Главная Случайная страница


Полезное:

Как сделать разговор полезным и приятным Как сделать объемную звезду своими руками Как сделать то, что делать не хочется? Как сделать погремушку Как сделать так чтобы женщины сами знакомились с вами Как сделать идею коммерческой Как сделать хорошую растяжку ног? Как сделать наш разум здоровым? Как сделать, чтобы люди обманывали меньше Вопрос 4. Как сделать так, чтобы вас уважали и ценили? Как сделать лучше себе и другим людям Как сделать свидание интересным?


Категории:

АрхитектураАстрономияБиологияГеографияГеологияИнформатикаИскусствоИсторияКулинарияКультураМаркетингМатематикаМедицинаМенеджментОхрана трудаПравоПроизводствоПсихологияРелигияСоциологияСпортТехникаФизикаФилософияХимияЭкологияЭкономикаЭлектроника






Сталинградск баатрмуд





(«Дәәнә тетрадяс»)

Сталинградын баатрмуд! Дәкн-дәкн таниhән санад суунав. Неритн амлад бәәхнь, омг орад, бахм ханҗ өгхш. Эңкр үүрмүд, элдү баатрмуд!

Сталинградт бидн Алдр Төрскнә чидләр, эврә залу-зөргәр элдү диилвр бәрвидн. Тер үнн. Болв, тер дәәнд Төрскнә олн-келн улс ни-негн, хамцңhу бәәсн ик гидгәр, орлцв. Сталинградт олн келн улсин үрдүд ирҗ, нег күн кевтә бийән әрвлл уга, ноолдад, дәәсән диилснь тер.

Зәрминь авад, үлгүр үзүлий.

Вася Галенков- ода гвардии сержант, белорус. Эн көвүнә зөрмг бәәдл, өмн бас келгдлә. Түрүн дәәнд, 95,9 темдгтә өндр авхд болсн йовдл ода күртл мартгдхш.

Васята тиигхд бидн, Галдобинә ардас дахлдн түрүн болҗ хортна окопд күрләвидн. «Максим» пулеметин ард кевтәд, hарад зулҗ йовсн немшнриг хадад хайчкла. Сумнь чилхлә, окопд үлдсн немш МГ-34 гидг гиигн пулемет авад, хаhад, немшнрин әмнд күрлә. Түүнә сумн чилхлә, өмәрән дәврәд, өндр деер бәәсн траншей авч йовсн цагла, Вася гранат хаяд кесгинь унтулла.

Бас нег үүнә hарhсн дүүвр йовдл толhан экнд хадгдла. Царицын hолын цаад амнд, «Улан гер» аарглҗ йовсн цаг. Улан гер авсна хөөн, hурвн талас хавсрад, толhа өндәллhлго бәәв.

Минь тер, күчр күнд цагла, Галенков «Максимян» өмнән түлкәд, ардан сумкта хойр коробк чирсн, барун тал бәәсн өндр деер hарад, үкс пулеметан сумлад, Советск уульнц көөҗ, дагҗңнулҗ хасн болдг. Эндәс, немшин пулемет бәәсн hазр көвүнд сәәнәр үзгдҗ. Шамдhа дәәч тедниг хаҗ тараhад, hалан цааранднь тарҗңнулв.

Эн цаг олзлад, манахс уралҗ орад. Советск уульнц hатлад, ца бәәсн хойр гер авад орксн биший. Минь эн хойр йовдлын бийнь Вася Галенковин дәәч, чиирг, шамдһа, зөргтә бийинь үзүлҗ бәәнә.

Николай Мефтахов- хәәсч, повар күн. Маңhд. Йир ямаран элдү дән, hал нигтд болвчн, мана Николай хотан кезәчн цаглань авч ирдмн. Тер төләднь эн көвүг цугтан эңкрлдг, күндлдг билә.

Нег дәкҗ, Сталинградт, Царицына ца дәәллдҗ йовсн цагла, Мефтахов өрүн хот авч ирв. Хотан идҗ чиләhәд, көвүд дәәhән эклв. Зөвәр халдад орксн цагла, Николай ПТР- гидг ут бу чирсн ирҗәнә.

-Чи яhҗ йовхмч?

-Би бас дәәллдәнд орнав.

Тиигҗ келәд, эн орман эзлв. Хортна нег тов герин булңд хальчлад, маниг өмәрән йовулҗахш. Тер учрар, нам бидн амрад одвидн.

-Николай, чамд даалhвр. Тер товиг ә таслхмч.

Николай ут бууhан чирәд, энд нег кевтәд, тенд кевтәд, төвләд хам дүңгә hазр хәәhәд бәәв. Аш сүүлднь нег хамхрсн эрсин ца зогсад, бууhан тәвҗ авад, шаhаhад кевтв. Тов нег хаhад оркв, хойрдад ә hарв. Николай эндәснь шамдад дараhар hурв хаhад оркв. Тов ә тасрв. Манахс «ура!» болад босцхав. Удл уга цаhан гер мана болв. Тенд Николай немш гиигн МГ-34 гидг пулеметта болв.

-Энчн юмб, бууhан яhвч?

-Сумнь чилҗ одв. Неҗәдәр хаhад наадад суухм биш, пулеметар эдниг цольгнав, -болҗана.

Көвүд инәлдәд:

-Болтха,- гиж зөвшәд өгчәнә.

Хойр талас халдан догшн болад ирв. Николай тарҗңнулад хаhад бәәнә. Дәкәд эн хәәкрәд hарад ирв:

-Сум өгтн, сум!- болҗана.

-Ямаран сум?

-Немш пулеметин сум!

Иим гүрмтә күн бәәдв! Манд бүкл склад дүүрң немш сумн бәәхмн кевтәhәр!

Энд-тендәс цуглулҗ авад, дәкәд нег цөөкн сум өгвидн.

Иим нег нәәртә йовдл болсмн. Дәәнд орсн бийнь, асхн хотан Николай алдл уга цаглань авч ирв.

Маркумель Арикбаев- киргиз. Бичкн чотл хар көвүн. «Броневик» гидг нертә. Күчр түргн, шамдhа, альдаhур болвчн орад-hарад, шувтрад күрч ирдг күн. Разведчик болхм биләч,- гиҗ үүрмүднь нәр бәрдмн. Кедү сумн нигт болҗ, толhа деегүр җиигәд бәәвчн, келтс гиж толhаhан гекдго «hәәдцн» болҗана.

Нег дәкҗ, сө Нагаевин пулеметиг өмәрән hазрт тәвәд, эндәс бослдан болхла, хаҗуhаснь немшнриг каалтха гиhәд тәвләвидн. Үвлин киитн цаг. Дәврх цаг хооран саагдад, пулеметчикүд хойр хонгт хот-хол уга бәәhәд оркв. Тедн хойран хоорнд. Хәрү hардг уга болад, муурад бәәвидн.

Хот нурhндан ачсн хойр кү тәвҗ үзвидн, немшнр медчксн бәәдлтә, өөрдхҗәхш. Түүнә хөөн Маркумель келҗәнә:

-Би хот күргнәв.

- Үзҗәнәч, тедн төвләд авчксн бәәнә.

-Болг, би күргнәв.

Нурhндан термос үүрч авад, Маркумель окопас босад гүүhәд hарв. Хортна талас халдв, манахс бас хацхав. Маркумель киисн, мөлкәд товин сумн малтсн нүкнд кевтв.

Зөвәр удан кевтв. Шавтҗ одв гиҗ санвидн. Уга, дәкн босад, hарад гүүҗәнә. Дәкн халдан. Дәкәд киисәд одв. Кевтнә.

Хортн үкҗ одв гиҗ санв-яhв. Хәлән гихлә, Арикбаев босҗ авад икәр алхад гүүҗ йовад, Нагаевин окопд hәрәдәд орад одв.

-Күрв!- гиҗ манахс байрлцхав.

Маңhдуртнь болсн дәврлдәнд, өмн кевтсн пулеметин расчет ик дөңгән күргв. Мана Маркумельтн- тиим көвүн болҗана.

Һурвн үр, hурвн шогч көвүд: Епифан Нагаев, Федор Гладких, Сергей Баранов! Эдн тер өмн бәәсн окопд, хортна өргн дорнь кевтх улс. Лысая Гора гидг өндр авхд теднә hарhсн баатр йовдл, өмннь бас бичгдлә.

Гурулев Петян тускар бас нег цөөкн амн үг келх санан орҗана. Петр Семенович Гурулев, мини әмн әдл иньгм, мана штабин пииср. Муурч, цуцрдго ямаран күн болхв! Өдр-сө уга көдлнә. Кесн, бичснь кезәчн таг- яг.

Нег дәкҗ штаб бәәсн блиндаж деер товин сумн унад, хамхлад хайчкла. Хойр- hурвн бичкн оскольк Петян чирәд тусад шавтаҗ. Цусн асхра бәәсн бийнь, зүн hарарн цусан арчад, барун hарарн бичәд суусн болдг. Эн баатр биший? Петя Гурулев медаляр ачлгдв.

Дәкәд нег күүнә тускар келлго зогсҗ болшго. Мана штабин начальник Шардаков Николай Николаевич. Кезәдчн таг-яг болҗ бүсән татсн, кезәдчн наадсн-инәсн йовна.

Николай икл гемтә күн. Хая-хаяд толhаhан бәрәд унҗ одна. Мигрень гидг, күчр зовлңгта гемтә. Гем көдлсн цагт толhаhан бәрәд, көөрк, тоңhаhад кевтнә.

Шалтгтаhинь медәд, нег келҗәнәв:

-Николай, ода иигәд муулян эдләд бәәхәр, эмчд үзүләд, бийән эмнүлхнчн.

Тиигҗ гихнь гемән эн эмтнәс нууҗасн бәәҗ.

-Эднчн медхнь, эн-тер уга хәрүләд көөчкхмн,- болҗ Николай келв. – Дән чиләд уга цагт ямаран гем бәәдмб? Дарунь уурч одх.

Уурч оддмн. Дола - нәәм хонҗаhад, дәкәд киисәд ундг.

Залу гидг залул! Гемтә - шалтгта бийнь, түүгән әмтнд медүлш угаhар, мегдәhәд бәәдгнь эн.

Date: 2016-07-20; view: 896; Нарушение авторских прав; Помощь в написании работы --> СЮДА...



mydocx.ru - 2015-2024 year. (0.008 sec.) Все материалы представленные на сайте исключительно с целью ознакомления читателями и не преследуют коммерческих целей или нарушение авторских прав - Пожаловаться на публикацию