және мәдениеттану. Оқу құралы. Алматы: Жеті жарғы, 1998

4. Тимошинов Культурология.

Семинар 10. Модернистік дәуір өнерінің стильдері.

1. Модернистік өнер және оның негізгі белгілері

2. Модернистік дәуірдің негізгі стильдері – импрессионизм, символизм, экспрессионизм, конструктизм,

Неігізгі түсініктемелер мен терминдер::модернизм,импрессионизм,символизм,экспрессионизм,конструктивизм, сюрреализм, абстракционизм.

Бірінші сұрақта модернистік өнер және оның негізгі белгілеріне тоқталу қажет.

Екінші сұрақта модернистік дәуірдің негізгі стильдерді – импрессионизм, символизм, экспрессионизм, конструктизм т.б. ашып көрсету керек.

Әдебиеттер:

1. Мәдениеттану. Төкенов О.С. А., 2005,

2. Мәдениеттану. Ғабитов Т., Мүтәліпов, Құлсариева А2002

3. Философия және мәдениеттану. Оқу құралы. Алматы: Жеті жарғы, 1998

4. Тимошинов Культурология.

Семинар 11. Қазіргі заман мәдениетім

1. Қазіргі заман мәдениеті және оның ерекшелігі

2. Постомодернизм дәуірінің мәдениет туралы теориялары

Неігізгі түсініктемелер мен терминдер:постмодернизм,хеппенинг,инвайромент,перформанс,ләнд-ар,видео-арт

Бірінші сұрақта қазіргі заман мәдениеті және оның ерекшелігін ашып көрсету керек.

Екінші сұрақта постомодернизм дәуірінің белгілері мен маңызды идеяларын қарастыру.

Әдебиеттер:

1. Мәдениеттану. Төкенов О.С. А., 2005,

2. Мәдениеттану. Ғабитов Т., Мүтәліпов, Құлсариева А2002

3. Философия және мәдениеттану. Оқу құралы. Алматы: Жеті жарғы, 1998

4. Тимошинов Культурология.

Семинар 12. Қазақ мәдениетінің бастаулары

1. Қазақ жеріндегі көне тайпалар мәдениетінің ерекшелігі

2. Орхон-Енисей – мәдени жазба ескерткіштері

Неігізгі түсініктемелер мен терминдер: көне тайпалар мәдениеті, әдеп-ғұрыптар, наным- сенімдер, шаманизм, Ұмай ана.

Бірінші сұрақ қазақ жеріндегі көне тайпалар мәдениетінің ерекшелігін анықтау.

Екінші сұрақ Орхон-Енисей ескерткіші, Тоныкөк, Күлтегін.

Әдебиеттер:

1. Мәдениеттану. Төкенов О.С. А., 2005,

2. Мәдениеттану. Ғабитов Т., Мүтәліпов, Құлсариева А2002

3. Философия және мәдениеттану. Оқу құралы. Алматы: Жеті жарғы, 1998

4. Тимошинов Культурология.

Семинар 13. Дәстүрлі қазақ мәдениеті

1. Қазақ халқының рухани мәдениетінің ерекшілігі

2. Ауыз әдебиеті мен поэзиясы

3. XV-XVIII ғғ қазақ ақын-жыраулардың көзқарастары

Неігізгі түсініктемелер мен терминдер:өмір мен өлім мәселесі, батырлық әлеуметтік- тұрмыстық эпостар,”Жерұйық ”,

ақын-жыраулар.

Бірінші сұрақ қазақ халқының рухани мәдениниетін ерекшелігін ашып көрсету.

Екінші сұрақ қазақ ауыз әдебиеті мен поэзиясы: ертегі- аңыз, эпос- жырлар т.б. қарастыру.

Үшінші сұрақ ХV –XVIII ғасырларда өмір сүрген ақын- жыраулардың әлеуметтік- саяси көзқарастарына тоқталу.

Әдебиеттер:

1. Мәдениеттану. Төкенов О.С. А., 2005,

2. Мәдениеттану. Ғабитов Т., Мүтәліпов, Құлсариева А2002

3. Философия және мәдениеттану. Оқу құралы. Алматы: Жеті жарғы, 1998

4. Тимошинов Культурология.

Семинар 14. XVIII ғ орта түсі мен ХХ ғ басындағы қазақ мәдениеті

1. Ресей ойшылдар демократтарының қазақ мәдениетіне ықпалы

2. XIX ғ. қазақ ағартушылардың көзқарастары

3. ХХ ғ бас. қазақ мәдениеті

Неігізгі түсініктемелер мен терминдер:ағартушылық,гуманизм,антропологизм,экзистенциализм,ар-ұждан.

Бірінші сұрақ қазақ мәдениеті орыс мәдениетімен, ғылыммен тығыз байланыста болуы және оның ықпалы.

Екінші сұрақ XIX қазақ ағартушылары халық ағарту ісіне ой салысып, рухани мәдениетінің дамуына үлесі.

Үшінші сұрақ XX ғ. қазақ мәдениетіне бастау алған Ж.Аймауытов,А.Байтұрсынов, М.Жүмабаев, М.Дулатұлының шығармашылығы.

Әдебиеттер:

1. Мәдениеттану. Төкенов О.С. А., 2005,

2. Мәдениеттану. Ғабитов Т., Мүтәліпов, Құлсариева А2002

3. Философия және мәдениеттану. Оқу құралы. Алматы: Жеті жарғы, 1998

4. Тимошинов Культурология.

Семинар 15. Ұлттық мәдениет: өркендеу және даму мәселелері

1. Қазақстан мәдениетінің өтпелі дәуірі мен бүгіні

2. Қазақстан мәдениетінің өрекндеуі және даму мәселелері

Неігізгі түсініктемелер мен терминдер: ұлттық мәдениет, имандылық,қанағат,билік,компьютерлик төнкеріс, ғаламдық ақпарат.

Бірінші сұрақ қазақ рухани мәдениетінің даму үрдісіне көңіл бөлу және қазіргі уақытта ең маңызды міндет жастарға нағыз зиялылық және моральдық қасиеттерді дарыту.

Екінші сұрақ XXI ғасырда орын алған ғаламдық өзгерістердің қазақ халқының рухани мәдениетіне ықпалы және өз мәдениетіміздің даму мәселелері.

Әдебиеттер:

1. Мәдениеттану. Төкенов О.С. А., 2005,

2. Мәдениеттану. Ғабитов Т., Мүтәліпов, Құлсариева А2002

3. Философия және мәдениеттану. Оқу құралы. Алматы: Жеті жарғы, 1998

4. Тимошинов Культурология.

Қосымша әдебиеттер:

1. Назарбаев Н.А. На пороге XXI века. -Алматы, 1996.

2. Философия және мәдениеттану. Оқу құралы. Алматы: Жеті жарғы, 1998.

3. А.И.Шендрик. Теория культуры. М., 2002.

4. Абай Құнанбаев. Сочинения.-Алматы, 1995.

5. Алъ-Фараби. Философские трактаты. -Алматы, 1970.

6. Баласағұн Ж. Құтты білік, Алматы, 1986.

7. Хасенов Ә. Қазақстан мәдениеті мен өнерінің тарихы. Алматы, 1988.

8. Қоңыратбаев Ә. Көне мәдениет жазбалары. Алматы, 1991.

9. Гумилев Л.Н. Ритмы Евразии: Эпохи и цивилизации. -М., 1993.

10.. Гуревич В.В. Памятники средневековой культуры. М., 1982.

11. Нурланова К.Ш. Человек и мир. Казахская национальная идея. - Алматы, 1994.