Дәріс 11 ЭЕМ процессорлары

Процессор – ЭЕМ құрылғысы, ақпаратты берілген алгоритмге сәйкес түрлендіруге арналған.

Жіктелуі.

1. тағайындалуы бойынша:

- әмбебап – Басқаруды реттеу және барлық ЭЕМ-ді бақылау үшін белгіленген (орталық процессор – СРИ);

- мамандандырылған – тапсырманың белгілі бір класын (бір тапсырманы) шешуге арналған.

2. ішкі жұмысы бойынша:

- конвейерлік типті – конаейерлерді ұйымдастырудың екі типі болуы мүмкін:

* процессор орындайтын операциялар топтарға біріккен, операцияның әр тобын орындау үшін жеке блок болады. Блоктар бір-бірімен тізбектей орналасқан және конвейер түзеді;

* ЭЕМ-нің бір типті процессорлары конвейерге ұйымдастырылған (АС-те – 2 конвейер);

- векторлық типті – бір программа бойынша бір мезгілде бірнеше параметрлерді өңдеуге мүмкіндік береді;

- ассоциативтітипті – символдық ақпараттың үлкен массивін өңдеуге арналған (АЕСҚ негізінде құрылған).

Қазіргі компьютерлерде процессор құрамына арифметикалық-логикалық құрылғылар (АЛҚ) және орталық басқару құрылғысы (ОБҚ) кіреді.

Процессордың жалпылама құрылымдық сұлбасы

– сурет. Процессордың жалпы құрылымдық сұлбасы

АЛҚ – арифметикалық-логикалық құрылғы;

ОБҚ –орталық басқару құрылғысы:

СБ – синхрондау блогы;

КББ – команданы басқару блогы;

ОББ –операцияны басқару блогы;

БР – басқару регистрлері:

- Программаның күй сөзі (органдар регистрі);

- регистр/командалар санағышы;

- маскалар регистрі және т.б.;

ӨЖЖЕСҚ (стек);

ЖББ – жадымен байланысу блогы.

Арифметикалық-логикалық құрылғы.

Мыналарды орындауға арналған:

- арифметикалық операцияларды;

- логикалық операцияларды;

- жылжыту операциясын;

- алфавитті-цифрлық өрістермен операциялар.

Жіктелуі:

1. ақпарат алмасу тәсілі бойынша:

- тізбекті (тізбекті-параллельді);

- параллельді (параллельді-тізбекті);

2. деректерді көрсету формасы бойынша:

- тиянақты үтірлі сандар үшін;

- жылжымалы үтірлі сандар үшін;

- ондық цифрларды өңдеу үшін;

3. санау жүйесі бойынша:

- Екілік санау жүйесінде;

- Ондық санау жүйесінде;

- Қалған класты санау жүйелерінде;

- Фибоначчи жүйесінде;

4. құрылымы бойынша:

- әмбебап, командалар жүйесінің барлық операциялары бір ғана блоктың қатысуымен орындалады;

- конвейерлік – АЛҚ блоктарға бөлінген (тізбекті жалғанған), әр блок командалар жүйесінен ұқсас бірнеше (бір операцияның көлемінде) операцияларды орындайды.

2.36 – сурет. АЛҚ-ң жалпы құрылымдық сұлбасы

ІРБ (ӨЖЖЕСҚ) – ішкі регистрлер блогы – АЛҚ-гың регистрлері –операндаларды және аралық нәтижелерді уақытша сақтауға арналған (команданың орындалу периодында);

ОБ – операциялар блогы (өңдеу блогы) – деректерді нақты орындау блогы.

- логикалық ақпарат (процессорда)

- тиянақты үтірлі сандар (процессорда)

- жылжымалы үтірлі сандар (сопроцессорда)

- ондық сандар (сопроцессорда)

БжДБ- бақылау және диагностикалау блогы;