Ізгі ниет және жақсылықты қалау

Сондай-ақ көптеген білімсіз мұсылмандар құлшылық рәсімдеріндегі өз бидғаттарын ықыласты түрде жақсылықты қалағандықтарымен ақтайды. Дәл осылайша кейбіреулер ойдан шығарылған ‘Ид-мәулідті (Пайғамбардың туған күнін) ақтап алғысы келеді. Олар: «Осы күнді мерекелеуде не жамандық бар? Біз (ол күні) тек жақсылық істейміз ғой: Аллаһты зікір етеміз, Пайғамбардың (оған Аллаһтың игілігі мен сәлемі болсын) өмірбаянын (сираны) еске аламыз, дастарған жайып, қарттарды да, жастарды да қуантамыз», - дейді, немесе т.б. осы сияқты сылтауларды айта бастайды.

Мұндай мәлімдемелерге жауап «Шариғатта нұсқауы жоқ кез-келген құлшылық кері қайтарылады» тарауында берілген болатын.

Аллаһ Тағала құлшылықты қабыл ету үшін ықыласты ниеттің ғана болуы жеткіліксіз екенін түсіну қажет. Сонымен қатар амал шариғатта негізге ие болуы керек. Аллаһ Тағала былай деді: «(Әй, Мұхаммед:) “Сендерге амалдары бойынша ең үлкен зиянға ұшырайтындардың хабарын берейін бе?”, – де. Олар дүниедегі еңбектері зая кеткендер. Өздері болса: “Рас, жақсы іс істедік”, - деп ойлайды» («Кәһф» сүресі, 103-104-аяттар)

Имам әл-Қуртуби: «Осы аятта адамдардың арасында өзін ықыластымын деп есептеп амал ететін, алайда тырысулары зая болатын кісілер бар екеніне дәлел бар», - деген. Қараңыз: “Тәфсир әл-Қуртуби” 10/65.

Хафиз Ибн Кәсир былай деп айтқан: «Бұл аят жалпылама болып табылады әрі ол Аллаһқа бекітілмеген жолмен құлшылық етіп, өзінің істеп жатқан ісін дұрыс деп есептеп, амалдарын қабыл болады деп ойлаған, ал шын мәнінде қателесетін және амалдары кері қайтарылатын әрбір кісіге қатысты!» Қараңыз: “Тәфсир Ибн Кәсир” 3/174.

Шариғатта мынадай өте маңызды қағида бар: «Жақсы ниет жаман істі жақсы етпейді».

Шейх Ибн әл-Қайим былай деген: «Ақиқатында, игі амал үшін сауап тек игі ниет болғанда ғана беріледі. Алайда жақсы ниет жалғанды ақиқатқа айналдырмайды, өйткені амалдың дұрыс болуы үшін жалғыз ниеттің өзі ғана жеткіліксіз! Сондай-ақ ниетке шариғи шарттың да қосылуы қажет». Қараңыз: “Мәдарижу -ссаликин” 1/85.

Құрметті оқырман, Ибн Мәс’удтың (Аллаһ оған разы болсын) мешітте үйірмелер құрып, топ-топ болып отырып алып, кішкентай тастарды қолданып Аллаһты зікір еткен адамдардың оған: “Әй, Әбу ‘Абдур-Рахман, Аллаһпен ант етеміз, біз игіліктен басқа еш нәрсе қаламаймыз!”, – деген сөздеріне берген жауабын еске алыңыздар. Ол оларға: “ Қаншама адам игілікті қалайды, бірақ оған қол жеткізе алмайды! ”, - деді. Әд-Дәрими 1/68, әт-Тәбарани 8628. Қараңыз: “әс-Силсила әс-сахиха” № 2005.

Ал бұл - Пайғамбар (оған Аллаһтың игілігі мен сәлемі болсын) ол туралы: «Үмметім үшін Ибн Умм Абд (Ибн Мәс’уд) разы болған нәрсеге мен де разымын», - деп айтқан Ибн Мәс’удтың сөзі ғой. Әл-Хаким 3/316. Сенімді хадис. Қараңыз: “әс-Силсила әс-сахиха” 1225.

Түйін:

Уа, мұсылмандар, Аллаһ Тағала ол үшін сауаб бермейтін, оның үстіне қоса жазалайтын іспен айналысудың не қажеті бар? Құлшылық ету және Аллаһқа жақындау үшін әлдебір нәрселерді ойлап табатындай, Ислам дінінде олардың бекітілген түрлері аз ба?! Кім Аллаһ Тағаланы жиі-жиі еске алғысы келсе, оған Құран оқу мен сенімді Сүннеттегі зікірлер жетіп асады. Нәпіл намаздарды көп оқығысы келген адам үшін түнгі намаз (қиям әл-ләйл), үтір (уитр) намазы, духа намазы, парыз намаздарынан алдын және кейін оқылатын сүннет намаздары (сунан-рауатиб) бар, солардың өзі жеткілікті, тіпті олардың тұтастай барлығын қамту мүмкін де емес. Кім садақа бергісі келсе, оған садақа есіктері ашық, әрі садақа беруді мәулід сияқты ойдан шығарылған мейрамдарға немесе қайтыс болғандарды еске алу үшін аталатын (асы, қырқы, жылы, жетісі, жүзі, өлген күні, бейсенбілігі, жамбасы жерге тиген күні, т.с.с. – ред. (қаз)) күндерге орайластырудың қажеті жоқ.

Осылайша, егер сөз дін мәселелері туралы болып жатса, онда Исламда ешқандай «жақсы бидғат» жоқ екені анық болды. Ал егер бір нәрсенің шариғатта негізі болса, ол бидғатқа жатпайды, тіпті біреулер оны тілдік мағынада бидғат деп атаса да, өйткені үкім белгілі бір нәрсенің атауымен емес, оның мәнімен байланысты.

Ал енді Исламда жақсы бидғат бар деп, сонысы арқылы Сүннет пен ақиқаттың бұзылуына есік ашатындарға келер болсақ, олар үлкен қателік жасауда және өте қауіпті нәрселер мәлімдеуде, өйткені егер Исламда жақсы бидғат бар дейтін болсақ, онда:

1 – осы жақсы бидғат Аллаһ кемел етіп тамамдаған дінге ұнамды қоспа болғаны.

2 – Аллаһ Тағала Өз дінін кемелдікке жеткізбегені, өйткені (біреулер) оны Құранда да, Сүннетте де, ешбір сахабаның сөзінде де болмаған нәрсемен толықтыруға кірісуде!

3 – Пайғамбар мен (оған Аллаһтың игілігі мен сәлемі болсын) сахабалар дінде игі болған қандай да бір нәрсені істеу мүмкіндігін жіберіп алғаны, ал олар ізгі істі біліп тұрып әдейі қалдыруы мүмкін емес. Ал егер олар біреулер жасап жатқан осы құлшылық пен Аллаһқа жақындаудың түрлерін білмеген болып, оны басқалар білді десек, онда ол не Аллаһтың Елшісінен (оған Аллаһтың игілігі мен сәлемі болсын) және оның сахабаларынан да артығырақ тура жолда болғаны, не болмаса адасушылық есігін ашқаны келіп шығады!

4 – Дінге «жақсы бидғат» дегенді енгізушілер Пайғамбар (оған Аллаһтың игілігі мен сәлемі болсын) істемеген нәрсені істегені, әрі сонысымен дін мен құлшылықты жақсартқаны!

Әрі тіпті егер Исламда жақсы бидғат (бид’а хасана) бар дейтін болсақ, онда оның шекарасы қандай, әрі олардың қайсысы жақсы бидғатқа, ал қайсысы жаман бидғатқа жататынын кім шешіп береді? Адасқан ағымдардың қайсысы болса да өз бидғатын жаман деп жасайды ма?! Әрине, жоқ. Өйткені әрбір бидғатшы өзінің бидғатын жақсы бидғат деп және тіпті Аллаһқа жақындаудың бір жолы деп санайды, әйтпесе ол оны жасамас еді ғой! Шейхул-Ислам Ибн Тәймия былай деп айтатын: «Егер адамдар өздерінің істеп жатқан нәрселерін жақсы деп санамағанда, оларды (дінге) енгізбейтінін айта кету керек. Ал егер олар осыны жаман деп санағанда, мұны енгізбес еді!” Қараңыз: “әл-Иқтида” 2/598.

Сондай-ақ «жақсы бидғат» деген терминдерді тастау керек, өйткені ол түсінбеушілік туғызады, әрі адасушылыққа қарай есік ашады! Шариғат терминологиясындағы белгілі бір терминнің ізінен ешқандай жаманшылық ілеспесе ғана, оны қолданудың еш айыбы жоқ. Шейхул-Ислам Ибн Тәймия былай деген: «Аллаһ пен Оның Елшісінің (оған Аллаһтың игілігі мен сәлемі болсын) сөздерін түсінуде қатерлі адасушылыққа ұшыраудың бір себебі – кісінің ойдан шығарылған терминологияны қолдануы. Әрі сіз сол кісінің қандай да бір терминге сүйеніп, Аллаһтың сөзін тәпсірлеуге тырысқанын көре аласыз». Қараңыз: “Мәжму’ул-фәтауа” 12/106.

Шейх Ибн әл-Қайим: «Терминология өзінен кейін зиян әкелмесе ғана, оны қолданудың еш айыбы жоқ», – деген. Қараңыз: “Мәдарижу-ссаликин” 3/306.

Ал «жақсы бидғат» терминіне келер болсақ, оны қолдануда зиян бар екеніне ешқандай күмән жоқ!

Исламда бидғаттардың пайда болу себептері