Көрінбейтін әлем деген не?

Кім жүрер тіршілікке көңіл бермей,

Бақи қоймас фәнидің мінін көрмей.

Міні қайда екенін біле алмассың,

Терең ойдың телміріп соңына ермей. Абай

Адамдарды көзге көрінбейтін өмір барын сендіру қиын. Себебі біздің сезу, көру, есту, дәм мен иіс сезу мүшелеріміз тек пәндік (материалдық) әлеммен ғана байланысқа түсе алады.

Өзіміз күнделікті араласып жүретін, көзге көрінбейтін тіршілікке толы басқа әлем бар деген идеяның өзі шындыққа жанаспайтын ертегі сияқты. Қазіргі ғылымның жетістігі микроскоп, телескоппен көре алмайтын, қолымен ұстай алмайтын нәрселерді жоқ деп ойлайды. Біздің алдымызда қайтыс болған адамның сүйегі жатыр делік, ол өлген – оны көзге көрінбейтін бірдеме тастап кетті, ол осының арқасында өмір сүрді, жүрді, сүйді, сөйледі, ойлады т.б. сіз оның жанына тамақ пен дүниенің түр-түрін қойып: «Бәрі сенікі бауырым, іш-же, шалқы», – десең де жатқан орнынан тапжылмайды. Осыдан кейін көзге көрінбейтін әлем барын қалай жоққа шығарып, сенбессің?

Көрінетін әлем, көрінбейтін әлемнен қуат пен қолдау алып тұрмаса түкке де тұрмас еді. Көрінетін әлемнің негізін көрінбейтін әлемнен іздеуіміз керек. Күн, аспан, жер біз үшін бар болса оны көзіміз арқылы қабылдаймыз, ал осының бастауы өзіміздегі көрінбейтінде. Көрінетін әлем – тек қана көрінбейтін әлемнің қапшығы ғана. Ал көрінетін әлем қуатты сол көрінбейтін әлемнен алады. Егер бұл болмаса қоршаған ортаның нақтылығын түсіне алмас едік.

Адамдар ойланбағаннан кейін көрінбейтін әлемді жоққа шығарады. Олар өздерінің ойын, сезімдерін көре ала ма? Әрине жоқ. Онда қалай, сезімдерін, ойларының бар нәрсе екеніне шек келтірмейді. Ғашық болғандар бір-бірін сүйетіндіктеріне күмән келтіре ала ма? Олар өздерінің ғашықтығын көре алмайды, сезе алмайды, бірақта ғашығы үшін отқа да, суға да түсуге дайын. Жанды, арды көрген кім бар? Кей кезде: «Жаныммен, ар ұятыммен мен ол адамды кінәлаймын», – деп, бірдемеге бола біреудің тағдырын, өзі көрмеген нақтылы екенін білетін бейнесізге сүйеніп шешіп жатады. Осыны қалай қабылдауға болады?